DIAGNOSTYKA I PROGRAMOWANIE REHABILITACJI
Wykład 1
TEMAT: Zasady fizjologiczne diagnostyki, naruszenie (uszkodzenie) funkcji różnych narządów i układów człowieka.
Diagnostyka naruszenia funkcji fizjologicznych - rozdział fizjologii klinicznej badającej treści, metody i konsekwentne fazy procesu uzyskania informacji o stanie funkcji życiowych, określenie stopnia i mechanizmu ich naruszenia i możliwości kompensacji tych naruszeń.
Diagnostyka - <gr. Diagnoz>- zdolny rozpoznać, rozdział medycyny klinicznej uczący utrzymywanie metody i konsekwencji procesu rozpoznawania chorób lub szczególnych fizjologicznych stanów.
W umowach praktyki klinicznej ocena stanu funkcji organizmu służy celom wykonania diagnostyki różnicowej, wykrycia patogenezy schorzenia, postanowienie diagnozy klinicznej wyboru planu wpływu terapeutycznego i następującej rehabilitacji.
Rozpatrzmy miejsce diagnostyki funkcjonalnej i rozwiązanie jednego z najważniejszych zadań fizjologii klinicznej - zabezpieczenie postawienia diagnozy klinicznej
Pierwszym punktem w drodze do postawienia diagnozy jest współpraca (współdziałanie) lekarza z chorym w celu układania anamnezy (wywiad), oględzin lekarskich i najprostszego badania fizykalnego. Na podstawie uzyskanej początkowej informacji przed badaniem systematycznym chorego można postawić poprzednią diagnozę.
Ona jest potrzebna do opracowania plany badania czyli w przypadku sytuacji ekstremalnej podjęcia niezbędnych (ratunkowych) czynności leczniczych.
Na tym etapie formułuje się hipoteza o naruszeniu funkcji, są wybrane dostępne metody badań fizjologicznych czy morfologicznych, zaprzeczające czy potwierdzające hipotezę. Na podstawie wyników badania można przejść do diagnozy różnicowej jako etapu diagnostyki ustalającego różnicę między daną chorobą a innymi, podobnymi według przejawów klinicznych.
Deontologia - współpraca pacjenta z lekarzem.
Struktura algorytmu pracy fizjologa dotyczącej diagnostyki naruszenia funkcji charakteryzuje się taką kolejnością czynności:
1.stworzenie bazy danych (gromadzenie informacji o chorym)
2.opracowanie, analiza początkowa i oddzielenie zbędnej informacji, skriing (opis) parametrów dotyczących niezbędności dokonania celowej korekcji
3.określenie i obliczenie normatywów
4.porównanie danych klinicznych i normatywnych
5.określenie najważniejszych odchyleń od normy
6.analiza etiologii odchyleń parametrów, określenie patogenetycznie współzależnych komponentów symptomatycznych
7.ustalenie formuły diagnozy naruszenia funkcji
1,2,4,5 -> mogą być połączone
Symptom - 1 oznaka choroby Syndrom 0 wiele symptomów
Rozpatrzymy treść głównych punktów algorytmu postawienia diagnozy naruszenia funkcji fizjologicznych.
I Zbieranie informacji o chorym (tworzenie bazy danych)
Zbieranie informacji o chorym jest początkowym bądź której metody diagnostycznej i często wymaga sporo czasu od lekarza.
Wiele metod badania chorego da się podzielić na dwie grupy:
1.grupa najdawniejszych, ale takich co się straciły na swoim znaczeniu metod bezpośredniego badania chorego polegających na odpytywaniu, oględzinach, auskultacji, perkusji atc. Zbieranie anamnezy pozwala rehabilitologowi na wyjawienie symptomów naruszenia funkcji i określenia planu następnych czynności, związanych z tworzeniem bazy danych. Przy czym ważne są nie tylko symptomy naruszeń wegetatywnych i somatycznych, lecz również funkcji psychicznych.
