Jeśli nie znasz ojca swej choroby, to pamiętaj że jej matką jest zła dieta.

Jelito grube

Dieta uboga w nie podlegające strawieniu włókna roślin, a bogata w tłuszcze zwierzęce sprzyja

procesom nowotworowym w obrębie jelita grubego.

Niedobór świeżych warzyw powoduje zwolnienie pasażu treści jelitowej.

Obfitość tłuszczów dostarcza potencjalnego substratu do powstania karcynogenów w obrębie jelita grubego pod wpływem bakterii beztlenowych.

Osoby ze stomią nie muszą utrzymywać specjalnej diety.

Zaleca się aby po operacji wprowadzać nowe pokarmy stopniowo, obserwować jak organizm na nie reaguje i ewentualnie zrezygnować czasowo z potraw gorzej tolerowanych.

Obowiązują znane reguły zdrowego żywienia: należy jeść regularnie, urozmaicony pokarm, jeść powoli i dobrze żuć.

Przy ileostomii należy pić około 2 litry, ponieważ słabsze jest wchłanianie w jelicie cienkim, jelito dopiero musi się „nauczyć” wchłaniać wodę.

Picie zbyt małej ilości wody powoduje szybkie odwodnienie, osłabienie, złe samopoczucie, uczucie ciągłego zmęczenia i łatwej męczliwości.

Powoduje zarówno zaparcia, jak i biegunki.

Najlepiej pić niegazowaną wodę mineralną, soki, ziołowe herbatki, kawę i zwykłą herbatę. Alkohol nie jest zabroniony, ale niewskazany.

Zamiast 2-3 dużych posiłków dziennie spożywać 4-6 mniejszych posiłków.

W przypadku usunięcia fragmentu jelita cienkiego, pacjenci mogą mieć również problemy z wchłanianiem pokarmów (skrócone jelito ma mniejsze możliwości trawienne).

Im większa część jelita została usunięta, tym większe powoduje to zaburzenia (zespół krótkiego jelita).

Gdy pozostawiony kawałek jelita cienkiego nie jest w stanie przyswajać pokarmów w ilości wystarczającej do życia, konieczne jest żywienie pozajelitowe -dożylne.

Jeśli problemem są nadmierne wydzielanie gazów i nieprzyjemnych zapachów, można unikać produktów: brokuły, brukselka, fasola, groch, grzyby, kalafior, kapusta, kukurydza, napoje gazowane, ogórki, piwo, szpinak.

Produkty, które mogą powodować nieprzyjemne zapachy: brokuły, brukselka, cebula, czosnek, jajka, kalafior, kapusta, ryby, szparagi, niektóre przyprawy.

Pod pojęciem "biegunka" rozumiemy stan, gdy stolec wyraźnie zmienił konsystencję na rzadszą niż dotychczas i jest go znacznie więcej.

Treść wydobywająca się z ileostomii zawsze jest półpłynna.

Pierwsze tygodnie po operacji jest nawet bardzo rzadka, z czasem jelito cienkie "uczy się" wchłaniać wodę i stolec jest gęstszy.

Przy ostrej biegunce, gdy stolec jest rzadki prawie tak jak woda, należy skontaktować się z lekarzem, gdyż grozi to odwodnieniem.

Biegunki mogą być spowodowane zatruciem pokarmowym, błędem żywieniowym (ciężkostrawne potrawy), piciem zbyt małej ilości wody.

W przypadku biegunki należy zwiększyć ilość wypijanych płynów.

Dieta powinna wówczas zawierać pokarmy, które zagęszczają stolec, np. ryż, banany, ser, kluski, grzanki.

Unikać potraw rozluźniających stolec: piwo i inne alkohole, ostre przyprawy, świeże owoce (z wyjątkiem bananów) i warzywa, zielony groszek, szpinak, suszone śliwki.

Zaparcie u ileostomika najczęściej jest spowodowane błędem żywieniowym lub niestrawnością.

Ileostomia przestaje wydalać stolec, następuje wzdęcie brzucha i odczuwa się silny ból kolkowy, napływający falami. Zaparcie może trwać od kilkunastu godzin do kilku dni, zazwyczaj mija samoistnie.

Blokadę mogą powodować niektóre produkty spożywcze, jednak w dużym stopniu zależy to od indywidualnych możliwości jelita.

W czasie trwania zaparcia należy ograniczyć jedzenie, pić dużo wody, soki ze wszystkich owoców można pić bez ograniczeń.

