STRUKTURA SIŁ ZBROJNYCH
(materiały pomocnicze w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Nysie)
NYSA 2004
Podstawowym środkiem obrony narodowej są siły zbrojne, których strukturę strategia wojskowa określa jako wybór środków właściwych i koniecznych do obrony Polski oraz realizacji zadań obrony wspólnej NATO.
Każde państwo z racji swojego położenia geopolitycznego i celów politycznych ma własne pod względem charakteru, wielkości i strategii siły zbrojne, będące jego atrybutem państwowym i narodowym.
Strategia wojskowa przy wyborze właściwych i koniecznych środków obrony Polski oraz obrony wspólnej NATO uwzględnia:
cele i zadania sił zbrojnych ustalone przez politykę bezpieczeństwa Polski oraz Traktat Północnoatlantycki;
geopolityczne położenie Polski w sąsiedztwie dwóch potężnych sąsiadów;
doświadczenia z historii Polski i tradycji wojskowej;
współczesny poziom techniki wojskowej;
doświadczenia ze współczesnych wojen i konfliktów oraz działań nieorężnych wojsk;
potencjał ludzki, ekonomiczny i terytorialny.
Polskie siły zbrojne dzielą się na dwie części (wojska operacyjne i wojska obrony terytorialnej) i trzy rodzaje (wojska lądowe, siły powietrzne i marynarkę wojenną).
Obronna struktura sił zbrojnych w przeciwieństwie do ofensywnej, gdzie występują jedynie wojska operacyjne (interwencyjne, ekspedycyjne, uderzeniowe), składa się z dwóch komponentów: wojsk obrony terytorialnej i wojsk operacyjnych.
Wojska operacyjne
Wojska te to elitarny manewrowy komponent sił zbrojnych, przeznaczony do realizacji zadań bojowych zarówno na terytorium państwa, jak i poza nim.
Cechuje je duża mobilność, elastyczność i alternatywność w zakresie formowania, szkolenia dyslokacji, rozwinięcia mobilizacyjnego, zaopatrywania i użycia operacyjnego. Stosownie do przeznaczenia posiadają one odpowiednie systemowe środki walki, pozwalające na wysoce mobilne systematyczne użycie sił w skali taktycznej, operacyjnej i strategicznej. Są one już w czasie pokoju w przeważającej części obsadzone stanem osobowym kadry zawodowej i specjalistami na wieloletnich kontraktach.
Ta część sił zbrojnych przeznaczona jest głównie do działań zaczepnych, ekspedycyjnych, pacyfikacyjnych oraz wymuszających pokój na terytorium innych państw jako jedyny człon wykorzystywany do prowadzenia zbrojnych działań koalicyjnych poza granicami państwa - w obronie państwa mniej skuteczny, toteż wymagający silnego wsparcia wojsk obrony terytorialnej. Żołnierze wojsk operacyjnych w czasie pokoju funkcjonują w rozbudowanych infrastrukturalnie koszarach, a szkolą się przede wszystkim w ośrodkach garnizonowych i na poligonach. Całość ich służby odbywa się w trybie skoszarowanym, broń zaś przechowują w magazynach, a sprzęt w hangarach lub garażach. Wojska te określa się również jako wojska regularne, stałe, polowe, liniowe, a czasami ekspedycyjne lub interwencyjne.
Wojska obrony terytorialnej
Wojska OT to powszechny komponent sił zbrojnych - terytorialnie tworzona część sił zbrojnych; organizowana i wykorzystywana do obrony w skali lokalnej i regionalnej, podporządkowana terytorialnym organom dowodzenia szczebla operacyjnego, regionalnego i lokalnego.
Stanowią je jednostki lekkiej piechoty i rodzajów wojsk formowane przy wykorzystaniu miejscowych zasobów materiałowych oraz rezerw osobowych.
