6Młodzież -Przemoc -Przestępczość. Codzienna prasa, radio i telewizja coraz częściej uwagę swoją poświęcają narastającej fali brutalnej przemocy w naszym kraju. Niepokojące są zarówno rozmiary tego zjawiska, fakt, że dramatycznie obniża się granica wieku osób, które są sprawcami narastających aktów agresji i przemocy (obecnie już poniżej 13lat) jak również to, że są nimi nie tylko dzieci ze środowisk trudnych czy zdemoralizowanych, lecz także dzieci z tzw. „dobrych domów”. Czarna lista coraz brutalniejszych aktów przemocy popełnionych przez młodocianych rośnie. Dziecięce akty przemocy nie ograniczają się jedynie do „mobbingu”(znęcania się, szykanowania czy izolowania jednostki przez grupę czy jednego prześladowcę).Coraz częściej przemoc dziecięca przybiera tragiczną w skutkach-tak dla ofiary jak i sprawcy - postać przemocy kryminalnej. Dzieci i młodzież dopuszczają się zabójstw kolegów ze szkoły, z sąsiedniej klatki schodowej, z podwórka. Ich ofiarami stają się nie tylko rówieśnicy; napadają dorosłych-tych, którzy byli lub są im znani i bliscy jak i obcych.Coraz więcej czternasto, piętnastolatków bije, gwałci, morduje, kradnie. Alkohol i narkotyki stają się zwykłym, wręcz naturalnym towarzyszem w ich życiu, zaś „zabawy” coraz brutalniejsze i bardziej nie-bezpieczne.W potocznym znaczeniu termin „agresja”oznacza wrogie ruchy i zachowania, mające na celu wyrządzenie komuś szkody, straty czy bólu. Przemoc to zachowanie agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby lub grupy osób. Pierwotnie za przemoc uważano nadużycie siły. Obecnie przyjmuje się, iż przemoc to takie zachowanie jednostki lub grupy, w wyniku którego inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w zakresie funkcji psychicznych (Fromn).Przemoc może mieć charakter instrumentalny (środek do realizacji określonych celów) lub bezinteresowny(szukanie zadowolenia w znęcaniu się nad innymi) oraz indywidualny lub zbiorowy. Obok przemocy przestępczej szerzy się przemoc zwyczajna, codzienna. Obelga, użycie siły fizycznej, samowolne zajęcie cudzego mienia to nowe środki współzawodnictwa i indywi-dualnego dochodzenia swoich praw. Akty wandalizmu coraz częściej zaczynają się stawać środkami społecznego reagowania. Przemoc nie zawsze jest jednoznaczna z przestępstwem. Z przestępstwem mamy do czynienia wówczas, gdy określone zachowanie pozostanie w sprzeczności z normami prawnymi, ale niekoniecznie w sprzecznościami z normami zwyczajowymi, obyczajowymi czy moralnymi. Dotychczasowe badanie nad stosunkiem ludzi do przemocy, profilaktyki i leczenia skutków przemocy pozwalają wskazać na co najmniej kilka mechanizmów stosowania przemocy oraz hamujących podejmowanie leczenia skutków bezpośrednio i odległych tej przemocy. Poniższe mechanizmy odnieść można nie tylko do przemocy wobec dzieci, młodzieży, ale wszelkiej przemocy, jaką człowiek może stosować wobec innego człowieka w domu, szkole, pracy i na ulicy. Bezkarność sprawców przemocy i przestępstw.Do tej pory wykrywalność czynów przestępczych jest stosunkowo mała (ok40%). Szczególnie u młodych ludzi może pojawić się przekonanie, że przestępstwo, przemoc jest opłacalna, a ryzyko poniesienia konsekwencji niewielkie. Prawna definicja obrony własnej chroni przestępcę, a nie ofiarę. Bezradność policji, sądu, prokuratury, zachęcanie do ustępstw na rzecz przestępców, wszystko to sprawia, że ci, którzy stosują przemoc wobec innych, bardzo