Żywienie w chirurgii

mgr Marzena Kowalska

• 
  
  
  Żywienie jest ściśle związane ze spożywaniem
  i przyswajaniem pokarmu
  
  Dietetyka wyróżnia diety:
  
  zwyczajną - naturalną
  
  alternatywną - świadoma rezygnacja z niektórych pokarmów
  
  leczniczą - z przyczyn zdrowotnych dokonano celowej modyfikacji, najczęściej eliminacji składników pokarmowych
  
  doświadczalną - specjalnie skomponowane pożywienie dla zwierząt i ludzi

Sposoby i metody żywienia

Enteralnie

• doustnie

• zgłębnik żołądkowy

• gastrostomia

• jejunostomia

Parenteralnie

• żyły obwodowe

• żyły centralne

Zalety

• Podtrzymuje czynność
  i strukturę jelita

• Zapobiega migracji bakterii jelitowych

• Pobudza wytwarzanie hormonów jelitowych

• Zapobiega infekcjom

• Jest tanie

• Łatwe

Wady

• Gastrostomia
  i jejunostomia jest poważnym okaleczeniem pacjenta

• Kosztowne

• Wymaga starannego obliczenia zapotrzebowania na składniki

• Wymaga monitorowania zgodnie ze standardem

Powikłania

• Odżywianie przez zgłębnik - odleżyny, zapalenie błony śluzowej nosa gardła żołądka

• Możliwość zachłyśnięcia

• Gastrostomia - bóle brzucha wzdęcia wymioty hiperglikemia hipernatreia azotemia

• Zakrzepica wokół cewnika

• Zaburzenia metaboliczne

• Kwasica

• Skaza krwotoczna hiperwitaminozy

• Niewydolność wątroby nerek krążenia

• Zator powietrzny

Dieta Kleikowa

Jest dietą niefizjologiczną i nie powinno się jej stosować dłużej niż przez 2-3 dni

Przeznaczona dla osób z ostrym nieżytem żołądka, po zabiegach operacyjnych w obrębie brzucha,
w gorączkach

Podaje się 3 razy dziennie

Dieta kleikowa rozszerzona - kasza, kompoty przetarte owoce, soki owocowe, rozcieńczone, galaretki, przetarte ziemniaki i marchew, sucharki, herbata

Dieta żołądkowa

Jest to dieta ochronna z ograniczeniem substancji zwiększających wydzielanie soku żołądkowego

- niewielkie objętościowo posiłki, ale często (5-6 razy)
- posiłki o stałej porze, w spokoju i powoli
- umiarkowana temperatura potraw
- unikanie potraw ciężkostrawnych i wzdymających
- nie smażyć lecz gotować, dusić lub piec w folii
- unikanie dużej ilości przypraw szczególnie ostrych

Dieta wątrobowa

• Stosowana przy schorzeniach wątroby, trzustki, pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych

• Najważniejszym zaleceniem przy tej diecie jest zakaz picia alkoholu i antykoncepcji

• Białkowo-węglowodanowa, bez przypraw

• Spożywa się 5 - 6 małych posiłków zamiast 3 dużych

• Bezwzględnie przestrzegać po usunięciu pęcherzyka żółciowego - grozi żółtaczką miąższową, w ciąży grozi cholestazą ciążową i obumarciem płodu,
  w mononukleozie, wzw, marskości

Dieta cukrzycowa

• Określająca zalecenia dietetyczne, które stanowią integralną, podstawową część leczenia wszystkich osób chorych na cukrzycę

• Wątrobowa z wyłączeniem cukru

Żywienie enteralne

• Pokarm może być podawany do przewodu pokarmowego różnymi sposobami i na różnych jego poziomach

• Istotnym elementem żywienia enteralnego jest rodzaj spożywanego pokarmu

• Przemysł farmaceutyczny produkuje wiele gotowych do użytku diet płynnych

• Różnorodny skład pozwala na ich zastosowanie
  u chorych, których potrzeby oraz możliwości trawienia i wchłaniania składników pokarmowych są znacznie upośledzone

Żywienie enteralne

• Diety te zwane dietami przemysłowymi, są zwykle zbilansowane, co oznacza że dostarczają wszystkie składniki odżywcze w optymalnych proporcjach

• Metoda leczenia żywieniowego umożliwia względnie normalne życie

• Żywienie przez przetoki odżywcze znalazło również zastosowanie w leczeniu chorych z chorobami neurologicznymi, którzy nie mogą samodzielnie połykać pokarmu