Auskultacje - osłuchiwanie Perkusja - opukiwanie
Symptomy psychiczne mogą jak wskazywać na przyczyny naruszania funkcji, to znaczy występowej jako główna w postawieniu diagnozy, tak i wyrażać tylko reakcję indywidualną chorego na przesilenie choroby, to znaczy ukazując na jej istnienie, nie posiadać cenności informacyjnej w celu ujawnienia patogenezy choroby.
Czasami metody somatyczne są podzielona na lokalne i ogólne. Symptomy i cechy, które w różnej mierze dotyczą wszystkich części ciał (to znaczy są adresowane do organizmu jako całości lub mają dodatek osobowy), są określone jako ogólne. W wyrazie o rangach wśród innych symptomów one z reguły posiadają najwyższe miejsce. Właśnie na tym etapie badania fizjolog może decydować o głównym symptomie, których systemów należy określić funkcje w pierwszej kolejności.
2.do drugiej grupy należą metody wymagające w celu uzyskania informacji o stanie narządów i funkcji człowieka zastosowania narzędzi, przyrządów lub systemów technicznych o różnym stopniu złożoności.
Jakie wymogi mają spełniać przyrządy stosowane w celu kontroli wskaźników fizycznych:
*przyrząd ma wyrażać wskaźniki ilościowe
*charakterystyki ilościowe muszą być odtworzone przeprowadzeniu ponownych pomiarów
*przyrząd powinien posiadać wysoki stopień funkcjonowania, z tym żeby nie przekręcić charakterystyk dynamicznych procesów badanych
*przyrząd powinien odznaczać się wyższym stopniem wrażliwości w porównaniu z innymi wielkościami, występującymi w warunkach klinicznych, odchyleń badanego parametru
*badanie powinno sprawiać (wysoka dokładność) minimum dyskomfortu dla pacjenta i być bezpiecznym. Chociaż co dotyczy stosowania metod, to jest taka formuła: „Metody badania nie powinny być bardziej niebezpieczne niż choroba”, taki punkt orientacyjny jest dopuszczalny tylko w sytuacji wyboru. Technika nowoczesna pozwala na dokonywanie badania minimalnie wpływając na organizm
*diagnostyczne możliwości wzrastają w przypadku zapewnienia przez przyrząd synchronicznej rejestracji kilku parametrów
*wskazana jest, a w niektórych przypadkach jest niezbędna, żeby przyrząd zapewnił możliwość monitorowania funkcji fizjologicznych
*wskazane jest zestawienie w badaniu metod nieinwazyjnych
Ostatnia wymoga staje się szczególnie aktualną w warunkach szybkiego rozpowszechnienia się HIV-u
*przyrząd ma posiadać pewność i być łatwo kierowany. Dzięki temu stopień błędów przy pomiarach jest mniejszy.
Przy stworzeniu bazy danych o pacjencie warto pamiętać, że wyniki wielu metod badania, w tym i dane anamnestyczne, narzędziowe i testowe badania tego samego pacjenta wykonane przez różnych lekarzy nie zawsze pokrywają się.
NP.: jeżeli przy palpacji tętna na stopnie są dotrzymane najprostsze reguły: dobre oświetlenie, pacjent przy badaniu leży na stole, lekarz przy badaniu prawej nogi stoi z prawej strony, a lewej z lewej strony, dokonuje palpacji dwoma - czteroma palcami tej ręki, którą to robi zazwyczaj i niedługo to rozbieżność we wnioskach o pełnym tętnie zmniejsza się w półtora razy.
Jakość badania może się charakteryzować dokładnością, poprawnością, zgodnością i odtwarzaniem pomiarów.
Ustalone przy badaniu wielkości wskaźnika fizjologicznego zależy tak od prawdziwej wielkości parametru tego wskaźnika, jak i szeregu uchybień, popełnionych przez przyrząd i personel medyczny. Takie błędy dostały nazwę „wariacja analityczna”
Ponieważ prawdziwa znaczenia wskaźnika u tj samej osoby może ulec zmianom w związku z rytmami biologicznymi, meteorologicznymi i innymi czynnikami, to takie zmiany są określone przez termin „wariacja wewnętrzindywidualna”. Różnice wskaźnika, wykazywane u osób znajdujących się w jednakowych warunkach, nazywa się „wariacjami międzyindywidualnymi”. Ogół wszystkich błędów i wahań parametru są „wariacjami sumarycznymi”
Z reguły zakłada się, że wariacja analityczna nie powinna być więcej niż 10% od mierzonej wielkości.