Przygotowane są do prowadzenia bojowych działań regularnych i nieregularnych w stałych rejonach odpowiedzialności, a także działań humanitarnych, również poza tymi rejonami. Mogą prowadzić walkę samodzielnie, wspierać wojska operacyjne i udzielać pomocy ludności w ramach działań ewakuacyjno-ratunkowych oraz porządkowych.
Są one podstawowym i decydującym środkiem powszechnej obrony narodowej państw demokratycznych, gdzie polityka rządu jest akceptowana przez społeczeństwo.
Wsparcie i zabezpieczenie sił zbrojnych
Aby wesprzeć siły zbrojne, niezbędny jest sprawny system wsparcia narodowego (SWN). Jego celem jest zwiększenie możliwości prowadzenia działań obronno-ochronnych na terytorium państwa oraz zapewnienie zintegrowanego wielorakiego wsparcia na rzecz wojsk sojuszniczych, realizacja zadań wynikających ze współpracy cywilno-wojskowej, a także patriotycznego i obronnego przygotowania społeczeństwa.
Wsparcie i zabezpieczenie sił zbrojnych to skoordynowana działalność operacyjna i pozaoperacyjna zespołu elementów, posiadających właściwości aktywnego, kompleksowego wsparcia sił sojuszniczych i zabezpieczenia sił własnych oraz ochrony i obrony ludności w sytuacjach zagrożenia życia i mienia na terytorium RP, dzięki ścisłemu współdziałaniu organów wojskowych z organami administracji rządowej i samorządowej, a także z podmiotami działalności gospodarczej. Polega na integracji działań zarówno instytucji wojskowych, jak i cywilnych w celu maksymalnego skoordynowanego wykorzystania ich możliwości.
W centrum zainteresowania tak rozumianego wsparcia i zabezpieczenia sił zbrojnych powinny się znaleźć:
obrona terytorialna, ochrona i osłona wojsk i obiektów;
realizacja zadań logistycznych na rzecz sił zbrojnych w części technicznej, materiałowej i transportowej;
przygotowanie i zarządzanie infrastrukturą obronną;
administrowanie zasobami rezerw osobowych, współudział w pokojowym uzupełnianiu i mobilizacyjnym rozwinięciu SZ RP;
realizacja zadań wynikających z roli państwa-gospodarza;
współpraca cywilno-wojskowa (CIMIC);
zagwarantowanie świadczeń w zakresie geografii i hydrometeorologii;
służby zdrowia;
realizacji części zadań obrony przed bronią masowego rażenia i inżynierii wojskowej.
Rodzaje Sił Zbrojnych RP
Siły Zbrojne RP dzielą się na trzy rodzaje: Wojska Lądowe, Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej oraz Marynarkę Wojenną RP.
1. Wojska Lądowe
Są one zasadniczym rodzajem Sił Zbrojnych RP przeznaczonym do obrony przed atakiem lądowo-powietrznym na terytorium państwa w każdym kierunku i w obliczu każdej formy zagrożenia militarnego. Struktura ich oparta jest na związkach taktycznych, oddziałach i pododdziałach, zorganizowanych w korpusy narodowe i wielonarodowe, z utrzymaniem niezbędnej liczby jednostek centralnej dyspozycji. Są one przystosowane do wykonywania zadań operacyjnych i taktycznych na europejskim polu walki. Posiadają też zdolność wydzielenia części sił do wykonywania niektórych zadań poza Europą, np. w ramach misji pokojowych ONZ i NATO, do prowadzenia walki w trudnych warunkach terenowych, meteorologicznych i klimatycznych.
Dysponując dużą siłą ognia, są wysoce manewrowe i odporne na uderzenia przeciwnika. Stanowią trzon Sił Zbrojnych RP, są w całości zmotoryzowane i w znacznej mierze opancerzone, wykorzystują nowoczesne techniki prowadzenia walki oraz współpracują na wielu płaszczyznach z siłami powietrznymi i siłami marynarki wojennej.