Karmienie przez zgłębnik

• przygotować chorego do założenia zgłębnika
  i wyjaśnić cel działania

• dobrać zgłębnik w zależności od czasu planowanego żywienia i schematu,

• wybrać drogę i założyć zgłębnik do żywienia,ocenić umiejscowienie zgłębnika żołądkowego,

• sprawdzić zaleganie żołądkowe przed każdym karmieniem,

• ocenić temperaturę pokarmu przed karmieniem,

• płukać zgłębnik i zabezpieczyć zewnętrzny koniec po każdym karmieniu,

Karmienie przez zgłębnik

• rozpoznać i zapobiegać powikłaniom żywienia, np.: nietolerancji pokarmu, biegunce, odleżynie w miejscu założenia zgłębnika, zmianom zapalnym w jamie ustnej, zatkaniu zgłębnika

• rejestrować wypróżnienia chorego

• podawać leki do żywienia

• pielęgnować jamę ustną

• dokumentować działania związane z żywieniem,

• przechowywać mieszanki do żywienia,

• oceniać skuteczność żywienia - wygląd chorego, skóra, śluzówki, masa ciała

Zgłębnik nosowo jelitowy

Gastrostomia

• Gastrostomia to wytworzenie przetoki zewnętrznej, w celu sztucznego odżywiania z ominięciem przełyku. otwór na brzuchu prowadzący do żołądka, przez który wprowadza się dren

• Można wykonać operacyjnie, lub obecnie najczęściej - metodą endoskopową czyli przy użyciu gastroskopu

• Metoda endoskopowa określana jest w skrócie mianem -  PEG od angielskiej nazwy: PerEndoscopic Gastrostomy.

POWIKŁANIA

Mimo, że odsetek udanych zabiegów wytworzenia gastrostomii przekracza 99%, a śmiertelność jest bliska 0%, zdarzają się rzadko powikłania typu:

1. Krwawienie wewnątrzbrzuszne

2. Perforacja (przedziurawienie) przewodu pokarmowego

3. Zapalenie otrzewnej

4. Miejscowe zakażenie rany wokół otworu gastrostomii, ustępujące po leczeniu.

WSKAZANIA

Powodem są najczęściej:

• schorzenia przełyku i otaczających go struktur

• zaburzenia połykania (dysfagia)

• schorzenia neurologiczne

WSKAZANIA

• Inaczej niż u pacjentów karmionych przez zgłębnik nosowo-żołądkowy żywienie za pomocą PEG pozwala na jednoczesne prowadzenie rehabilitacji czynności połykania.

• Podawanie pokarmu przez PEG można przerwać/zakończyć, jeżeli zostanie przywrócona czynność połykania pozwalająca na wystarczającą doustną podaż pokarmu bez ryzyka powikłań.

Flocare zgłębnik gastrostomijny

Mikrojejunostomia

• Cewnik wprowadzony przez powłoki do jelita czczego, przez cewnik karmi się dojelitowo mieszankami zrobionymi samodzielnie lub gotowymi w zależności od potrzeb pacjenta, w systemie kroplowym lub ciągłym

• Lepsze żywienie niż pozajelitowe.

Flocare Jejunokath mikrojejunostomia

Pompa flocare 800

Wskazania

Założenie zestawu Flocare® Jejunokath jest zalecane pacjentom wymagającym żywienia dojelitowego po operacji jamy brzusznej.

Flocare Bengmark jejunostomia

PRZECIWSKAZANIA

1. Poważne zaburzenia krzepnięcia krwi

2. Zapalenie otrzewnej lub rozsiew nowotworowy
w otrzewnej

3. Wodobrzusze

4. Interpozycja narządów jamy brzusznej

Utrudnione lub niebezpieczne w:

• chorobie Crohna,

• popromiennym zapaleniu jelit.

Opieka po zabiegu

• Jeżeli napięcie jest zbyt duże lub gdy jest utrzymywane zbyt długo, istnieje niebezpieczeństwo niedokrwienia tkanek, co może skutkować powikłaniami gojenia się rany oraz zwiększonym ryzykiem zakażenia

• Nie zaleca się utrzymywania nowo wprowadzonego systemu PEG pod napięciem przez pierwsze 24 godziny po zabiegu w celu lepszej adaptacji ścian żołądka do ściany jamy brzusznej

Opieka po zabiegu

• W celu osiągnięcia właściwej adaptacji zewnętrzną płytkę mocującą należy początkowo (przez noc) poddać bardzo nieznacznemu pociąganiu, tak aby nie spowodować przy tym napięcia tkanek