Do najbardziej ważnych wymóg przedstawianych do prób fizjologicznych należą pewność i walidność.
Pewność to jest możliwość dokonania testu o zadowalającej dokładności przez średnio kwalifikowanego specjalistę. To jest właściwością dość prostych testów, które mało zależą od warunków otoczenia. Najbardziej pewne testy, odzwierciedlające stan czy wielkość rezerw funkcji są etalonowe, standardowe czy referentce.
Pojęcie walidność odzwierciedla zdolność testu ze swoim przeznaczeniem. Jeżeli stosuje się nowy test, wtedy jego walidność jest oceniana drogą porównania wniosków według uzyskanych wyników wykonania tego testu z wnioskami uzyskanymi na podstawie testów referentnych.
W celu odpowiedniego prowadzenia i oceny testów bardzo ważnym jest proces standaryzacji wpływu wejściowego (to znaczy obciążenia) standaryzacja jest ważna według wielkości, czasu i szybkości narastania i zmniejszania, częstotliwości wpływu. Łatwiej dozować wpływ przez napięcie elektryczne: są rozróżniane impulsy prostokątne, sinusoidalne, wznoszące się stopniami i tak dalej. Taka terminologia jest stosowana dla charakterystyki szeregu innych obciążeń funkcjonalnych, na przykład obciążenia fizycznego.
Przypuśćmy, że jeżeli wielkość obciążenia wieloergometrycznego dokonanego przez badanego, zwiększa się, później zmniejsza się według sinusoidy i jednocześnie według tej samej sinusoidy u niego się zmienia częstotliwość skurczy serca, to jest oceniona jako identyczność sygnałów wejściowych i wyjściowych i świadczy o idealnych nastawieniu i możliwościach funkcjonalnych systemu regulującego.
Wykład 2 - 9.12.05r.
Opracowanie poprzedza analiza i usunięcie zbytecznej informacji.
Informacja uzyskana przez lekarza w różny sposób ma być opracowana, rozszyfrowana, przerobiona w formie sprzyjającą łatwemu odebraniu. Przy czym stosuje się dużo metod opracowania matematycznego, szczególnie w stosunku ilościowym danych, uzyskanych za pomocą różnych przyrządów.
Stosowanie na tym etapie analizy komputerowej danych jest bardzo skuteczne, co pozwala na przyśpieszenie procesu opracowania, ponieważ w taki sposób da się wykorzystać więcej informacji co stwarza możliwości do uzyskania jakościowo nowych wyników, ułatwiających w dużej mierze postawienie diagnozy.
Istnieje opinia, że nadmierny wzrost ilości badań klinicznych może doprowadzić do zwiększenia częstotliwości błędów diagnostycznych. Gruntowność i wyczerpujący charakter badania chorego są określone nie tylko przez asortyment i ilość dokonanych analiz, lecz również przez dokonanie właśnie takich, które są racjonalnie uzasadnione i odpowiadają zadaniom diagnostycznym. Odrzucanie zbytecznej informacji ułatwia późniejszą pracę dotyczącej diagnostyki naruszenia funkcji.
Określając wskaźniki normy fizjologicznej konieczny jest uwzględniony aspekt wieku. Tak, arteriale ciśnienie skurczowe 150 mm sł.rtęci uchodzi za normę dla osoby starszej i za oczywiste odchylenie od norm dla młodszych osób. Oprócz danych o wieku przy określaniu wieku normatywów liczy się waga, wzrost, powierzchnia ciała, masa krwi, objętość płynu zewnątrz i wewnątrzkomórkowego, itd. Uwzględnia się konieczne występowanie biorytmów. Obecnie najbardziej uwzględnianymi są biorytmy temperaturowe (w ciągu doby i miesięcy). Tylko prawie 400 parametrów organizmu posiadają rytmy syrkadianne. Wskazane jest uwzględnienie rytmów nie tylko syrkadiannych, sezonowych, rocznych lecz również niektórych ultradiannych.