Składają się z jednostek operacyjnych i obrony terytorialnej, zorganizowane w dwa okręgi wojskowe (pomorski, śląski) oraz dwa korpusy zmechanizowane
(1. w Bydgoszczy i 2. w Krakowie).
Integralną częścią Wojsk Lądowych są siły Obrony Terytorialnej, których zasadniczym zadaniem jest wspieranie działań bojowych prowadzonych przez wojska operacyjne oraz obrona przydzielonych rejonów i obiektów.
Do zadań jednostek OT należy także wspomaganie formacji obrony cywilnej i likwidowanie skutków klęsk żywiołowych.
Organem dowodzenia sił lądowych jest Dowództwo Wojsk Lądowych.
W strukturze organizacyjnej dowództwa występują trzy piony funkcjonalne:
pion planowania i dowodzenia, czyli sztab, w którego kompetencjach znajdują się m.in. problematyka operacyjna i mobilizacyjna, szkolenie dowództw i sztabów, łączność i informatyka, rozpoznanie i walka radioelektroniczna oraz obrona terytorialna; sztab odpowiada też za przygotowanie jednostek do operacji pokojowych i współpracy sojuszniczej, problematykę społeczno- wychowawczą, kadrową oraz ekonomiczno-finansową;
pion szkolenia, grupujący szkolenie bojowe szkolenie rodzajów wojsk, przygotowanie ogólnowojskowe i fizyczne oraz problematykę rozwoju bazy szkoleniowej;
pion logistyki, obejmujący m.in. logistykę stacjonarną logistyczne zabezpieczenie procesu pokojowego szkolenia i działań bojowych, zaopatrzenie materiałowe i techniczne, służbę zdrowia i standaryzację.
2. Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej
Jako rodzaj sił zbrojnych przeznaczone są do obrony przestrzeni powietrznej RP i stanowią fundament zintegrowanego systemu obrony powietrznej państwa.
System ten jest funkcjonalnie połączony z obroną powietrzną NATO.
Utrzymuje stałą gotowość do przeciw działania przypadkom naruszenia przestrzeni powietrznej, odparcia agresji przeciwnika i osłabienia jego potencjału.
W okresie kryzysu i wojny WLOP obok zadań osłonowych zapewniają wsparcie lotnicze Wojskom Lądowym i Marynarce Wojennej.
Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej składają się trzech zasadniczych elementów:
Wojsk Lotniczych odpowiedzialnych za funkcjonowanie jednostek latających.
Wojsk Obrony Przeciwlotniczej będących głównym narzędziem zwalczania środków napadu powietrznego;
Wojsk Radiotechnicznych kontrolujących ruch powietrzny nad Polską i w jej najbliższym otoczeniu.
Struktura organizacyjna WLOP oparta jest na Korpusach Obrony Powietrznej, w Których skład wchodzą formacje lotnictwa taktycznego, rakiet obrony przeciwlotniczej, jednostki radiotechniczne, dowodzenia oraz elementy zabezpieczenia logistycznego.
Lotnictwo Taktyczne, grupujące w dwóch brygadach dziewięć eskadr lotnictwa taktycznego. Lotnictwo transportowe zgrupowane w 36 specjalnym pułku lotnictwa transportowego, dwóch eskadrach lotnictwa transportowo-łącznikowego oraz w 13 eskadrze lotnictwa transportowego.
Lotnictwo szkolne jest zgrupowane w dwóch Ośrodkach Szkolenia Lotniczego: w Dęblinie i Radomiu.
Wojska Obrony Przeciwlotniczej WLOP to trzy brygady oraz jeden pułk rakietowy.
Wojska Radiotechniczne WLOP. System rozpoznania radiolokacyjnego Polski tworzony jest obecnie przez dwie brygady radiotechniczne, stacjonujące w Bydgoszczy i Wrocławiu, które tworzą sieć stacjonarnych posterunków, wzmacnianą zgodnie z potrzebami doraźnie rozwijanymi posterunkami mobilnymi.
