Choroby zawodowe fryzjerów
Choroby zawodowe są to choroby określone w wykazie chorób zawodowych. Są to choroby spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy. Do chorób zawodowych fryzjerów można zaliczyć: żylaki, płaskostopie i skrzywienie kręgosłupa.
Żylaki kończyn dolnych to ograniczone rozszerzenia żył pod postacią wężykowatych lub kłębkowatych guzów. Powodują one zaburzenia przepływu żylnej krwi, obrzęki stóp i podudzi oraz złe odżywianie skóry i tkanki podskórnej. Bezpośrednią przyczyną powstanie żylaków jest zwiotczenie ścian naczyń żylnych, a długotrwała prace w pozycji stojącej może się tylko przyczynić do ich rozwoju. Rozwojowi żylaków zapobiegają elastyczne pończochy lub opaski sięgające od stopy do kolana. Praca stojąca jest bardziej szkodliwa niż chodzenie i podczas dłuższego stania powinno się wykonywać rytmiczne ruchy stopą.
Na powstanie żylaków duży wpływ mają: kruche ściany naczyniowe, skłonności osobnicze, nadmierne rozciągnięcie naczyń (powodujące wiotczenie zastawek); bezpośrednią zaś przyczyną zaś mogą być: praca w pozycji stojącej, ciąża, guzy w jamie brzusznej. Powstaniu żylaków można zapobiegać przez odpowiednie postępowanie. W przypadku już istniejących należy starać się zahamować ich rozwój. W tym celu podczas wypoczynki w domu nogi należy umieszczać wyżej niż tułów, ponadto nosić elastyczne pończochy lub bandażować nogi. Osoby otyłe muszą koniecznie zmniejszyć masę ciała oraz unikać pracy w pozycji stojącej. Wskazane jest też uprawianie ćwiczeń fizycznych, w szczególności pływania. Drobne, rozszerzone naczynia żyle na nogach są częstym defektem kosmetycznym, szczególnie u kobiet. Małe filetowe lub czerwone żylaki, nazywane czasem z powodu wyglądu żylakami promienistymi lub pajączkami, mogą tworzyć się w dowolnej części nogi, od górnej, aż po kostkę. Mimo, że nie powodują one większych problemów zdrowotnych, wywołują uczucie dyskomfortu. Wiele osób uważa je za szpecące i usiłuje ukryć pod ubraniem lub usunąć w wyniku zabiegów kosmetycznych.
Obecnie wprowadza się nową technikę leczniczą, zwaną skleroterapią, za pomocą której z powodzeniem można usuwać żylaki. Podczas tego zabiegu lekarz wprowadza bezpośrednio do żylaka niewielką ilość odpowiedniego roztworu, który wypiera krew z żylaka, co powoduje jego zblednięcie. Roztwór podrażnia naczynie, które powoli zarasta na całej długości, zamykając żylne rozszerzenie, w wyniku czego skóra odzyskuje naturalny kolor. Po zastrzyk miejsce zabiegu bandażuje się elastycznym bandażem, co przyspiesza gojenie. Kuracja wymaga przeprowadzenia kilku zabiegów. Większość żylaków znika w czasie od 2 tygodni do 2 miesięcy. Do leczenia skleroterapią kwalifikują się zarówno drobne żylaki w postaci rozszerzonych naczynek na nogach, jak i większe, z wyjątkiem bardzo dużych, które należy usuwać chirurgicznie. Podczas zabiegu można kilkunastu wstrzyknięć, co zazwyczaj wystarcza do zlikwidowania kilku żylaków na obu kończynach dolnych. Przy żylakach większych należy wykonać kilka wstrzyknięć, a po zabiegu przez tydzień bandażować nogę. U większości pacjentów nie występują objawy uboczne, jednak u małej grupy zaobserwowano niewielkie zaczerwienienia, znikające po kilku dniach. Niekiedy w miejscu wprowadzenia igły powstają niewielkie pęcherze, które szybko znikają.
Leczenie płaskostopia prowadzi się pod kierunkiem lekarz, po uprzednim ustaleniu przyczyny. Płaskostopie jest to zniekształcenie stopy charakteryzujące się bardzo niskimi lub obniżającymi się łuskami poprzecznymi.
