Co to jest państwowy dług publiczny? Jak jest liczony?
Obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z tytułu wyemitowanych papierów wartościowych, zaciągniętych pożyczek i kredytów, przyjętych depozytów, wymagalnych zobowiązań jednostek budżetowych, udzielonych poręczeń i gwarancji, zobowiązań wynikających z orzeczeń sądowych
Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami
tego sektora.
Przez wartość nominalną zobowiązania rozumie się wartość nominalną:
1) wyemitowanych papierów wartościowych;
2) zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania, to jest kwotę świadczenia głównego, należną do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.
Dług wyrażony w walutach obcych przelicza się na walutę krajową według kursu średniego walut obcych ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w ostatnim dniu roboczym danego okresu sprawozdawczego
Przyczyny długu
* utrzymujące się deficyty budżetowe
* odszkodowania wobec podmiotów i obywateli
* ekspansja w zakresie udzielanych gwarancji i poręczeń
* przyrost wymagalnych zobowiązań jednostek budżetowych
* wzmożone wydatki publiczne
* doktryna polityki gospodarczej
* przesłanki polityczne
Skutki nadmiernego zadłużenia
* pułapka zadłużenia
* pogorszenie warunków życia mieszkańców
* ograniczenie importu
* perspektywa przystąpienia do strefy euro oddala się
* postrzeganie Polski jako kraju o podwyższonym ryzyku
* negatywny wpływ na poziom i zmienność stóp procentowych i kursów walutowych
Czy deficyt budżetowy jest dobry?
Deficyt występuje gdy wydatki w danym budżecie są większe niż dochody. Deficyt nie jest dobry dla ogółu narodu, ponieważ państwo ponosi koszty, zaciągane są kredyty, które trzeba będzie wcześniej czy później spłacić. Wysoki deficyt oznacza najczęściej wydania dużej ilości obligacji, co sprawi ze wzrośnie ich oprocentowanie. Aby poradzić sobie z deficytem należałoby podnieść podatki, prywatyzacja, inflacja, ograniczenie wydatków
Różnica pomiędzy bonem a obligacją.
Bony skarbowe
*termin zapadalności nie przekracza 1 roku
*sprzedawane z dyskontem od wartości nominalnej
*oferowane w kraju na rynku pierwotnym
*sprzedawane w drodze przetargów
*zapewniają płynność
*zabezpieczenie dla innych transakcji
*NBP — agent emisji prowadzi operacje na rynku wtórnym bonów skarbowych (rynek pozagiełdowy)
Obligacje skarbowe
* termin zapadalności więcej niż rok (długoterminowe)
* oferowane w sprzedaży w kraju lub za granicą
* oprocentowanie w postaci odsetek lub dyskonta
* sprzedawane w przetargach bądź w sieci sprzedaży detalicznej
* o stałej lub zmiennej stopie procentowej
* bezpieczeństwo lokaty
* przedmiot swobodnego obrotu
* płynność
Procedura tworzenia budżetu.
4 miesiące na chwalenie{ MF → Rada Ministrów → Sejm [I czytanie]→ (komisje sejmowe) →Komisja Fin.Pub. → Sejm [II czytanie]→
*bez poprawek: {Sejm III itd..}
*(poprawki) →KFP → Sejm [III czytanie]→Senat [20 dni na popr]→
*(bez poprawek: Prezydent → publikacja w dz.ust.)
*(poprawki: KFP → Sejm [głosowanie]→Prezydent→ publikacja w dz.ust )
Uprawnienia Prezydenta w sprawie ustawy budżetowej.
- ma 7 dni na podpisanie ustawy budżetowej i skierowanie jej do ogłoszenia.
- nie może wystąpić do Sejmu z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie ustawy.
-przed podpisaniem ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym może natomiast zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie konstytucyjności ustawy budżetowej.(maja na to 2 miesiące)
-jest uprawniony do złożenia skargi na brak konstytucyjności wskazanych przepisów ustawy budżetowej lub ustawy o prowizorium budżetowym po podpisaniu i ogłoszeniu tych ustaw. Skarga jest wówczas rozpatrywana w zwykłym trybie
Funkcje Finansów Publicznych.
1. Funkcja alokacyjna polega na tym, że finanse publiczne są narzędziem alokacji zasobów w gospodarce rynkowej. Skutkiem alokacji jest dostarczanie towarów i usług obywatelom.
2. Funkcja redystrybucyjna polega na tym, iż stosowanie funkcji alokacyjnej związanej z wytwarzaniem i dostarczaniem dóbr publicznych wymaga:
- zasobów ziemi
- zasobów pracy
- zasobów kapitału trwałego i obrotowego
3. Funkcja stabilizacyjna - trudności z wykorzystaniem funkcji alokacyjnej i redystrybucyjnej mogą być częściowo złagodzone przez wykorzystywanie finansów publicznych do stabilizacji gospodarki rynkowej. Oddziaływania mogą być różne: podatki, wydatki.
