ZESTAW I
ŁOPATKA - RUCHY I MIĘŚNIE JE WYKONUJĄCE
Unoszenie ELEVATIO 1/ dźwigacz łopatki (levator scapulae) /2 zębaty przedni (serratus anterior) /3 równoległoboczny (rhomboideus) /4 czworoboczny (trapezius)
Wysuwanie ANTEPOSITIO 1/ zębaty przedni (serratus anterior) /2 podoboczyjkowy (subclavuis) /3 piersiowy mniejszy (pectoralis minor)
Opuszczanie DEPRESJO 1/ piersiowy mniejszy (pectoralis minor) /2 podbojczykowy (subclavius) /3 czworoboczny (trapezius)
Cofanie RETROPOSITIO 1/ równoległoboczny (rhomboideus) /2 czworoboczny (trapezius)
MIĘŚNIE BRZUCHA - ICH PRZEBIEG I FUNKCJA
m. prosty brzucha (rectus abdominis)
Pp. - pow. zew. chrząstek żebrowych od V do VII / wyrostek mieczykowaty
Pk - kosc łonowa / spojenie łonowe
m. poprzeczny brzucha (transversus abdominis)
Pp. - 6 chrząstki 6 dolnych żeber / powięź piersiowo- lędźwiowa / warga wew. grzebienia k. biodrowej / więzadło pachwinowe
Pk. - kresa biała
m. skośny zew. brzucha (obliguus externus abdominis)
Pp. - pow. zew. żeber od 5 do 12
Pk. - kresa biała
m. skośny wew. brzucha (obliguus internus abdominis)
Pp. - powięź piersiowo - lędżwiowa, / grzebień kości biodrowej (warga posrednia) / więzadło pachwinowego
Pk. - brzegi dolne żeber 10;11;12 / kresa biała
m. czworoboczny lędźwi (quadratus lumborum)
Pp. - warga wew. grzebienia kości biodrowej / więzadło biodrowo - lędźwiowe
Pk - wyrostki żebrowe kręgów lędźwiowych od 1 - 4 / żebro 12
Mięśnie brzucha tworzą przednią i boczne ściany jamy brzusznej. Uczestniczą w wydechu wysiłkowym.
ZESTAW II
STAW ŁOKCIOWY (ARTICULATIO CUBITI)- RUCHY, MIĘŚNIE, WIĘZADŁA
a/ ramienno - łokciowy (humeroulnaris) - zawiasowy (zginanie - flexio i prostowanie - extensio) b/ ramienno - promieniowy (humeroradialis) - kulisty (zginanie, prostowanie, obracanie - rotatio) c/ promieniowo - łokciowy bliższy (radioulnaris proximalis) - obrotowy (odwracanie - supinatio, nawracanie - pronatio)
Więzadła : poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare) / poboczne promieniowe (liganetum collaterale radiale) / pierścieniowe k. promieniowej (ligamentum anulare radii) / ???czworoboczne (quadratum)
Mięsnie :
Zginanie : 1/ m. dwugłowy ramienia (m. biceps brachii) /2 m. ramienny (m. brachialis) /3 m. ramienno - promieniowy (m. brachioradialis)
Prostowanie : 1/ m. trójgłowy ramienia (m. triceps brachii) 2/ m. łokciowy (m. anconeus)
Odwracanie: 1/ m. dwugłowy ramienia (m. biceps brachii) /2 m. ramienno- promieniowy (m. brachioradialis) /3 m. odwracacz przedramienia (m. supinator) /4 m. prostownik dł. kciuka (m. extensor pollicis longus) /5 m. prostownik kr. kciuka (m. extensor pollicis brevis)
/6 m. odwodziciel dl. kciuka (m. abductor pollicis longus) /7 m. prostownik wskaziciela (m. extensor indicis)
Nawracanie : 1/ m. ramienno - promieniowy (m. brachioradialis) /2 m. nawrotny czworoboczny (m. pronator quadratus) /3 m. nawrotny obły (m. pronator teres) /4 m. zginacz promieniowy nadgarstka (m. flexor carpi radialis) /5 m. prostownik promienny długi nadgarstka (m. extensor carpi radialis logus)
Z III
Opis kości przedramienia, mięśnie wraz z przyczepami
os antebrachii
k. łokciowa k. promieniowa
(ulnae) (radius)
zginanie
m. ramienny (brachialis)
Pp - trzon k. ramiennej
Pk - guzowatość k. łokciowej
m. ramienno- promieniowy (brachioradialis)