Organem odpowiedzialnym za funkcjonowanie sił lotniczych i obrony powietrznej jest Dowództwo Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej, które mieści się w Warszawie. W jego strukturach mieszczą się trzy piony strukturalne:
sztab;
pion szkolenia;
pion logistyki.
3. Marynarka Wojenna RP
Marynarka Wojenna jest najmniejszym rodzajem Sił Zbrojnych RP, przeznaczonym do obrony morskiej granicy państwa, ochrony żeglugi i interesów gospodarczych na polskich obszarach morskich oraz obrony wybrzeża we współdziałaniu z innymi rodzajami sił zbrojnych oraz strażą graniczną.
Siły Marynarki Wojennej egzekwują przestrzeganie polskiego prawa na wodach wewnętrznych, terytorialnych i w polskiej strefie ekonomicznej.
Aktualnie struktura Marynarki Wojennej obejmuje dwie flotylle obrony wybrzeża, flotyllę okrętów oraz brygadę lotnictwa. Oprócz tego w skład MW wchodzą jednostki dowodzenia, łączności i zabezpieczenia logistycznego.
Organem odpowiedzialnym za funkcjonowanie sił morskich jest Dowództwo Marynarki Wojennej, które mieści się w Gdyni. W jego strukturze organizacyjnej występują trzy piony funkcjonalne:
sztab;
pion szkolenia;
pion logistyki.
System ratownictwa morskiego utrzymywany jest na całym polskim wybrzeżu. W Gdyni oraz Darłowie całodobowe dyżury pełnią śmigłowce ratownicze, a we wszystkich bazach morskich specjalistyczne okręty ratownicze oraz okręty bojowe.
Marynarka Wojenna jest zasadniczym elementem systemu poszukiwania i ratowania życia ludzkiego w polskiej strefie odpowiedzialności.
Na okrętach i na lądzie dyżurują zespoły lekarskie, przygotowane są też komory dekompresyjne.
Główne siły ratownicze zgrupowane są w Gdyni, ale poszczególne okręty stacjonują wzdłuż całego wybrzeża. Do działań międzynarodowych Polska przygotowała Zespół Poszukująco-Ratowniczy, w którego skład wchodzą dwa specjalistyczne okręty oraz śmigłowce.
System dowodzenia siłami zbrojnymi
1. Pojęcie systemu dowodzenia
System dowodzenia to uporządkowany - zgodnie z zasadami sztuki wojennej - układ złożony z organów i środków dowodzenia, sprzężonych ze sobą informacyjnie i zapewniający podejmowanie stosownych decyzji na wszystkich szczeblach organizacyjnych sił zbrojnych oraz ich sprawną, terminową i bezwzględną realizację. Organami dowodzenia są dowództwa pododdziałów, oddziałów, związków taktycznych i operacyjnych, a także kierownictwa instytucji wojskowych o charakterze dowódczo-sztabowym, którym podlegają organizacyjnie jednostki wojskowe, środkami natomiast - urządzenia i infrastruktura wykorzystywane w procesie dowodzenia.
Systemy dowodzenia siłami zbrojnymi państw członkowskich NATO funkcjonują w dwóch płaszczyznach. Płaszczyzna pierwsza to koalicyjny system dowodzenia obejmujący natowskie dowództwa strategiczne, regionalne, podregionalne, komponentowi oraz organy przeznaczone do dowodzenia formacjami zbrojnymi poszczególnych państw, podporządkowane tym dowództwom. Płaszczyzna druga to narodowe systemy dowodzenia rozumiane jako integralna część systemu kierowania obroną państwa i przeznaczone do dowodzenia siłami zbrojnymi na własnym terytorium, współdziałające jednak z systemem sojuszniczym.
