ROZWÓJ I ZNACZENIE TRANSPORTU I ŁĄCZNOŚCI
Komunikacja umożliwia kooperację i specjalizację przedsiębiorstw produkcyjnych. Zapewnia dostawę surowców oraz dystrybucję i sprzedaż gotowych wyrobów. Łączy ludzi i ich poczynania gospodarcze, kulturalne, polityczne, zarówno w małym regionie jak i w wielkich krajach oraz na całym świecie. Dobrze rozwinięta komunikacja sprzyja turystyce i poznawaniu świata.
Transport samochodowy - to jeden z działów transportu, polegający na przewożeniu pasażerów lub towarów za pomocą samochodów. Zaletą tego rodzaju przewozu jest możliwość dowiezienia, np. pasażera bezpośrednio na miejsce przeznaczenia. Jego wadą jest energochłonność i szkodliwy wpływ na środowisko naturalne. Jest on bardzo ułatwiony poprzez rozbdowaną sieć dróg.
Transport kolejowy - najbardziej ekonomiczny jeżeli chodzi o przewozy dużej ilości pasażerów i towarów na duże odległości. Zalety: niskie koszty przewozu, elektryczny nie zanieczyszcza środowiska. Wady: konieczność załaduknku na stacjach, korzystają zakłady z własnymi bocznicami, kosztowna budowa linii, mała zwrotność, nie pokonuje wzniesień.
Transport morski - obsługuje około 65% handlu światowego. Najbardziej opłacalny w przypadku przewozu na znaczne odległości dużej masy ładunku pod warunkiem, że nie wymaga on dostawy w krótkim czasie. Uciążliwością jest czasochłonny załadunek w portach.
Armator - właściciel statku.
Żegluga kabotażowa - przewozi się towary również między własnymi portami.
Najważniejsze kanały: Sueski - łączy Morze Śródziemne z Czerwonym; Panamski - Ocean Atlantycki ze Spokojnym; Kiloński - Morze Bałtyckie z Północnym; Koryncki - Morze Egejskie z Jońskim.
Transport lotniczy - służy do szybkiego przemieszczania pasażerów na duże odległości, ładunki obsługuje w małym stropniu. Jest kosztowny, wymaga nowoczesnych środków lokomocji, urządzeń nawigacyjnych, zatrudnienia wykwalifikowanych pracowników.
Komunikacja odbywa się między oddalonymi przez siebie miejscami za pomocą transportu (przemieszczania osób, ładunku i energii) i łączności (przekazywanie informacji)
Klasyfikacja komunikacji:
Łączność - pocztowa, przewodowa (telegraf, telefon, telefaks, internet), bezprzewodowa (radio, tv, radiotelefon, komórki, łączność satelitarna).
Transport - taśmociąg, przewodowy: rurociąg (wodociąg, ciepłociąg, naftociąg, gazociąg, kanalizacja); przewód elektroenergetyczny, lądowy: drogowy (tragarz, zwierzę juczne, rower, motorower, motocykl, samochód, trolejbus), szynowy (tramwaj, kolej, kolej linowa), wodny: śródlądowy, morski i oceaniczny, powietrzny: lotniczy.
KOMUNIKACJA W POLSCE
Polska należy do krajów tranzytowych, przewozi się materiały pomiędzy Europą Wsch. I Zach. Oraz Pół. I Połud. Do najważniejszych dróg tranzytowych należą:
*Frankfurt- Poznań- Wawa- Terespol- Brześć
*Zgorzelec- Wrocław- Katowice- Kraków- Medyka- Lwów
*Górny i Dolny Śląśk - Gdańsk - Gdynia - Szczecin
Miarą którą się określa ilość przewozów jest praca przewozowa (waga ładunku pomnożona przez odleglość , ierzona w tonokilometrach). Największą trasa przewozową wykonuje żegluga morska. Na drugim miejscu jest transport samochodowy.
Najważniejszą drogą śródlądową jest Odra która przez Kanał Gliwicki łączy G. Śląsk z portem w Szczecinie.
Transportuje się głównie węgiel kamienny , piasek, żwir, rudy metali, nawozy.
