ZABURZENIA PSYCHOTYCZNE

schizofrenia, paranoja, zespoły urojeniowe

Marta

gr. I

niestacjonarne

rok 2006/2007

Schizofrenia

Morbus Bleuleri, MB - choroba uznawana za najgłębsze zaburzenie psychiczne, znajdująca się w grupie psychoz endogennych.

Schizofrenia jest uznawana za chorobę społeczną, gdyż statystycznie co setny człowiek może na nią zapaść.

Słowo "schizofrenia" dosłownie oznacza "rozszczepienie umysłu", ale nie w sensie posiadania więcej niż jednej osobowości (tzw. "rozdwojenie jaźni"); metaforycznie ujmując, jest to rozszczepienie pomiędzy myśleniem i czuciem.

Kryteria jakościowe diagnozowania schizofrenii dotyczą objawów:

• pozytywnych (inaczej "wytwórczych"), czyli dodatkowych w stosunku do normalnego funkcjonowania:

• halucynaje

• urojenia

• zaburzenia mowy

• dezorganizacja zachowania- np. nieodpowiednie do sytuacji reakcje uczuciowe (paratymia), i nieodpowiednia do przezywanych uczuć mimika (paramimia).

• katatonia- zaburzenie motoryki objawiające się bardzo niskim poziomem aktywności ruchowej (osłupienie), albo nadmiarem tej aktywności, nie podlegającym woli chorego

• negatywnych (zmniejszających zdolności normalnego zachowania):

• ubóstwa mowy

• anhedonii - niezdolność do spontanicznego przeżywania pozytywnych uczuć (np. radości, zadowolenia i optymizmu w ogóle)

• apatii

• nieuwagi

• otępienia

• zahamowania ekspresji twarzy

• trudności prowadzenia aktywności społecznej (rodzinnej, małżeńskiej, zawodowej, czynności samoobsługowych).

• trudności w komunikacji interpersonalnej

Ważnym elementem choroby jest to, że pacjenci nie zdają sobie z niej sprawy i tracą kontakt z rzeczywistością.

Rodzaje schizofrenii wg.T.Crow

Przedstawił on ciekawą koncepcję typologiczną schizofrenii, uważaną za jedną z ważniejszych i potwierdzoną przez innych badaczy:

SCHIZOFRENIA TYPU I: przeważają w niej objawy wytwórcze tzw. pozytywne (urojenia, omamy, zaburzenia w treści myślenia) w ośrodkowym układzie nerwowym nie obserwuje się zmian anatomicznych - prawdopodobnie podłożem tych objawów jest nieprawidłowe przekaźnictwo synaptyczne neuronów.

SCHIZOFRENIA TYPU II: przeważają w niej objawy negatywne (np. zaburzenia ruchowe, alogia - niezdolność mówienia itp.) obserwuje się zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym np. poszerzenie komór bocznych mózgu.

Jeżeli chodzi o rokowania to zdecydowanie są lepsze w przypadku schizofrenii typu I - pacjenci reagują dobrze na leczenie farmakologiczne. W przypadku typu II występują znaczne upośledzenia w funkcjonowaniu jednostki i są gorsze prognozy lecznicze.

Tradycyjnie wyróżnia się kilka podtypów schizofrenii, jednak postaci te nie są całkowicie odrębne, różnią się bowiem tylko przewagą pewnych grup objawów. W ciągu wieloletniego chorowania postaci te mogą przechodzić w drugą:

• schizofrenia paranoidalna - postać z przewagą urojeń i omamów (w Polsce 65% rozpoznań).

• schizofrenia katatoniczna - głównie z zaburzeniami ruchu jak pobudzenie, osłupienie (w Polsce ok. 2% rozpoznań).

• schizofrenia hebefreniczna - dominuje silna dezorganizacja myślenia i mowy, chaotyczność, zmienność emocjonalna i zachowań z niewielka tylko obecnością urojeń i omamów (w Polsce 0.5% rozpoznań).