Czynniki - wpływ na normę pożywienie, obciążenie fizyczne i psychiczne, ekologiczne i socjalne.
W szczególnych sytuacjach pytanie o normie fizjologicznej jest rozwiązane na podstawie badania grupy zdrowych osób za pomocą przyglądu w danych warunkach oświetlenia, temp., źródło zasilania przyrządów, prądu elektrycznego.
Uzyskiwane wyniki po dokonaniu analizy statystycznej parametrów są odbierane za wielkość normy fizjologicznej dla danych warunków badania.
Referentny = wzorcowy = standardowy
Porównanie danych uzyskanych i normatywnych.
Czynnikiem obniżającym możliwość błędnego wnioskowania w tych przypadkach jest powtórzenie pomiarów testowych i standaryzacja warunków, w których jest prowadzony test. Za możliwy do przyjęcia stopień ryzyka niepoprawnego wnioskowania o przyjęciu czy odchyleniu hipotezy zerowej jest uważany stopień ryzyka 0,05 czyli 5% zaproponowany przez statystyka Fishera.
To jest tzw. stopień znaczności statystycznej z reguły oznaczamy go L 0,05. W tym przypadku jeżeli znaczność kliniczna ewentualnej pomyłki jest wysoka, wtedy przyjmuje się bardziej wysokie stopnie znaczności 0.01 czy 0,001. Wtedy wyciągnięcie nieprawidłowych wniosków odpowiednio zmniejsza się do 1 i 0,1%.
Termin „czułość” przy takim zastosowaniu jest określony jako podana w procentach część chorych, którzy posiadają dany symptom.
Metody diagnostyki badania chorego Metody diagnozy
Deontologia w rehabilitacji medycznej.
Obok słownych metod psychoterapii samodzielne znaczenie mają także niesłowne, niewerbalne metody. Mogą być do nich zaliczone artterapia (oddziaływanie sztuki), biblioterapia (oddziaływanie książek, czytania), muzykoterapia (oddziaływanie muzyki), krajobrazoterapia(oddziaływanie natury) i inne.
Psychoterapia niewerbalna bazuje na korygującym działaniu artystycznej formy i estetycznych uczuć i dlatego ogólnie nazywana jest estetopsychterapią. Ma ona korygujące oddziaływanie na emocjonalną i uczuciową sferę osobowości i dlatego sprzyja pokonywaniu rozstrojów neurotycznych, wzmacniając racjonalną psychoterapię. Metody estetopsychoterapeutyczne za swoją podstawę mają kathorsis tzn. „oczyszczenie” od przygnębiającego przeżycia oraz stłumienie afektu.
W trakcie rehabilitacji znaczenie psychoterapii i deontologii nawet wzrasta, stanowiąc psychologiczny aspekt rehabilitacji!!!
Pierwszy kontakt!!!
Przy wariancie psychostenicznym, chory pełen jest niepokojów i obaw, często nieuzasadnionych. W wariancie hipochondrycznym rzadziej występują wątpliwości, a bardziej - przekonanie o istnieniu ciężkiej choroby. Przy wariancie histerycznym choroba odbierana jest z przesadą, chorzy są nadmiernie emocjonalni i wymagają dla siebie większej uwagi. Wariant ??????-anozognostyczny polega na zaprzeczaniu istnienia choroby i rezygnacji z badań i leczenia.
Ocena rezultatów rehabilitacji.
Rezultat to czynnik kształtujący system funkcjonalny, powstający w organizmie pod wpływem leczenia, a także organizacyjny system działań leczniczych personelu medycznego.
Odkrycie prawidłowości systemowych w działalności żywych organizmów należy do P.K.Anichinowa. Zgodnie z jego nauką systemy funkcjonalne - to dynamiczne centralno-peryferyjne, samodzielne regulujące się organizacje połączone regulacjami nerwowymi i humoralnymi, których wszystkie składniki współdziałają w celu zabezpieczenia tego czy innego, korzystnego dla samego systemu funkcjonalnego i dla całego organizmu rezultatu adaptacyjnego.
Warianty rezultatów.
