PROGRAMOWANIE ZABIEGÓW ELEKTROSTYMULACJI
Diagnostyka
Krzywa IT - robiona w celu porównania reakcji układu nerwowo-mięśniowego zdrowego i patologicznego.
Chronaksja -najkrótszy czas impulsu (o natężeniu równym podwójnej reobazie), pod wpływem którego wystąpi jeszcze skurcz mięśnia. Dobrze jest, gdy >0,5
Reobaza - natężenie przy tysiącach μs. 6-18Ma
Współczynnik akomodacji - współczynnik wartości progowej akomodacji (przystosowanie mięśnia) do reobazy.
Iloraz akomodacji - oddaje powyższy stosunek, ale przy timp=500ms zarówno dla impulsu trójkatnego, jak i prostokątnego.
Czas użyteczny - 20-30ms
Czas impulsu reobazy
Trójkąt terapeutyczny - porównanie zdrowej strony do chorej. Dzięki niemu można określić właściwe parametry do stosowania podczas zabiegu.
1,5-4 iloraz IT
Węzeł krzywej patologicznej - gdy ucieka w lewo, to wysyłamy pacjenta na EMG, gdyż nasza terapia pogarsza stan. Zaś, gdy idzie w prawo, to oznacza poprawę stanu zdrowia pacjenta.
Podczas wykonywania krzywej IT na mięśniu mocno uszkodzonym, może nam ona nie wyjść. Dlatego w takich przypadkach stosujemy technikę dwubiegunową (przyczep początkowy i końcowy mięśnia).
Diagnostyka musi być robiona krótko, a jakość skurczu cały czas powinna być taka sama.
Elektrostymulacja układu nerwowo-mięśniowego w uszkodzeniach nerwów obwodowych
Wykres krzywych pobudliwości (j.w.)
PP (p) = 200 ms
PP (t) = 300 ms
CHR = 60 ms
RB(1000ms) = 2 mA RB(500ms) = 2 mA
WPA (1000ms) = 3 mA WPA(500ms) = 2,6 mA
WA (1000ms) = 3 mA/ 2 mA = 1,5 IA (500 ms) = 2,9 mA / 2 mA = 1,3
Jak przystąpić do elektrostymulacji:
1) Odnerwienie ciężkie:
układ elektrod - prąd musi docierać do każdego włókna mięśniowego - 2 elektrody (koniec i początek brzuśca)
aby pobudzić mięsień najlepiej ułożyć elektrody w punkcie motorycznym, dlatego że przewodnictwo nerwowe jest tak dobre, że poprze ten punkt mięsień potrafi przeprowadzić impulsy do wszystkich włókien
można także dużą elektrodę czynną ułożyć na samym brzuścu a np. w przypadku m. dwugłowego ramienia elektrodę bierną między łopatkami
zazwyczaj stosujemy prąd monofazowy
na końcu dalszym anoda, a na bliższym katoda
stymulacja 2-3 min/dzień
2) Kształt impulsu:
Odnerwienie ciężkie - prąd trójkątny, ponieważ na trójkąt będą reagować tylko mięśnie odnerwione (mięśnie zdrowe z czasem się akomodują, czyli przyzwyczajają się); czas działania impulsu 500 ms
Mięsień odnerwiony całkowicie nie posiada zdolności akomodacji ( przy 5 mA WPA/RB = 1)
Mięsień zdrowy przy 10 mA → WPA
Mięsień odnerwiony będzie się mniej męczył pod wpływem impulsu trójkątnego, niż prostokątnego, ponieważ natężenie maksymalne utrzymuje się tylko przez chwilę, a w przypadku impulsu prostokątnego trwa dłużej
Mięsień odnerwiony częściowo - impuls trójkątny może być dla części pacjentów nieprzyjemny (mięsień się akomoduje, ale przy większych wartościach natężenia), dlatego najlepiej wykorzystać impuls trapezowy
3) Wykres: pobudliwość mięśnia zdrowego i odnerwionego
Trapez wykonuje się tylko wówczas, gdy pacjent źle znosi impuls trójkątny.
