DOW

* Teoria Dowa powstała (na podstawie szeregu artykułów opublikowanych przez Charlesa Dowa na łamach „The Wall Street Journal”) pod koniec XIX wieku (1884 r.).

* Jest to niewątpliwie pierwsza teoria stanowiąca podstawę analizy technicznej. →zasady przedstawione przez Dowa były następnie rozwijane w wielu ujęciach analizy technicznej, głównie w teorii Elliotta, analizie formacji, a także w konstrukcji niektórych oscylatorów.

* Ciekawostką jest fakt, że Dow stworzył tę teorię jako barometr gospodarki, a nie jako narzędzie do prognozowania przyszłych kursów akcji. Teoria Dowa pierwotnie koncentrowała się na wykorzystaniu ogólnych trendów rynku akcji jako mierników koniunktury gospodarczej.

* Dow wpadł na pomysł opisu tendencji występujących (w obrotach) na giełdzie przez zmianę średniej ceny/wartości grupy wybranych akcji.

→ Od 1928 (lub 29) roku istnieją 2 główne średnie oparte na idei Dowa (odczytywane w punktach a nie w $):

1 - średnia przemysłowa (DJIA) - obejmująca swym zakresem 30 akcji przedsiębiorstw przemysłowych oraz

2 - średnia transportowa (DJTA) - obejmująca swym zakresem 20 akcji przedsiębiorstw transportowych.

Przejdźmy do zasad, założeń teorii Dowa:

1. Podstawową zasadą jest stwierdzenie, że średnie giełdowe dyskontują wszystko

* Stwierdzenie to wiąże się z koncepcją rynków efektywnych, która mówi, że:

→ cena indywidualnego papieru wartościowego odzwierciedla wszystkie dostępne informacje na temat tego papieru;

→ gdy pojawiają się nowe informacje, są one szybko rozpowszechniane wśród uczestników rynku, co powoduje odpowiednie dostosowanie się poziomu ceny;

→ podobnie średnie giełdowe (indeksy rynkowe) dyskontują i odzwierciedlają działanie tysięcy graczy giełdowych, sumę informacji posiadanych przez wszystkich uczestników rynku;

* Dzienne wahania średnich dyskontują (odzwierciedlają) wszystko, co wiadome i wszystko, co można przewidzieć

= średnie odzwierciedlają zarówno informacje historyczne, jak i informacje, które mogą się pojawić w przyszłości, a które przez część inwestorów uważane są za bardzo prawdopodobne;

(Bieżące ceny odzwierciedlają wszystkie czynniki, w tym fundamentalne, które mają wpływ na zmianę bilansu popytu i podaży na akcje firm.)

2. Na rynku występują 3 trendy

Dow podzielił trendy rynku na:

a) główne (pierwotne),

b) wtórne,

c) mniejsze (lokalne).

* Dla łatwiejszego ich zobrazowania wykorzystał analogię do ruchów morza:

→ trend główny = przypływy i odpływy morza;

→ trend wtórny = ruch fal morskich zakłócający główny ruch przypływu/odpływu

→ używanie wykresów w celu ukazania ruchu cen = wbijając w piasek plaży paliki można wyznaczyć kierunek fal przypływu;

Ad. a)

Trend główny - trwa na ogół od kilku do kilkunastu lat i może być:

- hossa - trend główny rosnący (zwyżkujący) - jeśli kolejne maksima i minima są coraz wyższe

→ trwa dopóty, dopóki każda kolejna zwyżka trendu głównego osiąga nowy, wyższy od poprzedniego szczyt, a każda kolejna zniżka trendu wtórnego zatrzymuje się na poziomie wyższym niż poprzednia zniżka;

- bessa - trend główny malejący (zniżkujący) - jeśli kolejne maksima i minima są coraz niższe

→ trwa dopóty, dopóki każda kolejna zniżka trendu głównego osiąga nowe, niższe od poprzedniego dno, a każda kolejna zwyżka trendu wtórnego zatrzymuje się na poziomie niższym niż poprzednia zwyżka;

Głównym celem teorii Dowa jest identyfikacja tego trendu, a co za tym idzie, przewidywanie kierunku przyszłych notowań na giełdzie.

