EMOCJE
EMOCJE - to reakcje na odpowiednio wywołane bodźce angażujące oceny poznawcze (percepcję), subiektywne odczuwane uczucia, autonomiczne i nerwowe pobudzenie, ekspresyjne zachowanie oraz działania skierowane na osiągniecie celu (Borod, 1992); biologiczne funkcje układu nerwowego
odnoszą się do grupy wzajemnie powiązanych funkcji mózgu - ekspresji emocjonalnej i emocjonalnego doznawania (Le Doux, 1987) towarzyszą pobudzaniu i zaspokajaniu popędów
Rola emocji:
Czynnik przystosowawczy
Funkcje motywacyjne
Komunikacja
Ustalanie reguł życia społecznego
pobudzają układ autonomiczny i hormonalny, przygotowując organizm do skutecznego działania
EMOCJE PIERWOTNE - przeważają emocje negatywne: złość, strach, lęk, smutek, wstręt; ale są tez pozytywne: zadowolenie, szczęście błogostan
EMOCJE SOCJALNE - swoiście ludzkie; emocje wyższego rzędu takie jak: osiągnięcie aprobaty otoczenia, przyjaźń, miłość, podziw
pozytywne: duma, radość, z sukcesu, euforia
negatywne: wstyd, poczucie winy, zażenowanie
MOTYWACJA - całokształt mechanizmów sterujących zachowaniem popędowym
Bodźce (czynniki) uruchamiające popędy = bodźce (czynniki) motywacyjne
MÓZG LOGICZNY/UMYSŁ KOGNITYWNY - urządzenie do obróbki informacji, kieruje myśleniem i poznaniem
MÓZG ALOGICZNY/MÓZG EMOCJONALNY - kieruje emocjami będącymi nie zawsze
uczuciami świadomymi
POPĘD - stan pobudzenia pewnych zespołów ośrodków i dróg nerwowych, w którego wyniku zostaje uruchomiona aktywność organizmu ukierunkowana na zaspokojenie istniejącej potrzeby biologicznej lub na uchronienie się przed działaniem szkodliwego bodźca; w wyniku jego działania dochodzi do zaspakajania potrzeb.
Podział:
Ze względu na stosunek do źródła bodźca
APETYTYWNE - dążenie do kontaktu z bodźcem ( pokarmem, partnerem)
AWERSYJNE - unikanie lub ucieczka przed bodźcem (napastnikiem)
Ze względu na charakter
WRODZONE - pierwotne, zakodowane genetycznie (głód, seksualny)
NABYTE - wtórne (przed bólem)
Ze względu na źródło
POPĘD CIEKAWOŚCI - wrodzona skłonność badawcza ludzi i zwierząt
FIZJOLOGICZNE PRZEJAWY EMOCJI
Objawy wegetatywne:
Ciśnienie krwi
Pocenie się
Drżenie
Czynność skurczów serca
Szerokość źrenic
Zwężenie lub rozszerzenie naczyń krwionośnych skóry
a także częstość oddechów, poziom hormonów we krwi
BEHAWIORALNE PRZEJAWY EMOCJI
Ucieczka, walka, znieruchomienie,
Pobudzenie ruchowe,
Wokalizacja (krzyk, prychanie)
a także typowe dla danego gatunku:
Szczerzenie zębów, grożenia, uległość
Ruchy (bieganie, ruchy ogonem)
u naczelnych- mimika
u człowieka - płacz, śmiech, słowa
MÓZGOWA REPREZENTACJA EMOCJI
Droga przekazywania informacji o emocji z prawej półkuli rozwidla się
Odnoga I:
biegnie do tych części półkuli, które identyfikują emocje
(te informacje po zabiegu nie przenoszą się do drugiej półkuli)
Odnoga II:
biegnie do innych części mózgu, które określają emocjonalne implikacje
(ta odnoga działa mimo zabiegu)
KRĄG PAPEZA - w 1937r. James W. Papez zaliczył korę asocjacyjną, zakręt obręczy kory mózgu, hipokamp, (sklepienie) ciała suteczkowate i jądra przednie wzgórza do tzw. KRĘGU EMOCJONALNEGO. Pobudzenie tych struktur oraz przekazywanie impulsów w obrębie utworzonego przez nie kręgu miało wg Papeza stanowić mózgowy mechanizm stanów emocjonalnych. Uważał, że emocje są przeżywane świadomie i są uzależnione od procesów poznawczych.
czynnościami popędowo-emocjonalnymi u człowieka kieruje zespół struktur mózgu zwany układem limbicznym.
Do układu limbicznego zalicza się obecnie:
1). ośrodki korowe;
2). ciało migdałowate, któremu przypisuje się szczególną rolę w sterowaniu emocjami;
3). ośrodki przodomózgowia, głównie podwzgórze, przegrodę i jądro półleżące, jądro podstawne i wychodzące z niego drogi cholinergiczne;
4). ośrodki w pniu mózgu, tj. pole brzuszne nakrywki, miejsca sinawe, i istotę szarą okołowodociągową śródmózgowia.
STANY DEPRESYJNE - zaburzenia polegające na nasilonym i długotrwałym obniżeniu nastroju
STANY MANIAKALNE - nieprawidłowe podwyższenie nastroju
ZESPÓŁ MANIAKALNO-DEPRESYJNY - naprzemiennie pojawiające się stany depresyjne i maniakalne
3