• Trzeba się upewnić, że po umieszczeniu opatrunku przeciętego w kształcie litery Y pod zewnętrzną płytką mocującą istnieje możliwość przemieszczenia zgłębnika o przynajmniej 5 mm

Opieka po zabiegu

• Po okresie wstępnego gojenia rany opatrunki można zmieniać co 2-3 dni

• Mycie wodą z mydłem jest dopuszczalne po zagojeniu rany (1-2 tyg. od zabiegu)

• Przed myciem należy zawsze usunąć opatrunek,
  a przed założeniem nowego - starannie osuszyć zgłębnik

• Po podaniu pokarmu lub leków zgłębnik przepłukuje się wodą pitną w objętości około 40 ml

Opieka po zabiegu

• Koniec zgłębnika należy czyścić codziennie używając wody i małej szczotki.

• Do błędów często popełnianych w trakcie ŻD przez zgłębnik, które mogą powodować u chorego uczucie dyskomfortu, należą: zbyt raptowne zwiększanie objętości podawanego dojelitowo pokarmu; podaż nadmiernej objętości pokarmu naraz; podawanie diety o zbyt wysokiej lub zbyt niskiej temperaturze; niedostateczna podaż płynów; niedostateczna podaż włóknika w diecie oraz stosowanie diet nieodpowiednich dla danego chorego

Niedożywienie

Długotrwałe niedożywienie wpływa negatywnie na stan zdrowia powodując

• stopniowy spadek masy ciała

• postępujące osłabienie

• obniżenie aktywności życiowej

• apatię

• opóźnioną rehabilitację

• gorsze gojenie ran

• brak odporności immunologicznej na zakażenia

Przyczyny niedożywienia

• Brak łaknienia - chorzy po udarach mózgowych
  z zaburzeniami połykania, w chorobie Alzheimera, Parkinsona, chorzy leżący, którzy nie są zdolni do samodzielnego przyjmowania posiłków

• Choroby których następstwem jest utrudnione gryzienie i połykanie pokarmów

• Zapalenie błony śluzowej jamy ustnej

• Duże ilości leków

• W związku ze zmianami zachodzącymi w organizmie w procesie starzenia.

Zmiany fizjologiczne

• Mniejsze wydzielanie śliny

• Pogorszenie węchu

• Utrata zębów

• Pogorszenie wzroku i słuchu

• Mniejsze wydzielanie kwasu solnego i enzymów trawiennych, zwolnienie perystaltyki jelitowej

Wpływ na organizm

• Suchość w ustach i brak apetytu

• Gorsze odczuwanie smaku

• Problemy z rozdrabnianiem pokarmu

• Mniejsza przyjemność podczas jedzenia

• Gorsze trawienie i wchłanianie pokarmu

Rozpoznanie niedożywienia

Rozpoznawanie zaburzeń stanu odżywienia lub zwiększonego ryzyka wystąpienia niedożywienia przeprowadza się w oparciu o

• wywiad kliniczny

• socjalny

• dietetyczny

• badanie fizykalne

• pomiary antropometryczne

• badania laboratoryjne

Zalecenia

• U osób starszych istnieje większe zapotrzebowanie na białko i witaminy ze względu na gorsze wchłanianie

• Nadużywanie barbituranów i leków nasennych powodują złe wchłanianie kwasu foliowego i żelaza

• Wiele leków wpływa niekorzystnie na florę bakteryjną jelit

Zalecenia

• Węglowodany powinny być spożywane pod postacią przetworów zbóż najlepiej z drobnych kasz, gotowane na sypko lub w formie kleików (duża zawartość błonnika)

• Dieta powinna zawierać chude mięso, wysokogatunkowe wędliny, ryby, gotowane warzywa, owoce, mleko i jego przetwory

• Ogólnie zalecana jest dieta lekkostrawna (potrawy powinny być gotowane w wodzie lub pieczone w folii aluminiowej)

Zalecenia

• Planować 5-6 niezbyt obfitych posiłków w ciągu dnia

• Powinny być one urozmaicone o zdecydowanym smaku, wyraźnym zapachu i kolorze,
  z ograniczeniem soli, dania smaczne a nie słone, miękkie lub rozdrobnione - w zależności od potrzeb

Przeciwwskazania

• potrawy wędzone

• smażone

• odgrzewane

• odsmażane

Suplementy diety

• Nie zawsze jest możliwe poprawienie stanu odżywienia dietą naturalną konieczne jest wtedy uzupełnienie diety specjalnymi preparatami odżywczymi