Spełniają one również funkcję zabezpieczającą działania wojsk operacyjnych wydzielanych do działań sojuszniczych oraz dowodzą tą częścią wojsk, które nie wchodzą w struktury sojusznicze.
System Dowodzenia i Kierowania SZ RP w sposób sprawny i skuteczny wykorzystuje narodowy potencjał obronny w realizacji zadań wynikający z obowiązku powszechnej obrony narodowej oraz dotrzymania zobowiązań międzynarodowych. Jego istotą jest pełne i zintegrowane dowodzenie wojskami przez jeden organ dowodzenia na szczeblu strategicznym z uwzględnieniem funkcji dowodzenia operacyjnego i funkcji kierowania wszechstronnym zabezpieczeniem działań zbrojnych na pozostałych szczeblach dowodzenia.
System ten zapewnia przygotowanie i prowadzenie operacji połączonych trzech rodzajów sił zbrojnych na terytorium państwa polskiego do czasu przyjęcia wsparcia sojuszniczego i przyjęcia dowodzenia operacyjnego przez NATO.
Podstawą pokojowego funkcjonowania sił zbrojnych są wymogi płynące z wojennego systemu dowodzenia siłami zbrojnymi.
W polskim systemie kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi przyjmuje się, iż do czasu powołania naczelnego dowódcy, a więc w okresie kryzysu i zagrożenia bezpieczeństwa państwa, w czasie osiągania wyższych stanów gotowości bojowej sił zbrojnych, mobilizacyjnego i operacyjnego ich rozwijania, dowodzenie nimi oraz przygotowanie planów operacji połączonej leży w obowiązkach szefa Sztabu Generalnego WP, który realizuje stosowne przedsięwzięcia razem z kierowanym przez niego sztabem.
Do prowadzenia połączonych operacji (łączących działania różnych rodzajów sił zbrojnych) przewiduje się powołanie Dowództwa Połączonych Operacji (DPO), którego kompetencje obejmowałyby:
realizację postanowień wynikających z dyrektyw naczelnych organów kierowania obronnością państwa i sojuszniczych w zakresie działań militarnych i ich zabezpieczenia;
organizowanie i prowadzenie połączonych operacji trzech rodzajów sił zbrojnych w układzie narodowym, w warunkach prowadzenia konfliktu na terytorium państwa i uzyskania uprawnień do dowodzenia operacyjnego od wyższego dowództwa sojuszniczego;
współuczestnictwo w planowaniu użycia SZ w systemie sojuszniczym.
2. Sztab Generalny WP
Sztab generalny może być sztabem obrony państwa, centralną instytucją planowania strategicznego państwa. Wariant ten występuje w państwach demokratycznych i sprzyja cywilnej kontroli nad wojskiem, a ponadto pozwala wspierać ministra obrony w jego funkcji planowania i koordynowania obrony państwa.
W Polsce Sztab Generalny Wojska Polskiego jest zarówno centralnym organem planowania strategicznego państwa, jak i naczelnym dowództwem wojskowym - minister obrony narodowej kieruje Siłami Zbrojnymi RP przez szefa Sztabu Generalnego WP. Sztab jest więc instytucją planistyczno-analityczną, zdolną do współdziałania ze sztabami sojuszniczymi i zasadniczym organem planowania strategiczno-operacyjnego oraz podstawowym organem ministerstwa w zakresie kierowania rozwoju sił zbrojnych i ich mobilizacyjnego rozwinięcia.
W jego strukturze znajduje się siedem generalnych zarządów oraz jeden samodzielny:
Generalny Zarząd Zasobów Osobowych (P-1) wypracowuje koncepcje uzupełnienia stanów osobowych sił zbrojnych w czasie pokoju.
Określa zasady odbywania zasadniczej służby wojskowej oraz przeprowadzania poboru w czasie pokoju i wojny. Dokonuje analizy, oceny i prognozowania sytuacji kadrowej oraz realizacji przedsięwzięć kadrowych, związanych z przebiegiem służby żołnierzy zawodowych.
