WYKŁAD V
GLOBALIZACJA
Globalizacja ekonomiczna występuje tam, gdzie zanikają bariery pomiędzy rynkami krajowymi (dóbr, usług, kapitału lub pracy) i powstaje jeden wspólny, ponadnarodowy rynek. Z definicji - na danym rynku dochodzi do ujednolicenia cen przedmiotu obrotu
II fale globalizacji
I: po Kongresie Wiedeńskim do wybuchu I Wojny Światowej - ca. 1820 - 1914
II: po uruchomieniu Planu Marschala ok. 1950 - 2008
Integracja rynków produktowych
1820 - 1914 zmniejszenie różnic cen o 81%, ¾ dzięki niższym kosztom transportu,
¼ dzięki obniżaniu ceł (do 1870)
1914 - 1950 podwojenie różnic cen, wyłącznie na skutek barier administracyjnych
1950 - 2008 zmniejszenie różnic cen o ok.. 80%, ¼ dzięki kosztom transportu, ¾ dzięki uwolnieniu handlu
Integracja rynków pracy
1820 - 1914 szybki wzrost migracji dzięki niższym kosztom i ryzyku podróży, brak zmian polityki
1914 - 1950 restrykcyjna polityka migracyjna, spadek migracji poniżej najniższych poziomów z I fali
1950 - 2008 migracja wciąż na niskim poziomie, restrykcje administracyjne blokują wpływ coraz tańszego transportu
Integracja rynków kapitałowych
1820 - 1914 przejście od pełniej segmentacji do uwolnienia ok. 60% przepływów kapitałowych
1914 - 1950 powrót do pełnej segementacji rynków
1950 - 2008 ponownie stopniowe przejście od pełnej segmentacji do uwolnienia ok. 60% obrotów kapitałowych
Skutki
Rynki produktów są otwarte jak nigdy dotąd;
Przepływ ludzi i większości usług jest wciąż blokowany i na dużo niższym poziomie niż w okresie 1870 - 1914
Przepływ kapitałów jest na podobnym poziomie w relacji do PKB jak w latach 1900 - 1914
Korzyści z globalizacji i liberalizacji handlu
Pokojowe rozstrzyganie problemów - sport to konfrontacja bez rozlewu krwi, handel wymaga współpracy
Daje możliwość skorzystania z korzyści komparatywnych - efekt statyczny
Wpływ na długoterminowy wzrost [???]
Teoria substytucji importu
Jeśli to możliwe, powinno się zapewnić zastępowanie importu produktami krajowymi
Warunki wymiany dla produktów rolnych i surowców ulegają pogorszeniu, więc trzeba wpłynąć na rozkład korzyści komparatywnych
Postęp technologiczny i TFP występują głównie w sektorze przetwórczym - jeśli się on kurczy na skutek przewag komparatywnych kraj rozwija się wolniej
Z teorii tej wynika kwestia kolebki przemysłu (infant industry)
Jest to pogląd, że poszczególne branże we wczesnym stadium rozwoju wymagają ochrony,
Chroniona branża, jak się rozwinie i umocni, może z sukcesem zacząć konkurować
z potentatami,
Zmienia się charakter korzyści komparatywnej, przy wzroście wartości dodanej
i poprawie warunków wymiany (ToT) dla danego kraju
Krytyka teorii substytucji importu i kolebek przemysłu
ToT, wraz ze zmniejszaniem się dostępu do bogactw naturalnych i rosnąca liczbą
i zamożnością ludności mogą się równie dobrze poprawić jak pogorszyć dla krajów rolniczo - surowcowych (ceny ropy, metali, żywności). Ze względu na trudny do przewidzenia kierunek zmian ograniczenia handlu i subsydia to czyste marnotrawstwo
Postęp techniczny i TFP
Aby krajowy przemysł stał się konkurencyjny, musi mieć dostęp do najnowszych maszyn i technologii, których nie ma w danym kraju, co jest sprzeczne z substytucją importu,
TFP pojawia się wraz z napływem kapitałów i kontaktami ze światem zewnętrznym
Brak dostępu do kapitału zwiększa cenę kapitału, zmniejszając poziom inwestycji, prowadząc do substytucji kapitału pracą i podnosząc próg akumulacji, który pozwala się wyrwać z pułapki biedy
Ochrona rozwijanej dużymi nakładami branży prowadzi do monopolizacji i trwale niskiej efektywności oraz utrwalenia jej zależności od subsydiów i ochrony rządu
Skutek
Większość gospodarek a w szczególności tzw. rynków wschodzących zrezygnowała
z polityki substytucji importu i silnie obniżyła cła, kontyngenty i subsydia.