często pozostają bezkarni i mają pełną świadomość tego, że nic im nie grozi. Obserwacja przemocy w życiu społeczno-politycznym. Przemoc w życiu społeczno-politycznym polega na osiąganiu korzyści nie dzięki argumentacji, lecz dzięki dysponowaniu wystarczającej siłą, niejednokrotnie brutalną i bezwzględną. Wszystkie dziedziny życia zalewa przemoc. Obserwujemy przemoc w instytucjach i organizacjach . Przenikanie przemocy do wielu obszarów życia społecznego upowszechnia się. Dla niektórych przemoc to forma zainteresowania innych swoimi roszczeniami. Obserwacja przemocy w życiu ekonomicznym. Nasilanie przemocy w dziedzinie zjawisk ekonomicznych jest wielorakie. Przestępczość tego typu przejawia coraz wyraźnie tendencję zwyżkową. Osiągnięte podstępnym przywłaszczeniem dobra są różnorodne. Zjawisko „drapieżnej prywatyzacji” budzi poważne wątpliwości. Uzyskanie taką drogą dóbr, wiąże się najczęściej z nadużyciem zaufania społecznego oraz przemyślanymi oszustwami, np. uchybienie w zakresie cen, reklamowanie towarów zagrażających zdrowiu, sprzenie-wierzenie środków społecznych, bezprawne bankructwa, uchylenie się od płacenia podatków itd. Obserwacja przemocy w najbliższym otoczeniu oraz osobiste doświadczenie przemocy. Prawie każdy z nas doświadczył w ostatnich kilku latach różnych form przemocy. Szczególnie silny niepokój budzą przypadki naruszenia nietyka-lności cielesnej, czyny agresywne przeciwko osobom starszym, dzieciom, napady z bronią w ręku, bójki uliczne, gwałty. Obserwacja i doświadczenie przemocy prowadzi do uruchomienia różnych form obrony, nie-jednokrotnie również przemocy. Ciągle pojawiające się w środkach masowego przekazu informacje o przemocy. Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem tzw.„słuszności społecznej”-jeśli tak dużo słyszy się i mówi o przemocy, to może jest to naturalne, może tak właśnie należy postępować, tym bardziej że ci , którzy stosują przemoc, pozostają w większości bezkarni. Telewizja bombarduje nas nieustannie obrazami przemocy rzeczywistej ukazywanej na żywo z całego świata, jak i zawartej w fikcji filmowej. Wg. szwedzkich obliczeń przez 10lat nauki młodzież 18tys. godzin spędza przed telewizorem, czyli o 3tys. godzin więcej niż w szkole. Spostrzeganie rozchwiania ładu społecznego. Normy społeczne: prawne, obyczajowe, moralne i zwyczajowe przestają pełnić swoje funkcje. Niejednokrotnie pozostają w sprzeczności ze sobą. Wielu znaczących ludzi, np. rodzice, nauczyciele. Politycy itd., co innego mówi, a co innego robi. Młodzież pozostawiona sama sobie - poczucie alienacji. Młodzież nie ma zbyt dużych możliwości rozładowania swojej aktywności w sposób akceptowany społecznie. Wielu młodych ludzi nie otrzymuje odpo-wiedniego wsparcia społecznego ani w rodzinie, ani w szkole. Często jedynym miejscem, gdzie mogą otrzymać wsparcie i uznanie, są bandy młodzieżowe o charakterze przestępczym. Kluby sportowe i inne miejsca aktywności są mało dostępne dla większości, gdyż są za drogie, a ty m samym korzystają z nich tylko zamożni. Seeman określa alienację jako oderwanie podmiotu od takich obszarów rzeczywistości społecznej, jak: wartości, normy społeczne, własne poglądy, własne zachowanie. Charakteryzując pojecie alienacji należy się odwołać do takich subiektywnych stanów jak: bezsilność, bezsens, anomia, izolacja oraz wyobcowanie. Brak mieszkań, niepokój o pracę, niskie zarobki, ubóstwo, bezrobocie. Powyższe