Płaskostopie jest związane ze zmniejszeniem lub brakiem naturalnego wysklepienia stopy. Kościec stopy składa się z zespołu niewielkich kości, które przy prawidłowym ukształtowaniu tworzą charakterystyczne wysklepienie. Zależy ono od współdziałania mięśni stopy i wiązadeł. Prawidłowe ukształtowanie stopy umożliwia elastyczny chód i amortyzację wstrząsów. Przeciążenie stopy powoduje zmęczenie mięśni, które ulegają zwiotczeniu, a więzadła nadmiernie się rozciągają. Stopa ulega coraz większemu spłaszczeniu ze stopniowym utrwaleniem płaskostopia.
Płaskostopiu zapobiegają różne ćwiczenia, które aktywizują mięśnie stopy, między innymi toczenie stopą wałków i chodzenie boso po piaski. W razie konieczności stosuje się buty ortopedyczne lub specjalne wkładki do butów.
Prawidłowo zbudowana stopa dotyka podłoża trzema punktami: piętą, płową pierwszej i głową piątej kości śródstopia. Między tymi punktami przebiegają główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Ich obniżenie prowadzi do powstania płaskostopia.
Najczęstszą postacią płaskostopia jest stopa płaska podłużnie charakteryzująca się: obniżeniem łuków podłużnych - zwłaszcza przyśrodkowego, koślawością kości piętowej, szybkim męczeniem się oraz bolesnością stóp i łydek
Wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje płaskostopia: płaskostopie podłużne będące wynikiem obniżenia łuku przyśrodkowego (dynamicznego) stopy i płaskostopie poprzeczne będące skutkiem obniżenia łuku poprzecznego przedniego stopy.
Przyczyną występowania płaskostopia jest niewydolność mięśni odpowiedzialnych za utrzymanie łuków stopy. Odpowiedzialne za wysklepienie łuku podłużnego są głównie mm: piszczelowy przedni, piszczelowy tylny, strzałkowy długi oraz wszystkie mm podeszwowej strony stopy. Ich osłabienie i rozciągnięcie powoduje obniżenie zanik łuków stopy. Często towarzyszy temu przykurcz mm trójgłowego łydki, który utrwala koślawe ustawienie pięty. Płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności utrudniających, niekiedy nawet uniemożliwiających, stanie i chodzenie. Wynikiem płaskostopia poprzecznego często jest paluch koślawy. Przeciążenia przodostopia powodują rozchodzenie się wachlarzowato kości śródstopia. Obniżenie sklepienia poprzecznego doprowadza do nadmiernego rozstawu palców, co powoduje ich nadmierne ściskanie. Wyrośla kostne i kości śródstopia wyraźnie się odznaczają. Paluch ma tendencje do koślawości, a drugi palec staje się młotkowaty. Buty w przedniej ich części są rozpychane.
Przyczyny: twarde podłoże, stojąca praca, nadwaga, chodzenie na wysokich obcasach, chodzenie w wąskich butach z wąskim nosem, dziedziczenie specyficznego typ budowy szkieletowej, w tym tzw. architektonikę stopy, która sprzyja płaskostopiu. Można odziedziczyć nie tyle płaskostopie, co skłonność do niego, jeżeli osoba mająca taką wrodzoną skłonność będzie prowadzić siedzący tryb życia, prędzej czy później "dorobi" się płaskostopia, błędy rodziców - najcięższe rodzicielskie grzechy sprzyjające powstaniu płaskostopia u dzieci to: ubieranie niemowlęcia w za ciasne lub obcisłe skarpetki albo buciki o wąskich czubkach; zmuszanie malucha do chodzenia, gdy on sam jeszcze się do tego nie kwapi; przekarmianie dzieciaka (prowadzi to do otyłości, co sprzyja zniekształceniu stóp), nadmierne obciążanie stóp w czasie pracy - ta przyczyna płaskostopia jest charakterystyczna dla fryzjerów albo ekspedientek, płaskostopie może się pojawić albo nasilić u kobiet w ciąży: stopy mają wtedy więcej d dźwigania i mogą się zniekształcić, bardzo rzadko występuje płaskostopie spowodowane zaburzeniami wrodzonymi, ale występuje zwiotczenie ścięgien i wiązadał; najczęściej spotyka się je u dzieci i młodzieży, niefachowe stosowanie wkładek ortopedycznych, długotrwałe unieruchomienie stopy.
Objawy:
· bóle w okolicy podbicia - nie zawsze,
· rogowacenie podeszwowej części śródstopia,
· modzele i odciski w okolicy podeszwowej,
· rozmaite zmiany zwyrodnieniowe mogące prowadzić do deformacji stóp, takiej np. jak haluksy, czyli paluchy koślawe
· może też stać się przyczyną nasilonego pocenia stóp, nawracających grzybic, nagniotków i odcisków oraz zaburzeń krążenia
· pieczenie,
· wrażliwość w fazie odbicia
· obrzęki, sucha i blada, mocno łuszcząca się skóra, tzw. pajączki i krwiaki.