→ Stąd trend główny jest punktem zainteresowania długoterminowego inwestora, którego celem jest:

- zakup akcji - gdy identyfikuje hossę,

- sprzedaż akcji - gdy identyfikuje bessę;

→ Identyfikacja hossy lub bessy jest szalenie ważna, ponieważ 75% papierów wartościowych zwyżkuje w czasie hossy, a 90% zniżkuje w czasie bessy.

Ad. b)

Trendy wtórne - średniookresowe, trwające od kilku tygodni do 3 miesięcy;

* są tylko zakłóceniem trendu głównego, stanowią jego korektę (techniczną - korygują trend główny, który tymczasowo posunął się za szybko i za daleko)

→ zniżkujące poprawiają hossę, a zwyżkujące - bessę;

* oznaczają ruch cen w kierunku przeciwnym do kierunku trendu głównego;

* wymazują one od 1/3 do 2/3 punktów zdobytych w poprzedzającej je zwyżce/zniżce trendu głównego;

np. jeśli średnia zwyżkowała 300 punktów, możemy się spodziewać, że trend wtórny wymaże od 100 do 200 punktów przed następną zwyżką (może wymazać nawet całą zwyżkę - ale tego typu sytuacje zdarzają się sporadycznie);

→ czas trwania i liczba wymazanych punktów są pomocne w identyfikacji trendów wtórnych

( ich przebieg może sygnalizować nadchodzącą zmianę trendu głównego )

Ad. c)

Trendy mniejsze - krótkookresowe, trwające od 1 dnia do 3 tygodni;

* nie mają większego znaczenia; traktowane są marginalnie;

* stanowią korektę trendu wtórnego;

( w przeciwieństwie do trendów głównych i wtórnych, mogą być mylące, gdyż ceny w horyzoncie krótkoterminowym są podatne na manipulacje )

3. Trend główny składa się z 3 faz

Fazy hossy:

I faza - faza akumulacji

* reakcja na niedowartościowanie rynku („gorzej być nie może”);

* ogólny nastrój wśród inwestorów w tej fazie cechuje przygnębienie i rezygnacja;

* mimo tego dobrze poinformowani inwestorzy zdają sobie sprawę z nadchodzącego odwrócenia koniunktury i dlatego agresywnie kupują akcje (akumulują je w swoich rękach);

* w fazie tej tłum (większość inwestorów indywidualnych) z niedowierzaniem patrzy na zwyżkę cen i wieszczy ponowny ich spadek.

II faza

* pojawia się coraz więcej optymistycznych informacji o rynku giełdowym;

* zyski przedsiębiorstw rosną;

* następuje poprawa ogólnych warunków makroekonomicznych;

* w tej fazie najwięcej zarabiają technicy(, którym brakowało dostatecznego potwierdzenia swoich przewidywań w I fazie)

III faza

* okres rekordowych zysków przedsiębiorstw;

* wiadomości są świetne;

* tłum dostrzega możliwość łatwych zarobków i przewiduje, że dobra passa będzie trwać nadal;

* jest to czas prawdziwej gorączki zakupów;

* większość inwestorów rozważa, co kupić, zamiast poważnie zacząć myśleć o sprzedaży;

* tego typu nastroje nie udzielają się wszystkim inwestorom

→ w tej właśnie fazie ci nieliczni, którzy w I fazie hossy dokonywali agresywnych zakupów, zaczynają likwidować swoje portfele w przewidywaniu spadku koniunktury → pesymistyczna ocena przyszłości wynika z tego, że zauważają oni, że akcje zaczynają być przewartościowane.

Fazy bessy:

I faza

* polega na wyprzedaży akcji przez wtajemniczonych lub przez inwestorów przekonanych o braku możliwości dalszego wzrostu cen (uważają oni, że zarobki firm osiągnęły szczyty);

II faza - panika

* trwa dość krótko, bo od kilku dni do kilku tygodni;

* tłum jest coraz bardziej sfrustrowany brakiem zysków na giełdzie;

* podaż akcji znacznie przewyższa popyt, powodując przyspieszenie zniżki;

* tłum w panice wyprzedaje akcje → wykorzystują to technicy, którzy potrafią zarobić na korekcie trendu spadkowego (trend wtórny) i z zyskiem sprzedać akcje zakupione podczas paniki;

III faza - apatia

* faza rozczarowania;

* coraz więcej inwestorów poddaje się, nie wierzy w możliwość poprawy sytuacji i sprzedaje swoje akcje