W pojęciu rezultatu rehabilitacji włączone są efekty: medyczny, społeczny i ekonomiczny.
Struktura logiczna pojęcia „rezultat” jest skomplikowana. Po pierwsze wyodrębnia się pojęcie rezultatu medycznego jako właśnie podstawowego czynnika kształtującego system rehabilitacji medycznej. Obok niego wyodrębniony jest społeczny rezultat, jako osiągnięcie podstawowego celu rehabilitacji - odnowienie statusu społecznego, jego zdolność do pracy, zdolności bojowej itp. osiągane na podstawie rezultatu medycznego. Wreszcie wyodrębnia się rezultat ekonomiczny jako pokonywanie strat ekonomicznych powodowanych społeczeństwu wskutek tymczasowej lub stałej utraty zdolności do pracy przez osobę jako członka zespołu pracowników.
Po drugie ocena rezultatu medycznego powinna być stale w polu widzenia lekarza i zespołu lekarzy, realizujących rehabilitację, w trakcie której wyodrębniana jest ocena bieżąca (w trakcie leczenia), etapowa (po zakończeniu poszczególnych jej etapów), ostateczna i odległa.
Po trzecie uogólnienie rezultatów rehabilitacji poszczególnych chorych pozwala na określenie oceny rezultatów grupowych niezbędnej do określenia organizacji procesu medycznego w danym zakładzie medycznym i dróg jego doskonalenia. Dotyczy to oceny rezultatów zarówno medycznego i społecznego jak i ekonomicznego wg jednorodnych grup chorych.
Metodologia oceny rezultatów rehabilitacji.
Całokształt metod oceny rezultatu rehabilitacji składa się z trzech ewentualnych wariantów. Pierwszy z nich to czysto podmiotowa ocena chorego.
Drugi wariant - ocena rezultatu rehabilitacji na podstawie porównania go z obiektywnymi parametrami wyjściowego stanu chorego. Metoda jest informatyczna, zwłaszcza przy punktowym systemie oceny.
Trzeci wariant - porównywanie osiągniętego rezultatu z rezultatem prognozowanym tj. w celu rehabilitacji, określenie poziomu osiągnięcia tego celu. W zasadzie jest to najbardziej informatyczna droga, ale jej realizacja napotyka na trudności w prognozowaniu i jego niedostateczne opracowanie naukowe.
Kategorie oceny rezultatu: wyzdrowienie, polepszenie, bez zmian, pogorszenie.
Wyodrębnienie kategorii „nieznaczne” polepszenie lub pogorszenie nie jest celowym , wchodzą one w zakres pojęcia „bez zmian”.
Ocena rezultatu rehabilitacji medycznej w trakcie procesu rehabilitacyjnego może być bieżąca, etapowa i ostateczna. Ocena bieżąca w trakcie leczenia bazuje na dynamice usuwania lub ubywania (narastania) intensywności objawów choroby , a także wskaźników badań laboratoryjnych i instrumentalnych.
Ocena etapów określana jest na podstawie tych samych kryteriów jak i wynik tego czy innego pośredniego okresu leczenia chorego przede wszystkim służy ona do korygowania zadań leczenia i rehabilitacji w następnym etapie leczenia. Ocena ostateczna określana jest po zakończeniu leczenia chorego na tym czy innym etapie systemu rehabilitacyjnego(szpitalny, sanatoryjny) powinna bazować na zbadaniu chorego i być wykorzystywana do formułowania programu rehabilitacji w następnym etapie systemu rehabilitacji oraz powinna być odzwierciedlana w dokumentacji wypisowej.
Wykład 3
XVI w. Tontaden - świecąc innym sam się spalisz.
Dynamika może być odzwierciedlona na podstawie systemu punktowego. Porównywane wskaźniki oceniane są w jednostkach umownych - punktach w zależności od intensywności ich występowania.
Cel rehabilitacji - społeczny, dlatego też ocena jego efektywności powinna uwzględniać wraz ze wskaźnikami medycznym także i społeczne wskaźniki tzn. ocenę zdolności do pracy, rezultaty eksportyzy medyczno-zawodowej z oceną poziomu utraty zdolności do pracy, a dla wojskowych - rezultaty ekspertyzy wojskowo-medycznej z oceną zdolności do służby wojskowej. Należy uwzględniać także realny powrót do działalności zawodowej.