Pp - brzeg boczny k. ramiennej
Pk - wyrostek rylcowaty k. promieniowej
m. dwugłowy ramienia (biceps brachii)
Pp - guzek nadpanewkowy łopatki
Pk - guzowatość k. promieniowej
nawrotny obły (Pronator teres)
Pp - nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej
Pk -
m. zginacz lokciowy nadgarstka (flexor carpi ulnaris)
Pp - głowa ramienna : nadkł przyś k. ramiennej
głowa łokciowa : tylna strona wyr. łokcia
trzon k. łokciowej
Pk - k. haczykowata, grochowata
m. zginacz promieniowy nadgarstka (flextor carpi radialis)
Pp - nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej
Pk. podstawa II i III k. śródręcza
m. dłoniowy długi (palmaris longus)
Pp - nadkłykieć przyśrodkowy k. ramiennej
Pk - rozcięgno dłoniowe
prostowanie
m. trójgłowy ramienia (triceps brachii)
Pp - guzek podpanewkowy łopatki
Pk - wyrostek łokciowy k. łokciowej
m. łokciowy (Anconeus)
Pp - nadkłykieć boczny k. ramiennej
wyrostek łokciowy k. łokciowej
odwracanie
m. odwraczacz przedramienia (supinator)
Pp - nadkłykieć boczny k. ramiennej
Pk - pow tylna, boczna i przednia
m. dwugłowy ramienia (biceps brachii)
m. ramienno- promieniowy (brachioradialis)
nawracanie
m. nawrotny obły (pronator teres)
m. nawrotny czworoboczny (pronator quadratus)
Pp - koniec dalszy k. łokciowej
Pk - koniec dalszy k. promieniowej
m. zginacz promieniowy nadgarstka (flexor carpi radialis)
k. promieniowa - górny koniec - głowa k. promieniowej na jej szczycie - wklęsła pow. stawowa dla połączenia z głowką k. ramiennej. Dookoła głowy leży obwód stawowy. Poniżej głowy - guzowatość kości promieniowej (miejsce przyczepu m. dwugłowego ramienia). Trzon ku dołowi przechodzi w wyrostek rylcowaty. Dolny koniec k. promieniowej ma powierzchnie stawową nadgarstka dla połaczenia z kośćmi nadgarstka. Na przyśrodkowej pow. nasady k. prom. znajduje się wcięcie łokciowe służące do połączenia z główką k. łokciowej.
k. łokciowa - dłuższa od k. promieniowej. na górnym końcu wcięcie bloczkowe. Od góry ograniczają je wyrostek łokciowy, a od dołu wyrostek dziobiasty. Na bocznej pow. u podstawy wyrostka dziobiastego leży wcięcie promieniowe. Nieco powyżej w dz. znajduje się guzowatość k. łokciowej. Koniec dalszy k. łokciowej tworzy głowę k. łokciowej. Na przyśrodkowej pow. głowy k. łokciowej leży wyrostek rylcowaty.
Z IV
Morfologia i więzadła stawu kolanowego (budowa)
Staw kolanowy (art. genus) jest jednym z najbardziej wrażliwych i ulegających uszkodzeniom stawem. łączy k. udową (os femoris) z k. piszczelową (os tibia). Pow. stawowe: wypukłe kłykcie k. udowej (condylares femoris) oraz wklęsłe kłykcie k. piszczelowej (condylares tibiae). Pow. stawową piszczeli pogłębiają łąkotki boczna i przyśrodka (meniscus lateralis et medialis)
Więzadła wewnatrz stawowe:
więz. krzyżowe przed i tyln. (cruciata anterior et posterior)
wiez. poprezczne kolana (transversum genus)
Więzadła zewnątrz stawowe :
więz. rzepki (patellae),
troczki rzepki (retinaculum patella)
więz. poboczne strzałkowe (collaterale fibulare)
więz. poboczne piszczelowe (collaterale tibiale)
więz. poboczne (podkolanowe) skośne i łukowate (popiteum obliguum et arcauta)
W otoczeniu stawu znajdują się liczne kaletki maziowe i fałdy maziowe. IIO swobody ruchu : zginanie i prostowanie, ruch obrotowy podudzia.