4. Indeksy muszą potwierdzać się wzajemnie

* Sygnały zmiany kierunku trendu (sygnały kupna/sprzedaży) wygenerowane przez średnie (przemysłową i transportową) muszą potwierdzać się wzajemnie

→ wartość obu średnich (indeksów) musi przekroczyć poziom poprzedniego szczytu / dna (siodła);

→ sygnał 1 średniej nie wystarczy, musi być potwierdzony przez sygnał 2. średniej;

→ potwierdzenie nie musi nastąpić jednocześnie, ale czas między zdarzeniami powinien być możliwie krótki (w ciągu 3 miesięcy po wygenerowaniu sygnału przez jedną ze średnich);

* sygnał zakupu (sprzedaży) - w ostatniej fazie bessy (hossy): W (M)

→ duża zniżka (zwyżka) → dno (szczyt) → wtórna zwyżka (zniżka) → zniżka (zwyżka), ale jej dno (szczyt) jest na poziomie wyższym (niższym) od wcześniejszego dna (szczytu) → zwyżka (zniżka), której szczyt (dno) przekracza poprzednio ustalony → przekroczenie szczytu (dna) poprzedniej zwyżki (zniżki) = sygnał początku nowej hossy (bessy).

5. Wolumen potwierdza trend

* zasada ta jest bardziej doceniana w innych teoriach (formacje, oscylatory);

* teoria Dowa koncentruje się głównie na ruchach cen;

* wolumen obrotów ma w tej teorii znaczenie drugorzędne;

* obroty mogą stanowić tylko dodatkowe potwierdzenie trendu (mogą być wykorzystywane w sytuacjach niepewnych);

* wolumen powinien rosnąć przy ruchach cen w kierunku trendu głównego:

→ Hossa (bessa) jest potwierdzona, jeśli wolumen obrotów wzrasta podczas zwyżki (zniżki) i maleje w czasie zniżki (zwyżki).

[Analiza wolumenu obrotów - w przypadku indeksu giełdowego - może dostarczyć błędnych informacji:

→ Mały obrót (wartościowo) akcjami o niskiej nominalnie wartości może mieć w łącznym wolumenie obrotu taki sam udział jak wysoki obrót (wartościowo) akcjami o wysokich nominałach.

→ Dodawanie do siebie wolumenów może zatem nie być wyjściem akceptowalnym przez analityka. Wygodniej byłoby raczej porównać wzrost cen średnich z obrotem liczonym wartościowo: (P_n - P_n-k) / (B_n - B_n-k)

→ rosnąca (malejąca) tendencja ilorazów - oznacza szybszy wzrost cen (obrotów) niż obrotów (cen) = brak potwierdzenia trendu (co potwierdza trend).]

6. Ceny zamknięcia

Teoria Dowa analizuje tylko ceny zamknięcia (ostatnią transakcję dnia), co w przypadku systemu fixing oznacza, że bierze się pod uwagę cenę dnia lub też ostatnią cenę (w razie zastosowania kompresji danych). Wahania podczas dnia nie mają większego znaczenia.

7. Zasada kontynuacji trendu

* kierunek trendu pozostaje niezmienny, dopóki nie ma wyraźnego sygnału jego zmiany:

→ przykładowo: trend rosnący - hossa - stanowi serię coraz wyższych kolejnych maksimów i minimów cenowych;

Aby kierunek trendu się zmienił, musi wystąpić co najmniej 1 szczyt (max) i 1 siodło/dno (min) niższe od poprzednich (i odwrotnie w przypadku bessy);

Oczywiście sygnały te muszą powstać na podstawie 2 średnich giełdowych (i być potwierdzone przez obroty).

* zasada ta wywołuje największą krytykę, ale krytycy zapominają, że teoria rozważa tylko prawdopodobieństwo kontynuacji trendu:

→ przykładowo: sygnał hossy oznacza, że jej kontynuacja jest bardziej prawdopodobna niż zmiana;

* im dłuższy jest czas trwania danego trendu, tym mniejsze staje się prawdopodobieństwo utrzymania się aktualnej tendencji.

* Teoria Dowa była budowana na doświadczeniach rynku amerykańskiego.

Ale niektóre jej ustalenia mogą być pomocne w analizie innych rynków, w tym rynku polskiego:

• opis faz hossy,

• konstrukcja pojedynczego sygnału zmiany trendu.