Inne funkcje: skarbowa, ustrojowa, demoktaryczna, kontrolna, bodźcowa, planowania, prawna, kredytowa, administracyjna, koordynacyjna
Zasady budżetowe.
Zasada powszechności (zupełności) - Włączenie do budżetu wszystkich dochodów i wydatków
Zasada jedności (formalnej) - Sporządzenie budżetu w jednym dokumencie prawnym, odzwierciedlającym całość gospodarki budżetowej danego szczebla
Zasada niefunduszowania (jedności materialnej budżetu) - Przeznaczenie całości dochodów budżetowych na pokrycie całości wydatków budżetowych
Zasada szczegółowości - Budżet ustalany, uchwalany, wykonywany ze szczegółowym podziałem dochodów i wydatków
Zasada równowagi budżetowej - Ukształtowanie wydatków tak, aby nie przekraczały one wysokości dochodów
Zasada jawności - Budżet ujawniany obywatelom w fazie planowania, uchwalania, wykonywania
Zasada przejrzystości - Stosowanie nie tylko jednolitych kryteriów klasyfikacji budżetowej, ale też jasnych i jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej
Zasada rocznego okresu budżetowego - określa, że budżet jest uchwalony na rok kalendarzowy. Konsekwencją tej zasady jest wygasanie z upływem roku budżetowego kwot planowanych wydatków budżetowych. Wyjątki od zasady może wprowadzić jedynie Rada Ministrów
Zasada specjalizacji - wskazuje, że wydatki budżetowe powinny być przeznaczone na szczegółowo ustalone cele. Przestrzeganie tej zasady powoduje, iż wykonawcy budżetu są prawnie zobowiązani do ściśle określonego działania, do realizacji ustalonych w budżecie celów
Zasada uprzedniości - zobowiązuje do uchwalenia budżetu przed rozpoczęciem nowego roku budżetowego
Formy funkcjonowania sektorów Finansów Publicznych
Co to jest wieloletni plan finansowy państwa
Wieloletni plan finansowy państwa to plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów budżetu państwa sporządzane na 4 lata budżetowe, który określa:
podstawowe wielkości makroekonomiczne
*kierunki polityki fiskalnej
*prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa
*kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źródła ich finansowania
*prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich
*wynik budżetu środków europejskich
*skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych
*kwotę państwowego długu publicznego
Podział środków publicznych
1. dochody publiczne (podatki, opłaty, cło, ZUS, daniny, spadki, darowizny)
2. środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej oraz z bezzwrotnej pomocy udzielonej przez państwa Europejskiego Porozumienia o wolnym Handlu (EFTA);
3. niepodlegające zwrotowi środki pochodzące z innych źródeł zagranicznych;
4. przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pochodzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów;
5. przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.
Rodzaje dochodów, przychodów, wydatków, rozchodów.
DOCHODY:
* Daniny publiczne (podatki, wypłaty z zysków przeds. państwowych),
* Z mienia JSFP (wynajem, dzierżawy, odsetki od kredytu),
* Składki, odpisy, darowizny w postaci pieniężnej.
PRZYCHODY:
*Zaciągnięte kredyty, pożyczki, spłacone kredyty
* Środki z prywatyzacji majątku
* Sprzedaż papierów wartościowych.
WYDATKI:
* Dotacje i subwencje
* Świadczenia na rzecz osób fizycznych
* Obsługa długu skarbu państwa
* Majątkowe (Zakup akcji)
* Środki własne UE
ROZOCHODY:
* Spłata kredytów i pożyczek
* Udzielenie kredytów i pożyczek
* Wykup papierów wartościowych.
Różnice pomiędzy dotacją a subwencją
Dotacja: ma ściśle określony cel, bez zwrotna / zwrotna jeśli środki które nie zostały wykorzystane muszą być zwrócone wraz z odsetkami, kontrola: legalność, celowość, gospodarność, rzetelność.
Subwencja: brak określonego celu, jest bezzwrotna, kontrola: legalność.
Co to jest klasyfikacja budżetowa? Z czego się składa?
Klasyfikacja budżetowa - system oznaczeń, które służą do opisywania dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów, występujących w poszczególnych jednostkach sektora finansów publicznych. Ogólnie można wyróżnić trzy rodzaje kryteriów stosowania klasyfikacji: podmiotowe, rodzajowe i funkcjonalne.
Składa się z :
* części
* działy
* rozdziały
* paragraf
Co to jest budżet zadaniowy i z czego się składa
Budżet zadaniowy - jest to plan wydatków budżetowych sporządzany w układzie funkcji, zadań i podzadań, których określone są cele do osiągnięcia oraz mierniki określające stopień realizacji celów.
Budżet zadaniowy może składać się z następujących części:
1) bieżącej (operacyjnej),
2) inwestycyjnej (majątkowej),
3) finansowej