4) Czas trwania impulsu:
Timp = 300 ms
Tp = 600 - 1500 ms
PP (t) = 300 ms
CHR = 60 ms (trójkąt terapeutyczny) - Wartości pomiędzy punktem podstawowym (parametr odpowiadający najmniejszemu natężeniu oraz najniższym impulsie) a chronaksją
Każdy impuls powoduje skurcz mięśni, dlatego po każdym należy zrobić przerwę (od 2 do 5 razy dłuższą niż czas skurczu, ale nie krótszą niż dwukrotny czas impulsu).
T imp = 900 ms
Tp = 1800 ms - 4500 ms
(1,8s - 4,5s)
Parametry impulsów w leczeniu porażeń wiotkich (tabela wg Gilberta)
Stan mięśnia |
Czas trwania impulsu (ms) |
Czas trwania przerwy (ms) |
Najcięższe uszkodzenie |
40-600-1000 |
2000-5000 |
Ciężkie uszkodzenie |
150-400 |
1000-3000 |
Średnie uszkodzenie |
50-150 |
500-1000 |
Nieznaczne uszkodzenie |
10-50 |
50-150 |
t imp = 900 ms
t p = 3600 ms (3,6 s)
T = t imp + t p = 4500 ms (4,5 s)
f (1 s) = 1 s / 4,5 s ≈ 0,2 Hz
f (1 min) = 60 s / 4,5 s = 13 skurczów/min
Informacja istotna, aby nie przedawkować!!! → Skurczów wystarczy od 50 do 200 na dzień!!!
Jeżeli stymulujemy dzień po dniu, to seria nie powinna trwać dłużej niż 6 tygodni (30 zabiegów).
Przerwać należy, gdy mięsień jest zmęczony, gdy zaczyna reagować inny mięsień.
Natomiast, gdy wszystko ładnie wygląda, to stopniowo zwiększamy ilość skurczów, a po zakończeniu terapii dajemy odpocząć na 6 tygodni.
> 10 Hz w mięśniach pojawiają się skurcze tężcowe - skurcz należy przerywać!
< 10 Hz są skurcze pojedyncze
Ułożenie elektrod
„Stymulacja jednobiegunwa” zalecana głównie w przypadku małych mięśni.
Stymulacja mięśnia zdrowego przez punkt motoryczny (katoda) zapewnia maksymalny skurcz przy minimalnym natężeniu prądu!!!
Aby wszystkie głowy równomiernie pobudzić stosujemy prąd przemienny prostokątny.
Do stymulacji można wykonać prądy małej (małe mięśnie ramienia, przedramienia) oraz średniej częstotliwości (sięga głębszych warstw tkanki).
Impuls prostokątny
Impuls trójkątny - impulsy poniżej 1 ms - trójkąt szpiczasty - podrażnienie maksymalnym prądem tylko przez chwilę, co powoduje lepsza akomodację
Pacjentów bardziej wrażliwych najlepiej jest wykorzystywać elektrostymulację wysokonapięciową (impuls podwójny szpiczasty, gdzie napięcie sięga 100 V) - HV. Mamy tutaj bardzo niski prąd średni, czyli taki, który bardzo słabo drażni tkanki.
Prąd średni wynika z czasu trwania impulsu, częstotliwości oraz z kształtu impulsu.
W przypadku długiego impulsu (np. sinusoidalnego, 10 ms), częstotliwość 50 Hz, to prąd średni będzie wysoki.
Im krótszy impuls, tym prąd średni mniejszy.
Przy tym samym czasie trwania impulsu impuls prostokątny będzie maiła zawsze wyższy prąd średni, niż impuls szpiczasty.
Bardzo ważne jest, aby w mięśniach zdrowych wprowadzać skurcze tężcowe okresowo przerywane, dzięki którym mięsień się wzmacnia.