Z V
Mięśnie, stawy, więzadła i ruchy ramienia.
Zginanie do przodu :
m. naramienny, cz. obojczykowa (deltoideus)
m. piersiowy większy ( pectoralis major)
m. kruczo - ramienny (coracobrachialis)
Zginanie do tyłu (prostowanie) :
m.naramienny, cz. barkowa (deltoideus)
najszerszy grzbietu (latissimus dorsi)
m. obły wiekszy (teres major)
m. trójgłowy ramienia (triceps brachii)
Nawracanie :
m. naramienny, cz. obojczykowa
m. podłopatkowy (subscalpularis)
m. najszerszy grzbietu
m. piersiowy większy
m. obły większy
m. kruczo ramienny
Przywodzenie :
naramienny cz. obojczykowa i barkowa (deltoideus)
piersiowy większy (pectoralis major)
najszerszy grzbietu (latissimus dorsi)
obły wiekszy (teres major)
trójgłowy ramienia (triceps brachii)
dwugłowy ramienia (biceps brachii)
kruczo ramienny (coracobrachialis)
Odwodzenie :
m.. naramienny, cz. barkowa (delteideus)
m. nadgrzebieniowy (supraspinatus)
m. dwugłowy ramienia
Odwracanie :
m. naramienny, cz. grzbietowa
m. nadgrzebieniowy
m. obły większy
Staw ramienny (art. humeri) łączy k. ramienną z łopatką (scapula). Panewkę stawową buduje wydrążenie panewki (cavitis glenoidalis) pogłębione obrąbkiem stawowym (labrum glenoidale). Główkę stawową stanowi głowa k. ramiennej (caput humeri).
W stawie tym występuje więzadło czynne będące ścięgnem głowy długiej dwugłowego ramienia (m. tendeo caput longum musculi biceps brachii)
Więzadła bierne : kruczoramienne (lig. coracohumerale) biegnące od wyrostka kruczego do guzków k. ramiennej: obrączkowo ramienne biegnące od obrąbka stawowego do dolnego przyczepu torebki.
Stopień swobody ruchu → staw kulisty wolny
ruch rotacyjny 360O
Z VI
Staw promieniowo - nadgarstkowy. Ruchy i mięśnie.
Staw bliższy ręki.
Zginanie : Dłoniowe
m. zginacz promieniowy nadgarstka (flexor carpi radialis)
m. zginacz łokciowy nadgarstka (flexor carpi ulnaris)
m. zginacz pow. palców (flexor digitorum superficialis)
m. zginacz głęboki palców ( flexor digitorum profundus)
m. zginacz długi kciuka (flexor pollicis longus)
Przywodzenie :
zginacz łokciowy nadgarstka
m. prostownik łokciowy nadgarstka
m. prostownik palców
Zginanie grzbietowe :
m. prostownik palców (extensor digitorum)
m. prostownik promieniowy dł. nadgarstka (extensor carpi radialis longus)
m. prostownik promieniowy kr. nadgarstka (extensor carpi radialis brevis)
m. prostownik łokciowy nadgarstka (extensor carpi ulnaris)
Odwodzenie :
odwodziciel dł. kciuka (abductor pollicis longus )
m. prostownik prom. dł. nadgarstka
m. prostownik prom. kr. nadgarstka
zginacz promieniowy nadgarstka
Przyczepy mięśni zginaczy i prostowników w stawie kolanowym
Zginanie:
m. dwugłowy uda (biceps femoris)
Pp - guz kulszowy
kresa chropawa
Pk - głowa strzałki
m. półbłoniasty (semimembranosus)
Pp - guz kulszowy
Pk - k. piszczelowa kłykieć przyśrodkowy
m. półścięgnisty (semitendinosus)
Pp - guz kulszowy
Pk - gęsia stópka - guzowatość k. piszczelowa
m. krawiecki (sartorius)
Pp - kolec biodrowy przedni górny
Pk - k. piszczelowa guzowatość
m. podkolanowy (popliteus)
