Wyznaczanie produktu i zatrudnienia

w krótkim okresie czasu

KLASYCY I KEYNES

• Wzrost gospodarczy, stabilność cen i pełne zatrudnienie są głównymi celami polityki gospodarczej. Wybór narzędzi do ich osiągnięcia zależy od czynników, które determinują podstawowe wielkości makroekonomiczne.

• Odchylenia od potencjalnego PKB są warunkiem uzasadniającym aktywne wykorzystanie polityki gospodarczej do przeciwdziałania recesjom.

• W teorii ekonomii istnieje wiele kontrowersji dotyczących czynników wpływających na kształtowanie się dochodu narodowego. Dominują dwie tradycje intelektualne analizujące siły wytrącające gospodarkę z równowagi:

- podejście keynesowskie

- podejście klasyczne

Ekonomia klasyczna	Ekonomia keynesowska
Adam Smith (1723 -1790) David Ricardo (1772 -1823) John Mill (1806 -1873) Thomas R. Malthus (1776 -1832) Jean B. Say (1767 -1832)	John Maynard Keynes (1883 -1946) Michał Kalecki (1899 -1970) Joan Robinson (1903 - 1983) John Hicks (1904 - 1989)
Smith A. Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów (1776 r.)	Keynes J., M. Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza (1936 r.)

• Potencjalny PKB oznacza wielkość produkcji wytworzonej w warunkach gdy wszystkie czynniki wykorzystane są racjonalnie i na rynku pracy występuje pełne zatrudnienie.

Produkcja faktyczna oznacza produkcję rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce. Przy wysokim popycie produkcja może osiągnąć wartość potencjalną, co oznacza pełne wykorzystanie czynników produkcji.

Podejście klasyczne

• W długim okresie czyli przy elastycznych cenach i płacach gospodarkę cechuje pełne zatrudnienie. Płace i ceny w całej gospodarce dostosowują się szybko do zachodzących zmian, aby utrzymać pełne zatrudnienie siły roboczej i maszyn. Zgodnie z tymi założeniami zmiana popytu wywołuje zmiany poziomu cen ale nie produkcji.

• Według modelu klasycznego produkcja określona jest tylko przez warunki podażowe (zasoby kapitału, pracy, technologię). Produkcja znajduje się zawsze na poziomie potencjalnym. Model zakładający elastyczność ceny ma trudności z wyjaśnieniem krótkookresowych spadków produkcji, ale dobrze opisuje długookresowy wzrost.

Podejście keynesowskie

• Zakładamy że poziom cen w krótkim okresie czasu jest sztywny natomiast poziom produkcji elastyczny. Jeżeli spadnie globalny popyt wówczas spadnie produkcja. Gospodarka powraca w końcu do swego potencjalnego poziomu poprzez stopniowe dostosowanie cen. Proces może trwać kilka lat.

Założenia modelu Keynesa

1. model dotyczy krótkiego okresu czasu

2. ceny i płace są sztywne

3. istnieją wolne moce produkcyjne

4. model zajmuje się wyłącznie stroną popytową gospodarki, nie analizuje strony podażowej

5. produkcja jest zdeterminowana przez popyt

MODEL MAKROEKONOMICZNY

KEYNESA

Ujęcie Keynesa odnosi się do sytuacji ekonomicznej lat trzydziestych naszego wieku czyli okresu Wielkiego Kryzysu. Wielki Kryzys był najdotkliwszą katastrofą ekonomiczną jaka dotknęła gospodarki rynkowe. Przyczyna kryzysów w gospodarce (spadek produkcji, spadek inwestycji i konsumpcji, wzrost bezrobocia) według Keynesa wynikała ze spadku popytu głównie inwestycyjnego pod koniec lat dwudziestych.

Wielki Kryzys

Produkcja i stopa wzrostu PKB (%)

	Produkcja przemysłowa	PKB
Austria Finlandia Francja Niemcy Włochy Anglia USA Polska	- 34,3 - 20,0 - 25,6 - 40.8 - 22,7 - 11,4 - 44,7 - 37,0	- 22,5 - 5,9 - 11,0 - 15,7 - 6,1 - 8,9 - 28,0 -

Inwestycje

Inwestycje = Inwestycje brutto + zmiana zapasów planowanych + zmiana zapasów nieplanowanych

Inwestycje:

1. są częścią agregatowego popytu na towary a ich zmiany wpływają zatem na zmiany popytu i dochodu narodowego

2. stanowią znaczącą i mało stabilną część wydatków, a ich gwałtowne zmiany mogą wywierać znaczący wpływ na produkcję i zatrudnienie

3. przyczyniają się w długim okresie do rozbudowy zdolności wytwórczych gospodarki i wzrostu produkcji potencjalnej