• Płynne suplementy diety, tabletki, kapsułki - w małej objętości zawierają wszystkie niezbędne składniki odżywcze, są w poręcznej formie kartoników ze słomką, co dodatkowo ułatwia stosowanie u osób starszych, które mają problem z samodzielnym przygotowywaniem posiłków np. po przebytych operacjach

Suplementy diety

• Nutridrink - 1 butelka 300 kcal

• Diasip

• Forticare

• Cubitan

• Nutrison - do zgłębnika, do stromii

• Diason - do zgłębnika, do stomii

Nutridrink

Suplement diety w proszku

Całkowite żywienie pozajelitowe

Pełne żywienie pozajelitowe wdraża się u osób, które są głodzone powyżej 10 dni.
Gdy głodzenie trwa >7-10 dni należy wdrożyć żywienie pozajelitowe. Należy dostarczyć odpowiednią ilość energii (kalorie + białko w postaci aminokwasów).
Zapotrzebowanie musi być pokryte - 2000 kalorii
w tym 60g białka. Podaje się stężony roztwór kalorii pod postacią węglowodanów i tłuszczy.

Całkowite żywienie pozajelitowe

Wkłucie do dużej żyły centralnej - np. żyła podobojczykowa.
Do żyły obwodowej podaje się tylko odżywianie niepełne.
Pozwala utrzymać dobry lub poprawić niedostateczny stan odżywienia u pacjentów zwłaszcza chirurgicznych (operacje żołądka i jelit), okresy nieprzytomności

Całkowite żywienie pozajelitowe

Jest jałowe

Poprawia tolerancję chemio- i radioterapii

W leczeniu raka pęcherza moczowego, po cystektomii - u pacjentów z zastępczym pęcherzem jelitowym sposobem Camey - Le\\\'Duc

Zadania pielęgniarki

• przygotować chorego do wprowadzenia cewnika do żyły głównej

• asystować lekarzowi przy kaniulacji żyły głównej

• przechowywać mieszanki do żywienia

• dobrać i przygotować zestawy do żywienia ściśle wg zlecenia lekarskiego

Zadania pielęgniarki

• podłączyć preparaty do żywienia,

• obsługiwać pompę infuzyjną,

• utrzymywać drożność cewnika,

• zabezpieczyć przewody infuzyjne stosowane do żywienia w przypadku planowanego ich rozłączenia,

• przestrzegać terminów i zasad pobierania materiału do badań u chorego żywionego pozajelitowo,

Zadania pielęgniarki

• rozpoznać i zapobiegać powikłaniom żywienia np. hipoglikemii, hiperglikemii, diurezie osmotycznej, zakażeniu,

• podłączyć pompę infuzyjną do podaży leków, np. insuliny,

• prowadzić bilans płynów u chorego żywionego pozajelitowo,

• zmienić opatrunek w miejscu wprowadzenia kaniuli do żyły,

Zadania pielęgniarki

• dokumentować przebieg żywienia,

• zapobiegać zakażeniom wewnątrzszpitalnym,

• pielęgnować chorego ze szczególnym zwróceniem uwagi na jamę ustną,

• zapobiegać powikłaniom wynikającym z ograniczenia aktywności ruchowej chorego,

• współuczestniczyć w rehabilitacji chorego

Organizacja oddziału

• Opracowane standardy

• Preparaty i sprzęt stosowany w żywieniu pozajelitowym.

• Monitorowanie żywienia pozajelitowego.

• Standard żywienia pozajelitowego chorych
  w wybranych stanach klinicznych.

• Zespół ds. żywienia pozajelitowego

• Dokumentacja żywienia pozajelitowego.

Wady CŻP

• stanowi agresywną ingerencję w metabolizm człowieka i może prowadzić do poważnych powikłań przede wszystkim mechanicznych, metabolicznych i septycznych

• powikłania metaboliczne, do których zaliczamy: hipo- lub hiperglikemię, kwasicę mleczanową, mocznicę, hipo- lub hipermagnezemię, niewydolność oddechową, niekwasiczą śpiączkę hiperglikemiczną, hiperosmolarną

• powikłania te stanowią ryzyko zagrożenia życia

Powikłania

• mechaniczne - złamanie, skręcenie, pęknięcie, wypadnięcie cewnika, zator powietrzny, zakrzep
  w cewniku lub żyle, przedziurawienie naczynia,

• septyczne wynikające z zakażenia cewnika, aparatów do przetoczeń, podawanych płynów