Pp - k. udowa
Pk - pole k. piszczelowej powyżej kresy m. płaszczykowatego
m. brzuchaty łydki (gastrocnemius)
Pp - pow. podkolanowa powyżej kł. przyśrod. i bocznego
Pk - guz piętowy
Prostowanie
m. czworogłowy uda (quadriceps femoris)
m. prosty uda (rectus femoris)
Pp - kolec biodrowy przedn. dolny
m. obszerny boczny (vastus lateralis)
Pp - kresa międzykrętarzowa
kresa chropawa
m. obszerny pośredni (vastus intermedius)
Pp - pow. przednia i boczna k. udowej
m. obszerny przyśrodkowy (vastus medialis)
Pp - warga przyśrodkowa kresy chropawej
Rk - dla wszystkich wspólne ścięgno mięśnia czworogłowego uda, które przez rzepkę przyczepia się do guzowatości piszczelowej jako więzadło rzepki
Z VII
Kości kończyny dolnej i stawy
Kości kończyny dolnej (ossa membri inferioris)
k. udowa (os femoris)
k. goleni (ossa cruris)
k. piszczelowa (tibia)
k. strzałka (fibula)
k. stopy (ossa pedis)
k. stępu (ossa tarsi) szer bliż i dalsz.
k. śródstopia (metatarsalia)
paliczki palców stopy (digitorum pedis)
Kości obręczy kończyny dolnej (cingulum membri inferioris)
k. biodrowa (ilium)
k. łonowa (pubis) i kulszowa (ischii)
k. miednicze (ossa coxae)
Połączenia obręczy
spojenie łonowe (symphysis pubica)
staw krzyżowo - biodrowy (sacroiliaca)
Połączenia kończyny dolnej wolnej.
Staw biodrowy (articulatio coxae) łączy kość miedniczną (os coxae) z k. udową (os femoris). Staw kulisty IIIo swobody ruchu.
Staw kolanowy (articulatio genus) łączy k. udową z k. piszczelową (tibia) IIo swobody ruchu
Staw piszczelowo - strzałkowy (srt. tibiofibularis), błona międzykostna goleni (membrana interossea cruris) IIo swobody ruchu
Stopy (art. pedis) : skokowy górny (talons supresior), skokowy dolny (taloris inferior) IIo swobody ruchu
Miednica (kości i więzadła)
Miednica (pelvis):
(os ilium) k. biodrowa
grzebień k. biodrowej (crista iliaca)
dół biodrowy (fossa iliaca)
panewka stawu biodrowego
kolce biodrowe przed i tyl (górne i dolne)
(os pubis) k. łonowa
grzebień k. łonowej (pecten ossis pubis)
guzek łonowy (tuberculum pubicum)
pow. spojeniowa (facies symphysialis)
(os ischii) k. kulszowa
kolec (spina ischidica)
guz (tuber ischidicum)
wcięcie kulszowe większe i mniejsze (incisura ischidica major et minor)
Cechą charakterystyczną jest otwór zasłonowy (foramen obturatum)
Połączenia :
spojenie łonowe (symphysis pubica)
staw krzyżówo - biodrowy (art. sacoiliaca)
Więzadła wzmacniające : (ligamenta)
więz. krzyżowo - biodrowe (sacroiliaca) : brzuszne (ventralia), grzbietowe (dorsalia), miedzykostne (interossea)
więz. biodrowo - lędźwiowe (iliolumbale)
więz. krzyżowo - guzowe (sacrotuberale)
więz. krzyżowo - kolcowe (sacrospinale)
więz. pachwinowe (inguinale)
Z VIII
Kości stopy (ossa pedis)
K. stępu tworzą szereg bliższy i dalszy (ossa tarsi)
szereg bliższy : k. skokowa (os talus), k. piętowa (os. calaneus)
szereg dalszy : k. łódkowata (naviculare), sześcienna (cuboideum), 3 k. klinowate (ossa cuneiforma) : (przyśrodkowa [mediale], pośrednia [intermedium], boczna [laterale]).