Przy ocenie efektu rehabilitacji chorego należy uwzględnić jakość życia. Ocena ta przedstawia przeżycia i odczucia chorego jako reakcję na chorobę i zawiera następujące składniki: aktywność, funkcje i zdolności do ich ograniczenia, samoocenę uciążliwości symptomów, stan zmęczenia, oczekiwanie na dalsze zmiany zdrowia i życia związane z chorobą.
Punktowy system oceny rehabilitacji
Poziom wyrażenia klinicznych, laboratoryjnych i funkcjonalnych danych umownie oceniany jest z pomocą punktów. Wskaźniki cechujące normę, a także brak wzruszeń patologicznych oceniane są w wysokości 1 punktu.
Wskaźnikom w miarę wzrostu ich występowania przypisywany jest współczynnik 5, 10, 15, 20 punktów. Skrajny poziom zmian oceniany jest 20 punktami, notowany jest w stanach nie wskazanych do leczenia sanatoryjnego. W ten sposób max ilość punktów odpowiada największej zmianie wskaźników, minimalna - najmniejszej zmianie lub jej braku.
Współczynnik efektywności określony jest poprzez dzielenie ilości punktów przed leczeniem na ilość punktów po leczeniu. Efektywność leczenia oceniana jest ze względu na wielkość współczynnika 1,2 i więcej - polepszenie, 1,0 - 1,19 - bez zmian, mniej niż 1,0 - pogorszenie.
Ocena rezultatów na etapach rehabilitacji
Na etapie szpitalnym uwzględniana jest bieżąca dynamika przejawów ostrej fazy zachorowania.
Na etapie przychodni działają inne kryteria oceny efektywności rezultatu medycznego. Ocenia się poziom pełności i stabilności remisji, częstotliwość i uciążliwość ewentualnych recydyw lub odpowiednia efektywność zapobiegania im, potrzebę planowanych i wymuszonych hospitalizacji.
Na etapie poklinicznym wzrasta znaczenie oceny społecznego rezultatu rehabilitacji medyczno-zawodowej.
Kryterium efektywności badań w poradniach osób zdrowych jest brak zachorowań, zachowanie zdrowia i zdolności do pracy.
Kryterium efektywności opieki w poradniach osób poważnie chorych jest ich wyzdrowienie. Wskaźniki efektywności obserwacji dynamicznej przewlekle chorych są następujące:
ujawnienie wcześniej nieznanych zachorowań
poziom polepszenia stanu zdrowia
poziom jego pogorszenia
inwalidztwo
powrót do działalności
ilość dni tymczasowej utraty zdolności do pracy
Podwyższenie obiektywności oceny bieżącego efektu wymaga przede wszystkim jakościowej klinicznej obserwacji chorego. Szczególne znaczenie w warunkach sanatoryjnych ma pozagabinetowa obserwacja, kiedy to lekarz postrzega reakcje chorego nie tylko w pokoju lub podczas kolejnych wizyt, ale i podczas spaceru leczniczego na plaży, w trakcie ćwiczeń fizycznych na trasach turystycznych, w trakcie wykonywania procedur fizycznych itp.
Uwzględniane są wskaźniki funkcjonowania prób przed i po procedurach i ćw. fizycznych.
W trakcie obserwacji pozagabinetowej stale oceniane są: reakcja chorego na oddziaływanie lecznicze, dynamika przystosowania, pozytywne a może negatywne zmiany stanu zdrowia.
Rezultaty odległe
Analiza odległych rezultatów rehabilitacji (po upływie pół roku do roku i po odbyciu kursów terapii regeneracyjnej) umożliwia dokonanie oceny stabilności uzyskanego efektu medycznego, na podstawie oceny podmiotowej przez chorych swego samopoczucia na podstawie przypadków zaostrzenia się choroby, na podstawie częstotliwości i okresów tymczasowych utrat zdolności do pracy, hospitalizacji, danych dynamicznej medycznej obserwacji w trakcie opieki w poradniach medycznych.