• metaboliczne - zaburzenia homeostazy obserwowane w czasie CŻP

All-in-One

• system jednego pojemnika

• ułatwia utrzymanie stałej prędkości wlewu
  i jednoczesne podawanie wszystkich składników żywienia, przez co zapobiega zmianom ich stężenia

• używa się do przetaczania pomp infuzyjnych, zarówno perystaltycznych jak i objętościowych, co pozwala precyzyjnie ustalić właściwą szybkość podaży mieszaniny

• w większości stosowane są wlewy grawitacyjne, ze względu na brak w oddziałach dostatecznej ilości pomp, a regulowanie szybkości odbywa się za pomocą zacisku rolkowego

Szybkość przetaczania

• wzór (ilość ml do przetoczenia x 20 kropli w ml aparatu / ilość godzin do przetoczenia x 60)

• 30-35 kropli / minutę we wlewie grawitacyjnym

• taki sam przepływ w pompach infuzyjnych

• tzw. „średnią prędkością”

Obserwacja pielęgniarki

Jeśli CŻP nie zostało przetoczone w określonym czasie, nie wolno przyspieszać szybkości wlewu, gdyż może to spowodować:

• hiperglikemię (95%) - śpiączka

• stan hiperosmotyczny z odwodnieniem mózgu (85%) - śpiączka

• zaburzenia rytmu serca (67,5%)

Niebezpieczeństwo

• natychmiast przerwać żywienie

• ocenić glikemię

• podać insulinę w zależności od wielkości hiperglikemii

• podać roztwory płynów hipotonicznych drogą dożylną

Przygotowanie mieszaniny

• przy przygotowywaniu mieszaniny odżywczej należy przestrzegać zasad podawania poszczególnych składników

• do glukozy i aminokwasów dodaje się elektrolity
  i pierwiastki śladowe

• w pierwszej kolejności powinny być podane fosforany, a w dalszej preparaty wapnia

• jako ostatni składnik dodaje się emulsje tłuszczowe

• nie łączy się wapnia z fosforem

Witaminy

Preparaty Soluvit i Vitalipid zapewniają pokrycie podstawowego zapotrzebowania dorosłych na witaminy rozpuszczalne w wodzie i tłuszczach. Vitalipid podaje się wyłącznie do emulsji tłuszczowych.
Soluvit rozpuszczony w Vitalipidzie dodaje się do emulsji tłuszczowej, natomiast rozpuszczony w wodzie lub glukozie, można dodać do dowolnego roztworu.

Wytyczne Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego
i Dojelitowego

Częstość i rodzaj wykonywanych badań laboratoryjnych zależy od stanu klinicznego pacjenta, okresu żywienia pozajelitowego

W okresie stabilności większość badań wykonuje się codziennie, a w razie potrzeby nawet częściej: morfologia, glukoza,
gazometria, poziom sodu, potasu, fosforu
badanie ogólne moczu

Wytyczne Polskiego Towarzystwa Żywienia Pozajelitowego
i Dojelitowego

Rzadziej niż codziennie wykonuje się badania:
układu krzepnięcia

poziom enzymów trzustkowych i wątrobowych, magnezu, wapnia, chloru,
elektrolity w moczu,
poziom mocznika i kreatyniny oraz bilans azotowy, oznaczenie poziomu białka całkowitego i albumin, triglicerydów, cholesterolu, bilirubiny

Dokumentacja

• karta obserwacji i bilansu chorych żywionych pozajelitowo

• indywidualna karta nadzoru metabolicznego

• standard pielęgnacji pacjenta żywionego pozajelitowo

• standard przygotowania i podaży mieszaniny odżywczej

• procedura pobierania badań celem kontroli metabolizmu chorego

Standard żywienia po zabiegach chirurgicznych

• od III doby po zabiegu przez 7- 10 dni

• można stosować dostęp centralny przez nakłucie żyły podobojczykowej wykorzystując zestaw Cavafix Certo

• można obwodowy nakłuwając żyłę odłokciową

• przed rozpoczęciem żywienia ocenia się ogólny stan chorego: badania : gazometrię, elektrolity (Na, K, Ca, Cl, P), osmolarność surowicy i moczu, proteinogram, lipidogram, morfologię z rozmazem, bilirubinę, mocznik, kreatyninę, poziom glikemi

Standard żywienia po zabiegach chirurgicznych

• Skład mieszaniny odżywczej oblicza się na podstawie zapotrzebowania energetycznego wynoszącego u chorych w okresie pooperacyjnym średnio 30-40 kcal/kg wagi ciała i zapotrzebowania na białko odpowiednio 0,2 — 0,3 g na/kg wagi ciała.