k. śródstopia (ossa metatarsalia)
postawa (basis)
trzon (corpus)
głowa (caput)
paliczki palców stopy (phalangis digitorum pedis)
bliższe (proximalis)
środkowe (media)
dalsze (distalis)
Palce:
I digitus primus (hellux)
II digitus secundus
III digitus tertius
IV digitus quartus
V digitus quintus (minimus)
Staw promieniowo - nadgarstkowy (articulatio radiocarpea)
Łączy k. promieniową z szeregiem bliższym k. nadgarstka. Panewkę tworzą : pow. nadgarstkowa k. promieniowej i krążek stawowy. Główka utworzona jest przez 3 kości (łódeczkowata - scaphoideum, księżycowatą - lunatum, trójgraniastą - triquetrum). Jest to staw elipsoidalny o IIo swobody ruchu.
Więzadła :
więz. poboczne promieniowe nadgarstka (collaterale carpi radiale)
więz. poboczne łokciowe nadgarstka (collaterale carpi ulnare)
więz. promieniowe nadgarstka dłoniowe (radiocarpea palmare)
więz. promieniowe nadgarstka grzbietowe (radiocarpea dorsale)
więz. łukowate nadgarstka dłoniowe (arcuatum carpi palmare)
więz. łukowate nadgarstka grzbietowe (arcuatum carpi dorsale)
Ruchy :
zginanie grzbietowe,
zginanie dłoniowe
przywodzenie (promieniowo łokciowe)
odwodzenie (promieniowo łokciowe
Mięśnie pośladkowe i przyczepy
m. pośladkowy wielki (gluteus maximus)
Pp - talerz k. biodrowej
- k. krzyżowa i guziczna boczne brzegi
Pk - k. udowa
- powięź szeroka uda
Ruchy : prostowanmie w stawie biodrowym, prostuje kolano, przywodzenie i odwodzenie uda obraca na zew. udo
m. pośladkowy średni (gluteus medius)
Pp - pow. pośladkowa talerza biodrowego (przed)
Pk - krętarz większy kości udowej
m. pośladkowy mały (gluteus minimus)
Pp - przednia pow. pośladkowa talerza biodrowego
Pk - krętarz większy k. udowej
Ruchy : zginanie i obracanie uda do wew., prostowanie i odwracanie uda na zew., odwodzenie uda.
Z IX
Ściśłe połączenia kości
więzozrosty (syndesmosis)
materiał łączący to tk. łączna
włóknisty (bł. międzykostna przedramienia),
sprężysty (więzadła żółte)
szew (piłowaty, łuskowaty, gładki)
wklinowanie (korzenie zębów)
chrzęstkozrost (synchodrosis)
materiał łączący to chrząstka
włóknista,
szklista
kościozrost (synostosis)
materiał łączący to tk. kostna
Kościozrosty występują u osób starszych w wyniku skostnienia więzozrostów i chrząstkozrostów (np. kostnienie szwów czaszki)
Możliwości ruchowe więzozrostów i chrząstkozrostów są nieznane, a kościozrosty to połączenia całościowe nieruchome.
Stawy i kości ręki (ossa carpi)
Ręka - manus
Stawy ręki :
promieniowo - nadgarstkowy (radiocarpea)
śródnadgarstkowy (mediocarpea)
stawy międzynadgarstkowe (articulationes intercarpea)
nadgarstkowo śródręczny (carpometacarpea)
międzyśródręczne (intermetacarpea)
palców ręki (digitorum menus)
Palce:
I kciuk - pollex
II wskazujący - index
III środkowy - medius
IV obrączkowy - anularis
V mały - minimus
Kości ręki :
szereg bliższy (łódkowata - scaphoideum, półksiężycowata - lunatum, trójgraniasta-triquetrum, grochowata - pisiforme)
szereg dalszy (czworoboczna wieksz. i mniejsz. - trapezoideum, główkowata - capitatum, haczykowata - hamatum)
kości śródręcza (ossa metacarpalia) : podstawa - basis, trzon - corpus, głowa-caput
paliczki palców (phalanges digitorum) : bliższe proximalis, dalsze - distalis, środkowe - media
Układ autonomiczny
U. a. zwany też wegetatywnym dzieli się na części :
przywspółczulną (parasympatyczną)
współczulną (sympatyczną)
Droga nerwowa odśrodkowa składa się z 2 neuronów. Każdy nerw składa się z wypustek dwóch połączonych ze sobą neuronów. Jeden neuron leży w układzie nerwowym obwodowym, a drugi kończy się w tkankach unerwionego narządu.