Generalny Zarząd Rozpoznania Wojskowego (P-2) jest komórką organizacyjną właściwą w zakresie przygotowania oraz prowadzenia rozpoznania wojskowego, walki radioelektronicznej, operacji sił specjalnych oraz zabezpieczenia geograficznego i hydrometeorologicznego. Koordynuje proces powstawania wydawnictw topograficzno-kartograficznych i zaopatrywania w nie wojsk.
Generalny Zarząd Operacyjny (P-3) planuje mobilizacyjne rozwinięcie i operacyjne użycie Sił zbrojnych RP. Koordynuje bieżącą działalność kontrolno-rozliczeniową oraz studyjną w Siłach Zbrojnych RP.
Generalny Zarząd Logistyki (P-4) ustala kierunki rozwoju oraz wypracowuje model organizacyjno-funkcjonalny logistyki sił zbrojnych w czasie pokoju i na czas wojny. Nadzoruje gotowość operacyjną systemu logistycznego sił zbrojnych. Ustala i wytycza główne kierunki oraz sposoby realizacji zadań wsparcia logistycznego w wymiarze narodowym i wielonarodowym.
Generalny Zarząd Planowania Strategicznego (P-5) jest komórką organizacyjną właściwą dla strategicznej oceny sytuacji militarnej i analiz polityczno-wojskowych, strategicznego planowania obronnego, opracowywania perspektywicznych wieloletnich planów i programów rozwoju sił zbrojnych.
Przygotowuje projekty planów organizacyjno-dyslokacyjnych w siłach zbrojnych oraz ustala zasady prowadzenia kompleksowych analiz ekonomiczno-wojskowych.
Generalny Zarząd Dowodzenia i Łączności (P-6) jest komórką organizacyjną odpowiedzialną za funkcjonowanie systemów dowodzenia, łączności i informatyki oraz planowanie działalności bieżącej w Sztabie Generalnym WP. Określa zasady wykorzystywania systemów łączności w operacjach, organizuje systemy łączności ruchomej i stacjonarnej, wytycza zasadnicze kierunki prac normalizacyjnych, stosownie do założeń doktrynalnych i koncepcji dowodzenia siłami zbrojnymi.
Generalny Zarząd Wsparcia (P-7) jest komórką powołaną do planowania koordynacji i funkcjonowania elementów systemów obrony terytorialnej, zabezpieczenia inżynieryjnego i obrony przed bronią masowego rażenia.
Zarząd Wojskowy Służby Zdrowia kieruje sprawami związanymi z ochroną zdrowia w resorcie, stanem sanitarno-higienicznym, zaopatrywaniem w sprzęt i materiały medyczne oraz leki i zajmuje się ich koordynacją.
3. Operacyjny system dowodzenia wojskami
System ten obejmuje dowództwa trzech rodzajów sił zbrojnych: Wojsk Lądowych, Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej oraz Marynarki Wojennej. Dowództwom tym podporządkowane są korpusy, dywizje, flotylle oraz pododdziały.
Korpus to związek operacyjny o zmiennej organizacji, w którego skład wchodzi zwykle kilka dywizji lub brygad danego rodzaju wojsk i innych oddziałów przeznaczonych do zabezpieczenia działań całości sił; może wykonywać zadania operacyjne lub taktyczne; może prowadzić działania samodzielnie lub w składzie wyższego związku taktycznego - armii.
Dywizja to podstawowy związek taktyczny różnych rodzajów sił zbrojnych, najczęściej składający się z pułków lub brygad różnych rodzajów wojsk, przeznaczonych do prowadzenia walki, oraz oddziałów i samodzielnych pododdziałów, przeznaczonych do zabezpieczenia bojowego działań, zapewnienia zaopatrzenia materiałowego i utrzymania w gotowości bojowej sprzętu technicznego jednostek dywizyjnych; jej skład organizacyjny jest z reguły stały; działania prowadzi przeważnie w składzie armii lub korpusu, niekiedy również samodzielnie.