· ciężki kołyszący chód, stopy szybko się męczą, ich sprawność jest obniżona. Osoby te stawiają stopy lekko na zewnątrz.
Leczenie (zależy od nasilenia wady i tego, jak reaguje ona na terapię - to sprawa indywidualna):
· wygodne, szerokie obuwie,
· wkładki ortopedyczne. Noszenie wkładek niewątpliwie pomaga w leczeniu płaskostopia, lecz, o czym rodzice często nie wiedzą, nie zastępuje ćwiczeń. U dzieci, które noszą wkładki, lecz nie ćwiczą regularnie, dochodzi do rozleniwienia mięśni i zahamowania ich rozwoju,
· aparaty korygujące paluch,
· ćwiczenia mięśni stopy,
· zabieg operacyjny - w utrwalonych zmianach
· możliwe jest wykonanie zabiegu chirurgicznego
· pływanie, które odciąża stawy i wzmacnia wszystkie mięśnie
Stopa koślawo-płaska to zniekształcenie wynika z pronacji stępu i obniżenia sklepienia podłużnego stopy na tle niewydolności statycznej. Obciążanie przyśrodkowej części stopy powoduje największe obniżenie sklepienia podłużnego w stawach najbardziej ruchomych - staw piętowo-skokowy i skokowo-łódkowy. Probacja pięty powoduje nacisk kości skokowej na więzadło piętowo-łódkowe podtrzymujące głowę od strony podeszwowej. Przeciążanie sklepienia przyśrodkowego i rozciąganie więzadeł utrwala wadliwe ustawienie stępu. Kiedy przeciwdziałanie sił mięśniowych i elementów torebkowo-stawowych jest mniejsze od sił obciążających, może dojść do zniekształcenia koślawo-płaskiego stóp. Zniekształcenie to może występować tylko podczas obciążania - stopy płasko-koślawe czynnościowe) lub niezależnie od obciążania statycznego stopy (stopy płasko-koślawe strukturalne). U kobiet stopa płasko-koślawa występuje częściej, jak również powoduje większe dolegliwości. Związane to jest z:
· słabszą budową stopy kobiecej,
· używanie niehigienicznego, nienależytego obuwia (ściśnięcie palców, skrępowanie przedniego odcinka stopy, wysoki obcas),
· nadwaga,
· zmiany inwolucyjne w okresie przekwitania,
· u małych dzieci jest to zjawisko fizjologiczne, które stopniowo w wieku 3-5 lat zanika.
Objawy. Zależą od etapu rozwojowego i stopnia nasilenia zmian. Mogą występować:
· bóle okolicy podbicia,
· zmęczenie stóp,
· różny stopień zniekształcenia - przy obciążaniu, bez obciążania, podczas zmęczenia, w spoczynku,
· zaburzenia krążenia w obrębie stopy - obrzęki wokół i poniżej kostek, nadmierne pocenie stóp, zaniki skóry w 1/3 obwodowej goleni.
Leczenie:
· musi być dobrane indywidualnie,
· zależy od wieku, stopnia zniekształcenia,
dzieci:
· wzmacnianie mięśni stóp i goleni,
· ćwiczenie właściwej postawy ciała,
· odciążenie stóp (właściwe obuwie, wkładki ortopedyczne, obcas Thomasa, chodzenie boso po nierównym terenie),
· zmniejszenie nadwagi,
· leczenie operacyjne w razie progresji,
dorośli: (cel - usunięcie dolegliwości bólowych i poprawa wydolności stóp):
· kąpiele, masaże,
· higieniczny tryb życia,
· zmniejszenie nadwagi,
· wkładki ortopedyczne - dobrane odpowiednio do stadium
zaawansowania schorzenia,
· leczenie operacyjne - w ostateczności.
Skrzywienie kręgosłupa to jedna z najczęściej występujących wad postawy. Wynika z indywidualnej słabości więzadeł i mięśni związanych z kręgosłupem. Najczęściej kształtuje się w młodym wieku, zwłaszcza w okresie dojrzewania. Później ulega utrwalenia, do czego przyczyniają się krzywe siedzenie w ławce lub na krześle w pracy oraz noszenie ciężarów ciągle w tej samej ręce. Rozwojowi wad postawy można zapobiegać przez wykonywanie ćwiczeń korygujących orz wszechstronnego ruchu angażującego kręgosłup.