Skurcz tężcowy niezupełny - między 10 a 50 Hz (niektóre włókna)
Skurcz tężcowy zupełny - powyżej 50 do 100 Hz (wszystkie włókna)
Maksymalnie można stosować 110 Hz (najsensowniejsza dawka)
Stymulacje należy dostosować do rodzaju mięśnia.
Np. m. płaszczkowaty - wolnokurczliwy - 30-50 Hz
Np. m. przedramienia - szybkokurczliwe - 50-100 Hz
PRĄDY MAŁEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
Trening szybkościowy dla np. dwugłowego ramienia
CHR = 0,2 ms
f = 70 Hz
f = 1s/T
70Hz = 1000ms/0,2 ms+x
Prąd ten musi być okresowo przerywany
W trakcie serii występuje skurcz tężcowy (moduł trwa zazwyczaj 4 s)
Przerwa 3-5 x dłuższa niż skurcz (5 x 4 = 20s)
f (1min) = 1min / 24s ≈ 3 sekundy
Wystarczy, aby tych skurczów było od 50 do 100 na dzień
Dawkowanie: poprzez zwiększanie częstotliwość, poprzez dokładanie liczby skurczów
Cykle stymulacji nie dłuższe niż 6 tygodni.
Gdy mamy pacjenta, u którego chcemy uzyskać 50 skurczów przy 70 Hz, to dajemy moduł, który także trwa 4 s, CHR = 0,2 ms, ale jest zmodulowany amplitudowo w kształcie trójkąta do modułu trwającego 4 s, a po nim przerwa 20s → skurcz będzie nieco słabszy i krótszy (prąd prostokątny zmodulowany amplitudowo w kształcie trójkąta do modułu trwającego 4 s).
Prąd trapezowy - moduł w kształcie trapezu, gdzie np. 2 sekundu impuls narasta, a przez 2 sekundy się utrzymuje.
Dla mięśnia bardziej fizjologiczny jest moduł trapezowy. Mięśnie kurczą się stopniowo.
Prostokąt stosuje się szczególnie pod koniec cyklu treningu, gdy celem jest osiągnięcie efektów siłowych.
Efektywność treningu można zmieniać poprzez skracanie przerwy, ale nie powinna ona być nie mniejsza niż 12 sekund.
Trening wytrzymałościowy
Moduły nie musza być długie (wynoszą 2,3 sekundy), natomiast kładzie się nacisk na to, aby skurczów było więcej od 100 do 200
Przerwa między skurczami krótsza (1:1 lub 1:2) - równa modułowi bądź dwukrotnie dłuższa
f (1min) = 1 min/ 2s + 4s = 60 s / 6 s = 10 s
na początku treningu stosujemy moduł prostokątny i kolejno w miarę męczenia się mięśnia moduł trójkątny oraz trapezowy
PRĄDY ŚREDNIEJ CZĘSTOTLIWOŚCI
Prąd o częstotliwości nośnej 2 kHz zmodulowany do modułów o częstotliwości 70 Hz o czasie trwania 4 s - zapewnia dobrą penetrację do tkanki
Stymulacja seriami pojedynczych impulsów.
Częstotliwość modułów odpowiada za jakość skurczu mięśnia.
Należy pamiętać o rozróżnieniu modułu i serii modułów
Częstotliwość podstawowa - częstotliwość modułów (f bas)
CHR = 0,5 ms
t p = 0,5 ms
T = 1 ms
f = 1000 ms / 1ms = 1000 Hz
gdy T = 0,5 ms, to f = 2000 Hz - mięsień będzie najlepiej reagował
przy 4000 Hz mięsień nie reaguje tak chętnie, potrzebne jest mu wówczas wyższe natężenie
Może się zdarzyć, że przy dużej dawce nośnej (np. 4000 Hz) mięsień w ogóle nie zareaguje.
Najoptymalniej: 1000 - 2500 Hz
Kształt modułu
Trójkątny - łagodniejsza wersja
Moduł trójkątny zmodulowany do modułów trójkątnych