Standard żywienia po zabiegach chirurgicznych

Bardziej dokładny jest wzór Harisa-Benedicta dla określenia dobowego spoczynkowego zapotrzebowania energetycznego:

• Mężczyźni:
  66,4230+13,7516 W+ 5,0033 H-6,7750 A

• Kobiety
  65,0955 + 9,6534 W+1,8496 H-4,6756 A

A — wiek w latach,

H — wzrost w centymetrach,

W — waga w kg

Pielęgnacja

• Uspokojenie i wyjaśnienie pacjentowi konieczności zastosowania żywienia parenteralnego

• Częsta obserwacja miejsca wkłucia i zgłaszanie niepokojących zmian w tym miejscu lekarzowi,

• Codzienna zmiana opatrunku na cewniku
  z dokładnym wymyciem i dezynfekcją miejsca wkłucia (opatrunek powinien być zmieniany na jałowy także w każdym przypadku zabrudzenia opatrunku),

Pielęgnacja

• Podłączenie płynów alimentacyjnych,

• Każdorazowa wymiana aparatu do przetaczania wraz z podaniem nowego płynu lub żywienia
  z zachowaniem niezbędnej jałowości postępowania,

• Przepłukiwanie solą fizjologiczną cewnika przed i po każdym podaniu płynu do cewnika,

• Częsta obserwacja pacjenta (mierzenie parametrów życiowych),

Pielęgnacja

• Dbanie o zachowanie czystości całego układu zewnętrznego cewnika, oraz zachowanie jałowości wszystkich połączeń, kraników i koreczków,

• Ustawienie szybkości przepływu mieszanki według wskazań lekarza, oraz częsta kontrola tego przepływu (zwłaszcza jeśli nie jest zastosowana pompa infuzyjna),

• Kontrola sprawności i szczelności wszystkich połączeń układu zewnętrznego,

Pielęgnacja

• Umożliwienie i/lub ułatwienie pacjentowi umycia się i skorzystania z toalety, należy poinformować pacjenta, żeby nie moczył opatrunku i okolicy miejsca wkłucia

• Prowadzenie dokładnego bilansu płynów,

• Przeszkolenie osoby chorej lub jej opiekunów
  w warunkach szpitalnych do prowadzenia żywienia pozajelitowego w warunkach domowych, jeśli istnieje taka konieczność dalszego jego prowadzenia poza szpitalem.
  

Koniec

PIŚMIENNICTWO

1. Ciszewska - Jędrasik M.: Stabilność mieszanin odżywczych All-in-one. Farmacja Polska 55, nr 16/1999,

2. Grzymisławski M., Mańkowska D.: Praktyczne aspekty żywienia pozajelitowego i dojelitowego. Nowiny lekarskie, nr 6/2000,

3. Hasik J., Gawęcki J.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego. PWN, Warszawa 2000,

4. Kübler A.: Wytyczne leczenia żywieniowego chorych na oddziałach intensywnej terapii. Medycyna Intensywna i Ratunkowa, sup. Nr 1/2002,

PIŚMIENNICTWO

5. Szczygieł B.: Leczenie żywieniowe w chirurgii. Medycyna Praktyczna - Chirurgia, 8, (20), 1999,

6. Szczygieł B.: Żywienie w chirurgii. W: Podstawy chirurgii Szmidt J. (red.), Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków,2003

7. Grant J. P.: Całkowite żywienie pozajelitowe. Chirurgia współczesna, 1993,

8. Zalewski B., Dadan H., Bandurski jR., Stocki W.: Całkowite żywienie pozajelitowe w leczeniu rozlanego zapalenia otrzewnej. Pamiętnik 55 Zjazdu T.Ch.P. Wrocław. 1991

Epidemiczny charakter raka kojarzony

jest z zanieczyszczeniem powietrza i wód, skażeniem łańcuchów pokarmowych, technikami

przetwórstwa spożywczego, paleniem, narkotykami, ciągłymi stresami, otyłością i siedzącym

trybem życia. Wszystkie te czynniki mogą się wiązać z przyczynami raka, poprzez ich wpływ

na zaburzenia w odżywianiu. Jest już potwierdzony fakt, że dwie z trzech kobiet z rakiem

piersi cierpią na otyłość. Na odżywianie wpływają decyzje dotyczące stylu życia i sposób

odżywiania, który może albo spowodować osłabienie organizmu, doprowadzając do rozwoju

raka, albo wzmocnić system obronny organizmu, zwiększając nasze możliwości zapobiegania

i/lub kontrolowania procesów nowotworowych.