4. mają charakter autonomiczny względem dochodu, czyli nie zależą od wielkości dochodu narodowego

5. inwestycje portfelowe polegające na zakupie akcji i obligacji nie są inwestycjami w ujęciu makroekonomicznym, gdyż przedsiębiorstwo nabywając akcje istniejących wcześniej nieruchomości są jedynie zmianą właściciela i nie stwarzają nowych zdolności produkcyjnych

Rozmiary inwestycji zależą od

1. wielkości stopy procentowej

Stopa procentowa oddziaływuje na koszty finansowania inwestycji. Jest to zależność o charakterze ujemnym: im wyższa stopa procentowa tym niższe rozmiary inwestycji

R

20%

9%

I

2. zmian popytu konsumpcyjnego

Inwestycje zwiększają zdolności produkcyjne, o ich rozmiarze decyduje skala przyrostu popytu konsumpcyjnego.

3. kosztów działalności przedsiębiorstw

Spadek kosztów lub wzrost wydajności prowadzą do wzrostu przychodów z uzyskiwanych inwestycji.

4. oczekiwań co do przyszłości

Na wielkość inwestycji składają się zapatrywania przedsiębiorców co do przyszłości rozwoju firmy i gospodarki.

Funkcja konsumpcji

• Funkcja konsumpcji wprowadzona została do badań makroekonomicznych przez Keynesa

• Funkcja konsumpcji opisuje popyt konsumpcyjny wszystkich gospodarstw domowych

• Funkcja konsumpcji oparta jest na zasadzie im większy jest dochód rozporządzalny tym większa jest konsumpcja

• Konsumpcja stanowi około 2/3 wszystkich wydatków a jej reakcja na zmiany dochodu jest kluczowym elementem analizy makroekonomicznej

• Konsument jest istotą bardziej złożoną podejmowane przez niego decyzje konsumpcyjne nie zależą wyłącznie od rozmiaru dochodu rozporządzalnego (jak zakłada model keynesowski). Na jego decyzje silny wpływ wywierają także oczekiwania co do przyszłego dochodu, stanu koniunktury, czy sam wiek konsumenta.

Postać algebraiczna funkcji konsumpcji:

C = a + b Y_d

a - konsumpcja autonomiczna, konsumpcja niezależna od dochodu, współczynnik stały a > 0

b - krańcowa skłonność do konsumpcji pokazuje jaka część przyrostu dochodu rozporządzalnego przeznaczana jest na konsumpcję 1 > b > 0

• punkt, w którym linia konsumpcji przecina oś pionową odpowiada współczynnikowi a, pokazuje on wartość konsumpcji przy dochodzie rozporządzalnym równym 0.

• nachylenie funkcji konsumpcji mówi nam o ile wzrośnie konsumpcja wraz ze wzrostem dochodu o jednostkę. Nachylenie linii wyraża współczynnik b.

Skłonność do konsumpcji - skłonność gospodarstw domowych do wydawania dochodów na konsumpcję, wyraża jaką część dochodu ludzie przeznaczają na konsumpcję.

Krańcowa skłonność do konsumpcji - określa jaką część dodatkowej jednostki dochodu przeznaczamy na konsumpcję.

 C

MPC = = b = ksk

 Y

Przeciętna skłonność do konsumpcji - określa jaką część dochodu przeznaczamy na konsumpcję.

C a + b Y

APC = =

Y Y

Funkcja oszczędności

• Cały dochód gospodarstw domowych jest wydatkowany na konsumpcję oraz na oszczędności.

Y = C + S C = a + b Y

Y = a + bY + S

S = - a + (1 - b) Y

MPS (1-b) - krańcowa skłonność do oszczędzania określa ile z jednostki dodatkowego dochodu gospodarstwo domowe przeznacza na oszczędności.

• Rozróżniamy:

• krańcową skłonność do oszczędności KSO (MPS), którą liczymy jako: S / Y

• przeciętną skłonność do oszczędności PSO (APS), którą liczymy jako: S / Y

• KSO + KSK = 1, ponieważ każdą dodatkową jednostkę dochodu możemy przeznaczyć tylko na konsumpcję lub oszczędności

• Dla niskich dochodów konsumpcja jest wyższa od bieżącego dochodu. Gospodarstwa domowe finansują część konsumpcji z nagromadzonych oszczędności lub pożyczają na poczet przyszłego dochodu. W obu przypadkach ich oszczędności są ujemne.

Całkowity produkt i zatrudnienie

Wydatki rządu

Całkowite planowane wydatki - efektywny popyt

Wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych

Wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw

Polityka podatkowa

Oczekiwania przedsiębiorstw dotyczące rentowności kapitału

Stopa %

Popyt na pieniądz - preferncja płynnosci

Podaż

pieniądza

Niepewność

---