• schizofrenia niezróżnicowana - gdy nie można rozpoznać żądnego z powyższych typów ze względu na brak przewagi charakterystycznych objawów zespołu (w Polsce 1.3%)

• schizofrenia rezydualna - nowe stosunkowo pojęcie. Objawy choroby są tu stabilne, o niewielkim nasileniu, nawet szczątkowe (w Polsce 18% rozpoznań).

• schizofrenia prosta - Ma oznaczać taki przebieg choroby, w którym nie ujawniają się objawy wytwórcze (omamy i urojenia). Istotą ma być postępujący, bardzo powolny proces „obniżania się linii życiowej”, wycofywania się, izolacji, utraty celów i dziwacznych zachowań. Mają tu więc występować jedynie te objawy które bywają nazywane negatywnymi. Rozpoznanie takiego typu choroby jest rzadkie (w Polsce 1%) a jego rzeczywiste występowanie jest poddawane w wątpliwość.

PRZYCZYNY: 

Przyczyn schizofrenii poszukuje się w zakresie dwóch obszarów:

1. Wrażliwości biologicznej

- w trakcie rozwoju ośrodkowego układu nerwowego dochodzi do błędu, który powoduje, że człowiek staje się bardziej od innych wrażliwy na czynniki wywołujące schizofrenię. Zaburzenie w rozwoju mózgu mogą być wrodzone lub wynikać z infekcji w trakcie ciąży, trudności w czasie porodu, zapalenia opon mózgowo - rdzeniowych lub urazu.

2. Okoliczności psychospołecznych

- problemy emocjonalne na tle wydarzeń życiowych: rozwodu, śmierci kogoś bliskiego lub rozstania. U osób z indywidualnie uwarunkowaną skłonnością, czynniki te mogą wywołać schizofrenię.

CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA: ocenia się, że ryzyko zachorowania jest takie samo na całym świecie i wynosi ok. 1%. Tak samo często chorują mężczyźni i kobiety. Pierwszy epizod u mężczyzn występuje najczęściej pomiędzy 15-25 r.ż., natomiast u kobiet odpowiednio: 25-35 r.ż.

Początek choroby: Schizofrenia może zacząć się nagle, dramatycznie, nie pozostawiając wątpliwości że mamy do czynienia z chorobą umysłową, lub skrycie gdy miesiącami, lub nawet latami najbliższe otoczenie nie orientuje się w rozwijającym się procesie chorobowym. Dopiero nagłe zaostrzenie czy postępująca degradacja sygnalizuje psychozę.

Leczenie: Zależy od postaci choroby, w ciężkich przypadkach chory przebywa w szpitalu i otrzymuje silne leki, w lżejszych przypadkach pacjent może być leczony poza szpitalem. Oprócz neuroleptyków stosuje się często terapie grupowa, leczenie poprzez sztukę, które ułatwiają chorym powrót do społeczeństwa i w miarę niezależne życie. Leczenie neuroleptykami lekami prowadzi się długo, w przypadku pierwszego epizodu choroby przez 1-2 lata, przy kolejnych nawrotach 3-5 lat. U wielu chorych istnieje potrzeba przewlekłego przyjmowania neuroleptyków. Terapię elekrowstrząsową stosuje się tylko w wyjątkowych przypadkach (w ciężkiej katatonii). Lata doświadczeń pokazują że błędem jest izolowanie chorych w dużych szpitalach psychiatrycznych, najlepsze i najszybsze efekty poprawy zyskuje się prowadząc terapię w środowisku naturalnym chorego.

Rokowanie: Niepewne. Ostre objawy schizofrenii udaje się trwale złagodzić u 30-40% pacjentów, ale u większości choroba prowadzi do trwałych zmian w osobowości, np. zobojętnienia uczuciowego, unikania kontaktów z ludźmi. Rokowania są lepsze w przypadkach gdzie objawy choroby pojawiły się nagle i miały burzliwy przebieg.