Etapy rehabilitacji
Światowa Organizacja Ochrony Zdrowia zaproponowała następującą klasyfikację faz rehabilitacji:
faza szpitalna rozpoczynająca się od momentu umieszczenia chorego na leczenie stacjonarne
faza wyzdrowienia (przedsięwzięcia rehabilitacyjne wykonywane są w centrach rehabilitacji, po klinikach sanatorskich)
faza podtrzymywania, która trwa przez całe życie i przeprowadzona jest przy długiej obserwacji w poradniach medycznych.
Celem szpitalnej fazy rehabilitacji jest odnowienie fizycznego i psychologicznego stanu zdrowia na tyle, aby chory był przygotowany do przeprowadzenia drugiej fazy rehabilitacji.
Podstawowe zasady rehabilitacji
Do podstawowych zasad rehabilitacji są zaliczone:
rehabilitacja chorych (inwalidów) - to wieloplanowy, ustawiczny proces - jednolity kompleks przedsięwzięć leczniczych, rehabilitacyjnych i sanatoryjnych. Rehabilitacja znajduje się w ograniczonym związku z profilaktyką zachowań i stanowi z nią całokształt.
Po pierwsze wczesna diagnostyka zachorowań, ujawnienia form początkowych zachorowań leżących u podstaw opieki w poradniach medycznych jest podstawą do najbardziej efektywnych przedsięwzięć rehabilitacyjnych. Po drugie ewidencja i obserwacja dynamiczna osób z przewlekłymi chorobami lub skutkami zaburzeń - to ważny warunek do rozwiązania zadań rehabilitacji.
konieczność wykorzystania kompleksu różnych przedsięwzięć rehabilitacyjnych z udziałem pracowników medycznych, psychologów, pedagogów, specjalistów kultury fizycznej, prawników
w zależności od wielkości i trudności zadań rozwiązywanych przez rehabilitację, od warunków, możliwości i wskaźników indywidualnych, wskazań do jej przeprowadzenia mogą być wykorzystywane różne systemy rehabilitacji, różniące się między sobą ilością etapów rehabilitacji i długością leczenia.
Rehabilitacja zakłada wykorzystanie jednolitych metodycznych i organizacyjnych podejść do rozwiązania takich zagadnień jak określenie poziomu zaburzenia funkcji organów i systemów organizmu, określenie poziomu zdolności do pracy i prognozy pracy, opracowanie planu przedsięwzięć regeneracyjnych.
Jak najwcześniejsze rozpoczęcie przedsięwzięć rehabilitacyjnych, które powinny być integralną częścią przedsięwzięć leczniczych, ograniczenie ich, uzupełnienie.
Wybór przedsięwzięć rehabilitacyjnych będących najbardziej efektywnymi i zabezpieczającymi szybsze wyzdrowienie poszkodowanego i powrót do kolektywu, do podstawowej społecznie korzystnej pracy. Rozumie się, że wybór dokonywany jest z uwzględnieniem stanu chorego, chorego tego czy innego oddziaływania rehabilitacyjnego.
Przedsięwzięcia rehabilitacyjne powinny być realizowane ustawicznie, stopniowo i w pewnej kolejności.
Ważnym warunkiem efektywności rehabilitacyjnej chorych jest jej indywidualizacja. W realizacji tej zasady decydującą rolę odgrywa ekspertyza leczniczo-zawodowa, podczas której określa się poziom funkcjonalnej niedostateczności i zdolności do pracy. W zależności od stanu chorego w dynamice wnoszone są odpowiednie korekty w zakresie przedsięwzięć rehabilitacyjnych. Jeżeli jest mowa o inwalidzie, rehabilitacja rozpatrywana jest jako proces ustawiczny, ponieważ wymaga ona stałej obserwacji medycznej i ochrony społecznej.
Przy przygotowaniu planu przedsięwzięć rehabilitacyjnych należy uwzględnić indywidualne właściwości osobowości rehabilitowanego i przebiegu u niego procesu choroby, w tym jego właściwości psychiczno-społecznych i biologiczne oraz związek z zespołem pracy, wiek, wykształcenie, specjalność, stan rodzinno-bytowy.