Porty handlowe Polski:
-Szczecin, Świnoujście, Kołobrzeg, Gdynia. Gdańsk.
Porty lotnicze:
-Balice, Pyrzowice, Starachowiece,Port lotniczy im. Fryderyka, Goleniów, Wębiechowo.
Rurociągi - naftociągi i gazociągi.
Naftociąg - Przyjaźń(ropa naftowa)
Gazociąg - Jamalski
DWT - tona nośności całkowitej statku wodnego (ciężar ładunku i zapasów własnych, jakie statek może przyjąć
BRT- tona objętościowa brutto - objętość wszystkich pomieszczeń statku wodnego
Tranzyt- przejazd osób lub przewóz ładunków między dwoma krajami przez terytorium państwa trzeciego.
GOSPODARCZE WYKORZYSTANIE MORZA
Rodzaje zasobów morskich:
-żywe- (ryby) małże..., rośliny wodne)
-mineralne(wydobywanie z dna morskiego) ropa i gaz.
Prawo morskie- określa strefę ekonomiczną (200 mil morskich)
Rybołówstwo - gł. Łowiska świata
-wody przybrzeżne - Oceanu Spokojnego
-południowy - Ocean Spokojny
-północny - Atlantyk
-północno - południowy - Ocean Indyjski
CZOLOWE Miasta w połowach:
-Chiny , Peru, Japonia, St.Zjednoczone, Indonezja, Rosja.
Ograniczenia w Rybołówstwie:
-wprowadzenie morskich struktur ekonomicznych
-wprowadzenie limitów połowowych
-zanieczyszczenie wód
Główne porty w Polsce:
-handlowe - Gdańsk, Gdynia, Szczecin, Świnoujście, część Kołobrzegu.
-porty rybackie - Władysławowo, Kołobrzeg, Ustka, Darłowo, Jastarnia, Łeba, Dziwnów, Hel , Świnoujscie, Gdańsk, Gdynia.
Przyczyny Spadku Połowów:
-mniejsze limity połowów
-wydlużenie okresów ochrony ryb
-restrukturyzacja i likwidacja jednostek pływających
-zanieczyszczenie wód
Gatunki łowionych ryb:
*Morskie- szproty, śledzie, dorszowate
*Rzeczne- karpie, pstrągi.
Polska Flota- bardzo mała(110statów) 8 portów i pozostałych to statki transportowe
Korzyści społeczno-ekonomiczne wynikające z funkcjonowania portów rybackich da miejscowości w których się znajdują:
-miejsce racy
-zwiększenie produkcji żywności
-większe zyski
-rozwijanie się turystyki
POJĘCIA:
Gazociąg - jest to specjalnie zaprojektowana i zbudowana z rur sieć przesyłająca gaz (najczęściej gaz ziemny) na różne odległości.Gazociągi ze względu na obszary występowania możemy podzielić na:krajowe, międzynarodowe, międzykontynentalne.
Rurociąg - rury przeznaczone są do budowy rurociągów ciśnieniowych / bezciśnieniowych do wszelkiego rodzaju płynów (np. paliw płynnych, wody, pary).
Biała flota - pojęcie określające małe statki pasażerskie żeglugi przybrzeżnej lub śródlądowej realizujące następujące zadania: *organizowanie rejsów wycieczkowe do obcych portów, po akwatoriach portowych (Gdynia, Gdańsk, Szczecin)
*utrzymywanie liniowych połączeń pasażerskich pomiędzy nadmorskimi miejscowościami
*utrzymywanie regularnych połączeń oraz organizowanie przejażdżek po zalewach, rzekach, kanałach śródlądowych oraz dużych jeziorach
* organizowanie rejsów spacerowych,
* utrzymywanie połączeń promowych (przeprawa promowa w Świnoujściu),
* organizowanie rejsów umożliwiających zakupy w sklepach wolnocłowych znajdujących się na statku
* czarterowanie statków oraz organizowanie konferencji, imprez, rejsów okolicznościowych na wodzie.