Włónkna nerwowe autonomiczne:
przedzwojowe (w zwoju obwod.)
zazwojowe (odchodzące od zwoju)
Rozróżniamy zwoje autonomiczne:
przykręgowe,
przedkręgowe
śródścienne
Cz. współczulna ukł. autonmicznego
wł. nerwowe wychodzą z rdzenia kręgowego w składzie korzonków brzusznych w odcinku piersiowo - lędźwiowym
słup boczny - leży pomiędzy rogami przednimi a tylnymi istoty szarej
gałąź łącząca białą - wchodzi do pnia współczulnego rdzenia
pień współczulny tworzy 21 do 24 zwojów rdzeniowych
gałęzie łączące szare - włókna dochodzą do nerwów rdzeniowych
Pień współczulny zawiera zwoje :
górny, środkowy, dolny
Zawiera nerwy trzewne - większy i mniejszy
F: pobudzenie narządu wzrokowego - rozszerzenie źrenicy
Przyspieszają akcje serca, hamują wydzielanie soków trawiennych, powodują powstanie tzw. gęsiej skórki, wydzielanie potu na dłoniach.
Cz. przywspółczulna ukł. autonomicznego
wł. przedzwojowe, zazwojowe
część czaszkowa ukł. pozostaje w związku z III, VII, IX i X n. czaszkowym
zwój rzęskowy - położony w oczodole
zwój skrzydłowo - podniebienny
zwój podżuchwowy
zwój uszny
nerw błędny
F: reguluje czynności wegetatywne związane z pracą narządów wew. oraz kontrolę układów : oddychania, trawienia, przemiany materii i rozmnażania.
Włókna : zwężają źrenice, wydzielanie łez, zwalnia lub zatrzymuje akcje serca, pobudzają wydzielanie soków trawiennych.
Ośrodki :
znajdują się w pniu mózgu
jądro nerwu odruchowego (III)
jądro nerwu twarzowego (VII)
jądro nerwu jęz - grad. (IX)
jądro nerwu błędnego (X)
znajdujące się w rdzeniu kręgowym
jądro nerwu błędnego (X)
cz. krzyżowa rdzenia (nerwy miednicze)
Z X
Przyczepy mięsni uda
krawiecki (sartorius) :
Pp - kolec biodrowy przedni górny
Pk - guzowatość piszczeli
czworogłowy uda (quadriceps femoris)
prosty uda (rectus femoris)
Pp - kolec biodrowy przedni dolny
obszerny boczny (vastus lateralis)
Pp - kresa chropawa k. udowej
obszerny pośredni (vastus intermedius)
Pp - przednia i boczna pow. trzonu k. udowej
obszerny przyśrodkowy (vastus medialis)
Pp - warga przyśrodkowa kresy chropawej k. udowej
Pk - wspólne ścięgno m. czworogłowego uda, które przez rzepkę przyczepia się do guzowatości piszczelowej jako więzadło rzepki
dwugłowy uda (biceps femoris) :
Pp - głowa dł. guz kulszowy
głowa kr. kresa chropawa (warga boczna)
Pk - głowa strzałki
półścięgnisty (semitendinosus) :
Pp - guz kulszowy
Pk - guzowatośc kości piszczelowej
półbłoniasty (semimembranosus):
Pp - guz kulszowy
Pk - kłykieć przyśrodkowy piszczeli
smukły (gracialis) :
Pp - gałąź dolna k. łonowej
Pk - guzowatość piszczeli
7) grzebieniowy (pectineus) :
Pp - grzebień k. łonowej
Pk - guzowatość grzebieniowa
8) przywodziciel krótki (adductor brevis) :
Pp - gałąź dolna k. łonowej
Pk - warga przyśrodkowa kresy chropawej
przywodziciel długi (adductor longus) :
Pp - k. łonowa pomiędzy guzkiem łonowym a spojeniem
Pk - warga przyśrodkowa kresy chropawej
przywodziciel wielki (adductor magnus) :
Pp - gałąź dolna k. łonowej
Pk - nadkłykieć przyśrodkowy k. udowej