Planując przedsięwzięcia rehabilitacyjne należy zachowywać odpowiednie rekomendacje sanitarno-higieniczne, a zwłaszcza przy przeprowadzaniu terapii zajęciowej i przygotowania zawodowego, warunki w zakresie bezpieczeństwa pracy, normy sanitarno-epidemiologiczne oraz warunki pomocy leczniczo-profilaktycznej.
Fizjoterapia
W praktyce programowania rehabilitacyjnego metody terapii fizycznej są bardzo szeroko stosowane. Cel fizjoterapii polega na powiększaniu możliwości funkcjonalnych i zdolności do funkcjonowania ocalonych zachowanych elementów układu nerwowego i mięśniowego na rozwoju kompensacyjnych możliwości, wpływie symptomatycznym na takie objawy choroby jak ból, obrzęk itp.
Stosowane są czynniki naturalne czy przyrodnicze (klimat, woda) i przekształcone formy energii elektrycznej i mechanicznej, czyli preformowane czynniki fizyczne, które według klasyfikacji umownie podzielone są na 10 grup:
elektryczny prąd stały o niskim napięciu (galwanizacja, elektropunktowa elektroforeza leczenia)
prądy impulsowe o stałej i zmiennej kierunkowości (prądy diadynamiczne, sinusoidalne prądy modulowane i interferencyjne, elektrosen, elektrostymulacja)
prądy elektryczne o wysokim napięciu i częstotliwości (Darsonwalizacja, induktotermia)
pole elektryczne o wysokim napięciu (elektroaeroinoozonoterapia, franklinizacja ogólna i lokalna)
pole magnetyczne (stałe pole magnetyczne, zmienne pole magnetyczne o niskiej częstotliwości)
pole elektromagnetyczne o wysokiej i nadwysokiej częstotliwości (terapia ultrawysokoczęstotliwościowa)
wahania elektromagnetowe - diapozom światła
aeroiony
wahania mechaniczne środowiska (wahania ultradźwiękowe)
ciśnienie atmosferyczne
Przeciwwskazaniami do zalecenie fizjoterapii są jakościowe nowotwory, ostra faza stanu zapalnego, systematyczne zachorowania krwi, ciąża, epilepsja o częstych atakach kurczowych, zachorowania dekompensowane narządów wewnętrznych.
Przykładowe programy postępowania
Podobnie jak w każdym postępowaniu medycznym tak i w prowadzeniu rehabilitacji oraz fizjoterapii pacjenta w różnych stanach klinicznych niezbędna jest znajomość ogólnej strategii postępowania. Spośród wielu wzorców można przyjąć:
każda kategoria wiekowa, rodzaj schorzenia i stan kliniczny wymagają ustalonego programu ramowego postępowania. Ramowe programy przyjęte do realizowania w danej placówce mogą być bardzo ogólne
program ramowy powinien być dla każdego pacjenta zindywidualizowany, stosownie do jego płci, wieku, psychiki, osobowości, zawodu, nawyków życiowych, upodobań
ustalone początkowo metodyki i techniki postępowania fizjoterapeutycznego powinny być weryfikowane stosownie do zmieniającego się stanu zdrowia pacjenta - zarówno polepszenia jak i pogorszenia
efekty terapeutyczne powinny być monitorowane i odpowiednio dokumentowane. Jest to ważne nie tylko ze względów medyczno-prawnych, ale także ze względu na konieczność obiektywnego śledzenia postępów zdrowienia lub ich braku
zarówno pacjent jak i jego bliscy muszą być świadomymi uczestnikami procesu rehabilitacji. Nie można pacjenta i jego bliskich traktować przedmiotowo. To oni są podmiotami procesu leczenia objętego kodeksem praw pacjenta. Nieprzestrzeganie tych już ustawowych zasad może grozić konsekwencjami prawnymi. Pacjent i/lub jego bliscy powinni być dokładnie i zrozumiale poinformowani o celu, przebiegu i oczekiwanych skutkach zabiegu jaki proponuje się zastosować.
8