Dane statystyczne protekcjonizm vs. wolny handel
Nie ma danych potwierdzających, że wysokie cła przyspieszają wzrost gosp. (przykład: kraj - region)
Dane z reguły potwierdzają zależność odwrotną - polityka wolnego rynku wspiera wzrost gospodarczy
Kwestia, czy otwarcie rynku powinno następować na drodze rewolucyjnej czy ewolucyjnej pozostaje otwarta,
Oparcie reform gospodarczych wyłącznie na liberalizacji handlu zagranicznego jest bardzo ryzykowne. Daje ono efekt tylko, jeśli jest powiązane z innymi reformami.
Krytyka globalizacji
Wpływ na biedę i wzrost nierówności
Negatywna rola korporacji międzynarodowych
Negatywny wpływ na środowisko
Brak bezpieczeństwa
Wyścig „do dna”
Kwestie kulturowe i polityczne
Wpływ na biedę i wzrost nierówności
Zasięg biedy się zmniejsza - ok. 2 mld ludzi w takich krajach jak Chiny, Indie, Indonezja, Tajlandia, Turcja, Egipt, Brazylia wyrwało się z biedy i uzyskuje dochody na średnim poziomie
Różnice pomiędzy najbogatszymi a najbiedniejszymi utrzymują się na stałym poziomie, co oznacza, że biedni musza też korzystać na globalizacji
Negatywna rola korporacji międzynarodowych
Porównywanie obrotów firm z wartością dodaną (PKB) państw - błąd
Firmy nie tworzą prawa, działają w ramach prawa stworzonego przez państwa
Korporacje przenoszą TFP pomiędzy różnymi krajami, zwiększając produktywność
i płace
Korporacje chętniej inwestują w państwach o stabilnym prawie i z niższą korupcją
Negatywny wpływ na środowisko
Jest silny związek pomiędzy PKB a ochroną środowiska
Skoro globalizacja i korporacje prowadzą do wzrostu PKB, to pośrednio pozytywnie wpływają na ochronę środowiska naturalnego
Monopole i branże chronione polityką protekcjonistyczną najbardziej niszczą środowisko
Wymiana zwiększa konkurencję, dławiąc siłę monopolistyczną, obniżając ceny
i zwiększając możliwości wyboru
Brak bezpieczeństwa
Większa liczba potencjalnych pracodawców, wydłużone ścieżki karier, dostęp do szkoleń zwiększają bezpieczeństwo
Wyścig „do dna”
Korporacje mają wiele innych powodów by ulokować gdzieś produkcję, stąd niejednym argumentem są subsydia
Korporacje wnoszą efekty mnożnikowe, które powinny przekraczać koszty ich przyciągnięcia, inaczej po co je wspierać?
Podatki generalnie są za wysokie, więc dobrze, że korporacje wymuszają ich obniżkę
Kwestie kulturowe i polityczne
My chcemy skansenu - dla wielu ludzi europeizacja to wyższe dochody, opieka zdrowotna i edukacja
Politycy musza się liczyć z realiami ekonomicznymi
Instytucje międzynarodowe
Instytucje międzynarodowe
Bank Światowy (WB) - nastawiony na długoterminowe zwalczanie biedy, chorób
i dyskryminacji - w tym celu udziela tanich pożyczek najbiedniejszym krajom
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) - udziela warunkowych kredytów, głównie krótkoterminowych dla przeciwdziałania kryzysom walutowym
Światowa organizacja handlu (WTO) - zajmuje się ustalaniem uczciwych (jednakowych) warunków wymiany międzynarodowej dla wszystkich uczestników, ochroną patentów
i praw autorskich, rozsądzaniem sporów
Organizacja Gospodarczej Współpracy i Rozwoju (OECD) - zajmuje się analizami
i doradztwem w sprawach wzrostu gospodarczego dla bogatych państw
- 1 -