Flotylla to związek operacyjno-taktyczny sił Marynarki Wojennej przeznaczony do prowadzenia działań bojowych w określonym rejonie morskim działań wojennych, zarówno samodzielnie, jak i we współdziałaniu z innymi rodzajami sił morskich; flotyllę tworzą oddziały i pododdziały okrętów bojowych oraz zabezpieczenia bojowego i logistycznego; w jej skład wchodzić mogą również oddziały i pododdziały brzegowe.
Oddziały to jednostki wojskowe o stałej strukturze organizacyjnej, samodzielne pod względem gospodarczym i administracyjnym, mające osobowość prawną; istnieją we wszystkich rodzajach wojsk i sił zbrojnych; wchodzą w skład dywizji, korpusów i armii lub występują samodzielnie.
Pododdziały to części jednostek wojskowych zwykle nie mające samodzielności gospodarczej ani administracyjnej.
4. Terytorialny system dowodzenia
System ten - równoległy do operacyjnego systemu dowodzenia, jest funkcjonalnie przywiązany do podziału administracyjnego państwa i tworzą go terytorialne organy dowodzenia, tj. osoby funkcyjne i wydzielone komórki organizacyjne Sztabu Generalnego WP, dowództwa okręgów wojskowych, wojewódzkie sztaby wojskowe, wojskowe komendy uzupełnień i dowództwa garnizonów.
Na szczeblu centralnym funkcjonuje Szefostwo Obrony Terytorialnej, umieszczone w Generalnym Zarządzie Wsparcia (P7) Sztabu Generalnego WP. Pełni ono funkcję organu o charakterze koncepcyjnym i organizacyjno-planistycznym, jednocześnie koordynując współpracę ze sferą pozamilitarną.
W dowództwach wojsk lądowych i okręgów wojskowych funkcjonują komórki Obrony Terytorialnej.
Wojska Obrony Terytorialnej złożone są z oddziałów i samodzielnych pododdziałów.
Okręg wojskowy(OW) - traktowany jako najwyższy szczebel terytorialnej organizacji wojskowej państwa tworzony w celu zapewnienia jedności dowodzenia narodowego, administrowania zasobami i infrastrukturą, a także utrzymania bezpieczeństwa militarnego i porządku wojskowego.
Obecnie podstawowymi funkcjami OW są: obrona terytorialna, logistyka stacjonarna, administracja wojskowa, zadania wynikające z roli państwa-gospodarza. Determinują one zadania tego terytorialnego organu dowodzenia szczebla operacyjnego.
Wojewódzkie Sztaby Wojskowe WSzW) są regionalnymi sztabami administracji wojskowej, a zarazem terytorialnymi organami dowodzenia.
Są one także terenowymi organami wykonawczymi ministra obrony narodowej w sprawach operacyjno-obronnych i administracji wojskowej na obszarach swoich województw.
Spełniają funkcje terytorialnego organu dowodzenia, odpowiedzialnego za koordynację przygotowań Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, Wojskowych Komend Uzupełnień oraz innych podporządkowanych jednostek wojskowych, organów i instytucji, uczestniczących w czasie wojny w obronie terytorialnej regionu.
Współpracują z dowództwami jednostek wojsk operacyjnych i pozamilitarnymi ogniwami obronnymi szczebla wojewódzkiego w zakresie operacyjnego przygotowania terenu oraz wykorzystania infrastruktury wojskowej i cywilnej województwa.
W sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń koordynują użycie jednostek wojskowych w akcjach ratunkowych na rzecz ludności i środowiska.
Do głównych zadań realizowanych przez WSzW należy:
Współdziałanie z Urzędem Wojewódzkim w zakresie przygotowań i przeprowadzenia poboru;
Kierowanie powołaniem poborowych do odbycia zasadniczej służby wojskowej.