* Wg teorii Dowa nie można z góry ustalić czasu trwania i rozmiaru zniżki, która nastąpi w przyszłości.

Jedynie może być pomocna reguła, że:

→ Im dłuższa i silniejsza hossa poprzedzająca bessę, tym dłuższa i silniejsza bessa.

→ Natomiast bessa zwykle wymazuje 50% poprzedniej hossy i trwa od ¼ do 1/3 czasu trwania hossy.

* Teoria Dowa jest powszechnie znana jako teoria techniczna (nawet jako podstawa wielu teorii analizy techn.), a jest ona również teorią fundamentalną → fundamentalny aspekt teorii Dowa :

→ Korzystanie ze wskaźników wartościowania ? stanowi integralną część teorii Dowa

(przewartościowanie rynku - sygnał sprzedaży, a niedowartościowanie - kupna)

→ W teorii Dowa podstawowym wskaźnikiem decydującym o wartości akcji jest DPS - dywidenda przypadająca na jedną akcję. Wiążą się z tym pochodne teorii Dowa dotyczące konstrukcji portfela akcji: „Dow 10”, „Dow 5”, „Dow 1”.

Teorie te korzystają z zestawu akcji w średniej przemysłowej Dowa (DJIA) i z wartościowania rynku na podstawie wypłacanej dywidendy.

• „Dow 10”

* najbardziej znana jest teoria „Dow 10”;

* wg tej teorii portfel akcji powinien być skonstruowany tylko z 10 akcji spośród 30 tworzących średnią przemysłową

(wybór 10 akcji oznacza w większości przypadków dobrze zdywersyfikowany portfel;

badania rynku amer. i bryt. dowodzą, że wzrost ilości walorów w portfelu powyżej 10 nie powoduje istotnej redukcji ryzyka);

* gracz giełdowy wybiera 10 akcji przynoszących najwyższą dywidendę

(jedyne kryterium wyboru akcji stanowi wysoka dywidenda);

gracz trzyma akcje rok, a po roku ustala nową listę (sprzedaje te akcje, których dywidenda spadła poniżej poziomu najlepszych dziesięciu i kupuje te, które zajęły ich miejsce)

• „Dow 5”

* z 10 akcji, wybranych na podstawie wpłacanej dywidendy, gracz giełdowy wybiera 5 najtańszych, których cena (nie wartość) jest nominalnie najniższa;

* teoria ta opiera się na założeniu, że akcje tańsze, o niższych nominałach będą zwyżkować silniej, szybciej niż akcje droższe

→ Taka sytuacja jest szczególnie widoczna po przeprowadzeniu przez spółkę operacji wymiany akcji (splitu?), która przy dobrej koniunkturze zwykle wywołuje znaczny, ponadprzeciętny wzrost cen akcji. Jest to związane z psychologicznym „efektem taniości”:

towar, który kosztuje 2 zł jest tańszy od towaru, który kosztuje 10 zł (choćby ten drugi był wart nawet 10 razy więcej); czasami również akcje o niskich nominalnie wartościach są bardziej dostępne dla szerokiego grona inwestorów; inwestor chcący zainwestować 300 zł na giełdzie raczej nie kupi 1 akcji po 250 zł, lecz raczej 100 akcji po 3 zł; tak więc akcje tańsze są szerzej dostępne (choć w przypadku rynku, na którym dominują inwestorzy instytucjonalni, ego aspeku nie należ przeceniać)

• „Dow 1”

* gracz wybiera drugą najtańszą akcję spośród pięciu omawianych wcześniej;

wybór drugiej najtańszej - zamiast najtańszej - akcji dyktowany jest próbą wyeliminowania firmy, która może mieć problemy finansowe

(”nie wybieram najtańszej”→ reguła a jest raczej dyskusyjna: bowiem wstępna selekcja kazała nam wybrać akcje o najwyższej dywidendzie - akcja najtańsza jest jedną z nich - trudno przypuszczać, aby spółka, której grożą kłopoty finansowe, wpłacała stosunkowo wysoką dywidendę

→ z drugiej strony, jeśli wybierzemy najtańszą, a inni inwestorzy pominą ją, to ze względu na brak popytu cena naszej akcji nie wzrośnie zgodnie z oczekiwaniami).

---