czynniki najbardziej dotykają ludzi młodych. Poczucie bezradności apatii, spadek poczucia własnej wartości, to częste reakcje młodych ludzi prowadzące ich do takich zagrożeń jak alkoholizm, narkomania, przemoc. Negatywne „autorytety” Badanie Bandury i jego współpracowników wykazały, że model agresywne są zdolne wywołać agresywne zachowanie u dzieci. Grupy rówieśnicze o charakterze destruktywnym. Grupy rówieśnicze wywierają bardzo silny wpływ na swoich członków, który może mieć charakter konstruktywny lub destruktywny. Grupy pełnią funkcje takie jak: Zapewniają realizację potrzeby przynależności, Dostarczają wrażeń, przygód i nowych doświadczeń, Umożliwiają realizację zainteresowań, Organizują czas wolny, Stanowią zaplecze emocjonalne i społeczne, Sprzyjają krystalizacji systemu wartości, Umożliwiają powstawanie sojuszy, Dają poczucie bez-pieczeństwa, Umożliwiają rozładowanie napięcia. Niewłaściwe postawy rodzicielskie. Ziemska wyróżnia cztery rodzaje postaw rodzicielskich, mających negatywny wpływ na osobowość dziecka: odtrącającą, unikającą, zbyt wymagającą, nadmiernie chroniącą. Ślepe posłuszeństwo wobec autorytetu. Przykładowo młodzi ludzie , przynależący do grup nie-formalnych o charakterze destruktywnym, również podpo-rządkowują się ślepo regułom panującym w tej grupie.Akceptacja przemocy wobec dzieci Czynnikiem hamującym wczesne wykrywanie krzywdzenia dzieci jest rozpowszechnione przekonaniem, że bicie dzieci to dobra metoda wychowawcza. Przemoc częścią doświadczenia w bliskich związkach. Głębokie niekorzystnie zmiany w psychice dziecka bitego mogą być związane z faktem, że znęca się nad nim, jego matką czy ojcem osobom bliska, od której dziecko jest całkowicie zależne; przemoc staje się wtedy częścią doświadczenia bliskiego związku i może odradzać się w każdej znaczącej relacji z innymi.Agresja wśród dzieci i młodzieży przyjmuje coraz większe rozmiary. Przejawiane w różnym nasileniu i formach staje się niewątpliwie problemem społecznym. Cechą charakterystyczną zjawiska jest coraz większe natężenie agresji w tzw. normatywnej populacji młodzieży przeja-wiające się w codziennym ustosunkowaniu wobec najbliższego otoczenia, oraz w coraz bardziej okrutnych formach czynów przestępczych. Na podstawie badań akt sądowych nieletnich sprawców z lat 1986 i 1996 okazało się, że najwięcej przestępstw dokonują młodzi ludzie w przedziale wiekowym 15-17lat. Znacznie obniżyła się dolna granica wieku. W1986-10lat, 1996-już 7-nie dziecko dokonało czynu karalnego. Relatywnie mało jest przestępstw popełnionych indywidualnie. Najczęściej mamy tu czynienie z dwoma rodzajami grup. Pierwsza grupa to luźno powiązani ze sobą członkowie, których integruje chwilowo popełnione przestępstwo. Druga grupa to grupa o stałej liczbie hierarchicznie powiązanych członków działających bardzo precyzyjnie. W1996 młodzi ludzie popełniali przestępstwa w coraz lepiej zorganizowanych grupach. W roku1996 wzrosła liczba młodych nadużywających alkohol i odurzających się. Znacznie wzrosło nadużywanie alkoholu w rodzinach, co powoduje dysfun-kcyjność rodziców. Nastąpiło również ogólne zubożenie rodziny. Na podstawie powyższych przykładów możemy stwierdzić, iż w przestępczości młodych ludzi występują trzy bardzo wyraź tendencje: znacząco wzrasta ilość czynów agresywnych karalnych dokonywanych przez nieletnich, zwiększa się okrucieństwo sprawców przestępstwa i obniża ich wiek.