Kierowanie powołaniem absolwentów szkół wyższych do odbycia przeszkolenia wojskowego.
Sprawowanie nadzoru nad zapewnieniem uzupełnienia mobilizacyjnych jednostek wojskowych rezerwami osobowymi i przedmiotami świadczeń rzeczowych.
Sprawowanie nadzoru nad gromadzeniem i wykorzystaniem zasobów rezerw osobowych i przedmiotów świadczeń rzeczowych na potrzeby jednostek wojskowych przewidzianych do militaryzacji i obrony cywilnej.
Refundowanie wydatków związanych ze spełnieniem obowiązków, wynikających z ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP.
W zakresie problematyki operacyjno-obronnej:
Planowanie wykorzystania podległych i przydzielonych sił na czas „W” do obrony i zabezpieczenia województwa.
Ochrona i obrona obiektów wojskowych i gospodarki narodowej.
Koordynowanie i planowanie wykorzystania potencjału niemilitarnych ogniw obronnych województwa do wsparcia i zabezpieczenia działań bojowych SZ.
Systematyczne zbieranie danych o stanie operacyjnego przygotowania terenu.
Planowanie i przygotowanie do obrony określonych miejscowości.
Współdziałanie z niemilitarnymi ogniwami obronnymi w prowadzeniu akcji ratowniczych w rejonach klęsk żywiołowych.
Współdziałanie z niemilitarnymi ogniwami obronnymi w zakresie wykonywania powierzonych im zadań obronnych.
Gromadzenie i aktualizacja danych o infrastrukturze cywilnej.
Wojskowa Komenda Uzupełnień (WKU) jest najniższym terytorialnym organem dowodzenia i występuje na szczeblu lokalnym, obejmując jurysdykcją jeden lub więcej powiatów.
Do jej zasadniczych zadań należy sprawne administrowanie rezerwami osobowymi i uzupełnianie nimi sił zbrojnych.
Z tego powodu uczestniczy w poborze żołnierzy służby zasadniczej i werbunku żołnierzy zawodowych oraz powoływaniu na ćwiczenia wojskowe; ewidencjonuje podległych powszechnemu obowiązkowi obrony państwa i współpracuje z cywilnymi organami administracji w sprawach obrony narodowej.
Garnizon to jedna lub kilka położonych obok siebie miejscowości, gdzie stale lub okresowo przebywają oddziały różnych rodzajów sił zbrojnych oraz mieszczą się instytucje lub zakłady wojskowe stanowiące jego załogę.
Granice garnizonu wyznacza dowódca okręgu wojskowego.
Dowództwo Garnizonu Warszawa powołane jest do kompleksowego nadzoru nad funkcjonowaniem instytucji Urzędu Ministra Obrony Narodowej i jednostek wojskowych garnizonu oraz pełnienia funkcji reprezentacyjnych podczas uroczystości państwowych i wojskowych.
Do jego zadań należy m.in..: planowanie, organizowanie i realizacja przedsięwzięć związanych z zabezpieczeniem instytucji MON i jednostek garnizonu stołecznego, zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemów łączności na potrzeby jednostek organizacyjnych MON na terenie garnizonu, zaopatrzenie instytucji MON i jednostek wojskowych w środki techniczne i materiałowe, ochrona obiektów MON na terenie garnizonu, nadzorowanie przestrzegania dyscypliny i porządku wojskowego w garnizonie (we współdziałaniu z żandarmerią wojskową).
Okręgi wojskowe, Wojewódzkie Sztaby Wojskowe, Wojskowe Komendy Uzupełnień oraz garnizony tworzą spójny system administracji wojskowej, ale są głównie podstawą terytorialnie organizowanej obronności państwa, dlatego ich rola w tworzeniu podstaw wykorzystania potencjału narodowego na rzecz bezpieczeństwa państwa jest tak ważna.
12