Skolioza, zwana bocznym skrzywieniem kręgosłupa, to wada postawy polegająca na wielopłaszczyznowym odchyleniu linii kręgosłupa od stanu poprawnego. Odchylenie występuje w trzech płaszczyznach:
czołowej - kręgosłup wygina się w bok: w prawo lub w lewo,
strzałkowej - pogłębia się wygięcie kifozyczne lub lordotyczne,
poprzecznej - następuje rotacja (obrót) kręgów, co prowadzi do powstania garbu.
Skoliozę uważa się za schorzenie ogólnoustrojowe, gdyż powoduje ona niekorzystne zmiany w:
układzie ruchu,
układzie krążeniowo-oddechowym,
sprawności fizycznej,
wydolności fizycznej,
narządach wewnętrznych.
W zależności od stopnia zawansowania zmian wyróżniamy następujące stadia skoliozy:
postawa skoliotyczna - jest to wstępne stadium wady. Występuje asymetria ustawienia barków i łopatek, niesymetryczne są także trójkąty talii, ale nie ma jeszcze bocznego skrzywienia kręgosłupa lub jest ono niewielkie. Napięciem mięśni można uzyskać pełną korekcję postawy;
skolioza I stopnia - jest ot skrzywienie, którego kąt dochodzi do 30 stopni (wg Cobba). Zmiany dotyczą układu mięśniowo-więzadłowego bez zniekształceń kostnych. Możliwa jest korekcja bierna skrzywienia i to całkowita, natomiast korekcja czynna znaczna (prawie całkowita);
skolioza II stopnia - to skrzywienie o wartościach kątowych 31-60 stopni. Występują zmiany strukturalne w kręgach i krążkach międzykręgowych. Kręgosłup ulega zrotowaniu, co objawia się garbem żebrowym (lub wałem mięśniowym przy skrzywieniach w odcinku lędźwiowym). Korekcja czynna nie daje efektów, a bierna - niewielkie;
skolioza III stopnia - jest skrzywieniem o kącie przekraczającym 60 stopni z daleko posuniętymi zmianami strukturalnymi: sklinowaceniami i torsją kręgów, deformacjami żeber i miednicy. Skrzywienie nie koryguje się.
Pod względem przyczyn powstawania skoliozy dzielą się na (klasyfikacja Cobba):
skoliozy funkcjonalne (czynnościowe):
Statyczne (nierówna długość kończyn dolnych, skośna miednica)
Reflektoryczne (ból)
skoliozy strukturalne (organiczne):
a ) kostnopochodne,
wrodzone (kręgi klinowe, zrosty międzykręgowe), torakopochodne - zrosty żeber, układowe - zaburzenia kostnienia - łamliwość kości
b ) nerwopochodne,
- wrodzone - ch. Recklinghausena, niedorozwój rdzenia kręgowego
- porażenia wiotkie - polio - wypukłość skierowana w stronę porażenia
- porażenia spastyczne - MPDz - wypukłość skierowana w stronę zdrową
- inne - guzy rdzenia, jamistość rdzenia, SM
c ) mięśniopodobne,
- wrodzone - płodowe zbliznowacenie mięśni
- dystrofia mięśniowa
d) typ mieszany kostno-nerwowo- mięśniopochodny (np. przepukliny oponowo-rdzeniowe)
e) idiopatyczne
- występujące najczęściej i stanowią 80-90% wszystkich skolioz.
- skrzywienia wielopłaszczyznowe powstają tylko u dzieci i młodzieży, rozwijające się w okresach intensyfikacji wzrostu
- częściej u dziewczynek
- najczęściej wyboczenia prawostronne
Ze względu na umiejscowienie wyróżnia się:
- szyjno-piersiowe,
- piersiowe - 44% (Th7-Th9)
- piersiowo-lędźwiowe
- podwójne
Ze względu na wiek pacjenta wyróżniamy:
- wczesno-dziecięce (0-3 r.ż.) gł. chłopcy, lewostronne, kąt przekracza 1000,
- dziecięce (3-10 r.ż.) gł. dziewczynki, prawostronne,
- dorastających (10-18 r.ż.) gł. dziewczynki, prawostronne.
Wojciech Babicki, Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy, WSiP, s. 65
J. Dylewska-Grzelakowska, Kosmetyka stosowana, s. 163.
Wojciech Babicki, Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy, WSiP, s. 65
http://www.sportosporto.pl/Obrazy/Naucza/26.pdf
Wojciech Babicki, Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy, WSiP, s. 65
http://www.sp6.szkola.pl/pages/Projekt%20unijny_skoliozy.pdf