Badania epidemiologiczne oraz te dotyczące zwyczajów dietetycznych wskazują, że

określone, naturalnie występujące substancje chemiczne, stanowią ochronę przed rakiem.

Nastąpił postęp w nauce dotyczącej odżywiania, więc możemy leczyć zaburzenia

fizjologiczne dzięki spożywaniu określonych pokarmów i substancji pokrewnych. Dla

przykładu, składniki pożywienia (przeciwutleniacze) mogą wspomóc i wzmocnić system

odpornościowy, a składniki takie jak błonnik mogą chronić przed rozwojem komórek

rakowych.

Węglowodany to różnej długości łańcuchy cukrów. Organizm zużywa je, aby uzyskać

energię cieplną i mechaniczną, zaoszczędzić białka i tłuszcze oraz nakarmić pożyteczne

bakterie okrężnicy i dostarczyć niestrawiony błonnik niezbędny do prawidłowego

funkcjonowania tego jelita. Zdrowa żywność bogata w złożone węglowodany zapobiega

zwiększaniu się stężenia glukozy, która mogłaby karmić komórki nowotworowe. Dostarcza

też witamin niezbędnych do walki z rakiem, soli mineralnych i związków fitochemicznych.

Lipidy to tłuszcze spożywcze i oleje. Właściwości zdrowotne oleju określa liczba

podwójnych wiązań, umiejscowienie pierwszego podwójnego wiązania i długość łańcucha.

Kwasy tłuszczowe z jednym podwójnym wiązaniem są zdrowe, a z większą liczbą

wiązań - nie. Dwa niezbędne kwasy tłuszczowe - kwas linolowy i linolenowy - mogą

zwiększać lub zmniejszać syntezę prostaglandyn. Dieta zawierająca więcej kwasu

linolenowego niż linolowego pomaga systemowi odpornościowemu w zwalczaniu choroby

nowotworowej.

Białka zbudowane są z aminokwasów. Są jedynym źródłem azotu dla organizmu.

Biorą udział w budowaniu tkanek, enzymów, przeciwciał, hemoglobiny, hormonów.

Nowotwór przeszkadza w prawidłowym metabolizmie, spalając niektóre białka mimo

obecności węglowodanów i tłuszczu. Brak białka ma niszczący wpływ na układ

odpornościowy.

Witaminy to związki organiczne, które pomagają innym substancjom odżywczym w

biochemicznych procesach trawienia, wchłaniania i metabolizmu. Są dwa rodzaje witamin:

rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalne w tłuszczach. Do tych pierwszych należą: witamina

C, tiamina, ryboflawina, niacyna, pirydoksyna, kwas foliowy, kobalamina, biotyna i kwas

pantotenowy.

Te witaminy są szczególnie wrażliwe na działanie światła, temperatury i powietrza.

Dlatego właśnie świeże, surowe owoce i warzywa zawierają więcej tych witamin niż

gotowane czy zbyt długo przechowywane.

Ilość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K, u pacjentów chorych na

raka często jest ograniczona. Przyczyną jest zazwyczaj złe wchłanianie tłuszczów. Witaminy

te trudno uzyskać ze spożywanych pokarmów i dlatego dobrze jest uzupełniać ich niedobory

przez przyjmowanie preparatów witaminowych. Witamina E jest nietoksycznym przeciwut-

leniaczem, który chroni inne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach oraz oleje przed

utlenieniem. Można ją zażywać w dużych dawkach, łącznie z tłuszczami spożywczymi, np.

olejem lnianym, rybim, a także innymi witaminami rozpuszczalnymi w tłuszczach.

Trudno zmierzyć spożycie minerałów. Całkowita ilość danego minerału,

skalkulowana przez dodawanie poszczególnych pierwiastków do pożywienia, nie daje

prawdziwego obrazu, gdyż nie wiemy, ile wchłonął organizm. Absorpcja i zużycie minerałów

zależy nie tylko od tego, ile go spożyjemy w czasie posiłku, ale również od tego, jakie inne

artykuły spożywcze znajdują się żołądku, jaka jest kwasowość soku żołądkowego, aktywność

biologiczna minerału, czas przebywania w przewodzie pokarmowym, zapasy danego

pierwiastka w organizmie i potrzeby organizmu w danej chwili. Równowaga mineralna

zależy też od tego, jaka ich ilość jest zmagazynowana w organizmie, a jaka jest wydalana.

---