Paranoja

Paranoja to starsza nazwa utrwalonych zaburzeń urojeniowych. Zespół paranoiczny (dawniej paranoja prawdziwa, obłęd) - z grec. para - "obok, poza" i noos - "rozum, sens". Są to usystematyzowane urojenia (najczęściej prześladowcze i oddziaływania, rzadziej wielkościowe lub inne).

W istocie paranoja to występowanie usystematyzowanych i logicznie ze sobą powiązanych urojeń. Najczęściej są to urojenia prześladowcze, ksobne, wielkościowe, hipochondryczne i erotyczne. Urojenia są głównym objawem tej choroby i nie towarzyszą im zwykle omamy ani też inne objawy schizofrenii.

Reakcja paranoiczna czasem dotyka osoby głuche i niedosłyszące (zaburzenia homilopatyczne), u których zaburzenie powoduje zła komunikacja z innymi osobami, niepewność co do ich intencji. Reakcji sprzyjają także paranoiczne (paranoidalne) cechy osobowości (zaburzenia osobowości), sytuacja nagłego lub przewlekłego stresu psychologicznego, nadużywanie alkoholu, izolacja (np. więzienna). Ze względu na treść urojeń zespoły paranoiczne dzieli się na:

• inividia - paranoja zazdrości

• querulatoria - paranoja pieniacza

• zespół paranoiczny prowadzący do dochodzenia przez chorego domniemanych krzywd, np przed sądem lub urzędem

• persecutoria - paranoja prześladowcza

• reformatoria - paranoja reformatorska

• inventoria - paranoja wynalazcza

• przeświadczenie chorego o wspaniałości i wielkości jego wynalazków/pomysłów

Ryzyko zachorowania na tą jednostkę chorobową w czasie życia wynosi 0,1%. Utrwalone zaburzenia urojeniowe zaczynają się zwykle pomiędzy 35-45 r.ż., częściej występuje u kobiet, emigrantów, w środowisku wiejskim i u osób z niższym wykształceniem.

Leczenie paranoi polega na podawaniu leków przeciwpsychotycznych. W stosunku do chorego powinno się wykazywać dużą dozę tolerancji, należy ograniczyć się do wyraźnego negowania prawdziwości treści wytwórczych bez omawiania ich i tłumaczenia ich nieprawdziwości, co zwykle nie przynosi pożądanego rezultatu.

Zespoły urojeniowe

Zespół parafreniczny (urojeniowo-omamowy) - określenie procesu psychotycznego, na który składają się urojenia (najczęściej prześladowcze i odnoszące) oraz omamy - najczęściej słowne. Najczęściej występuje w przebiegu schizofrenii paranoidalnej.

Zespół paranoidalny - zespół w którym omamy nie tworzą spójnego systemu, często są to urojenia wpływu lub owładnięcia. Występują również halucynacje, zaburzenia jaźni i toku myślenia. Ponadto u pacjenta występują dodatkowo objawy negatywne takie jak deficyty myślenia, uczuć i motywacji, wahania nastroju i inne. Jego odmianą jest zespół automatyzmu psychicznego (zespół andinskiego-Clerambaulta), który łączy cechy zespołu paranoidalnego, przede wszystkim urojenia kierowania i owładnięcia, z automatyzmami psychicznymi takimi jak:

• automatyzm asocjacyjny, dotyczący toku i treści myślenia

• automatyzm kinestetyczny, dotyczącej sfery ruchowej pacjenta

• automatyzm cenestopatyczny, dotyczący poczucia oddziaływania na narządy wewnętrzne pacjenta.

Zespół paranoidalno-depresyjny - proces, w którym obok urojeń i omamów (podobnych do zespołu paranoidalnego) występują objawy depresyjne. Najczęściej występuje w przebiegu psychoz schizoafektywnych.

Bibliografia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Schizofrenia

http://www.sciaga.pl/tekst/30955-31-schizofrenia

http://pl.wikipedia.org/wiki/Paranoja

http://online.synapsis.pl/Schizofrenia-podstawowe-informacje/

---