Marikultura - hodowla organizmów morskich (ryb, mięczaków, stawonogów, glonów i in.) w celach konsumpcyjnych i gospodarczych, ale również wykorzystywana w celach rozmnażania innych, rzadkich gatunków morskich stworzeń, forma akwakultury. Największe marikultury: Japonia, Chiny, Francja, Malezja, Indonezja, Norwegia,Szwecja
Akwakultura - forma gospodarki ludzkiej, mająca na celu zwiększenie pozyskiwania żywności (rzadziej innych produktów) ze środowiska wodnego; polega na hodowli wybranych rodzajów organizmów wodnych, głównie zwierzęcych, w naturalnych lub sztucznych zbiornikach wodnych - słodko- lub słonowodnych.
Kuter- to jednomasztowy jacht żaglowy mający dwa albo trzy przednie żagle. rodzaj jachtu żaglowego.
Trawler - statek rybacki przystosowany do połowu ryb dennych przy pomocy włóków dennych ciągnionych za statkiem. W Polsce budowane były głównie trawlery, trawlery przetwórnie i trawlery zamrażalnie.
Konchikultura - hodowla małży w celach konsumpcyjnych (ostrygi, omułki i in.) i gospodarczych (perłopławy), forma akwakultury.
Rybactwo - (gospodarka rybacka) - zespół planowanych i skoordynowanych czynności mających na celu racjonalne gospodarowanie organizmami wodnymi w myśl zasad ekonomii i zgodnie z założeniami ochrony przyrody.
Rybołówstwo - gałąź gospodarki obejmująca pozyskiwanie (połów) ryb i innych zwierząt oprócz wielorybów (wielorybnictwo), między innymi skorupiaków i mięczaków oraz roślin wodnych w celach spożywczych. Organizmy te wydobywa się zarówno na morzach i oceanach, jak i w rzekach i jeziorach, w celu ich spożycia lub dalszego przetworzenia (przemysł rybny). Rybołówstwo dzieli się na przybrzeżne i pełnomorskie.
Transport samochodowy
Zalety:
- sfery zastosowania transportu wyznaczają jedynie obszary kontynentów;
- największa spośród wszystkich gałęzi spójność i gęstość dróg;
- najkorzystniejsze dostosowanie sieci dróg do rozmieszczenia obiektów przy drogach;
- przystosowanie środków transportu do przewozu niemal wszystkich ładunków;
- dobre właściwości związane z czasem trwania transportu, a zwłaszcza szybkości eksploatacyjnej, najkorzystniejsza dostępność w czasie, duża częstotliwość, możliwość korzystania z najdogodniejszych tras;
- największa możliwość wykonywania przewozów w relacji obiekt-...
Ograniczenia:
- nierównomierność w przestrzennym rozwoju sieci dróg kołowych i niski stan techniczny dróg.
- Stosunkowo wysokie koszty przemieszczania wynjkające ze słabej degresji kosztów jednostkowych
Transport kolejowy:
Zalety:
- zdolność do przewozów masowych;
- relatywnie niskie stawki przewozowe przy dostawach na średnie i duże odległości wynikające z silnej degresji kosztów jednostkowych;
- stosunkowo rozległa sieć połączeń kolejowych dobrze dostosowana do lokalizacji głównie rynków zaopatrzenia i zbytu;
- duża dostępność przestrzenna wynikająca ze znacznej gęstości sieci dróg i punktów transportowych;
- specjalistyczny tabor, przystosowany do przewozu ładunków o zróżnicowanej podatności transportowej;
- możliwość dowozu do przewoźników innych gałęzi transportu.
- Przewozy mieszane
- Transport proekologiczny w odniesjeniu do transp. Samochod.
Wady:
- czas dostawy towarów;
- dowóz towarów do stacji kolejowych i przeładunkowych (transport kombinowany);
Transport lotniczy:
Zalety:
- krótki czas trwania przewozu (obsługa ładunków wymagających bardzo szybkiego przesyłu);
- regularność i terminowość dostaw;
- zapewnia duże bezpieczeństwo przewożonym ładunkom.
Wady:
- niewielka ładowność samolotów;
- niekorzystne rozmieszczenie przestrzenne sieci punktów transportowych (konieczność posługiwania się środkami innych gałęzi transportowych - transport kombinowany);
- wysoki poziom stawek frachtowych.
Transport morski:
Zalety:
- nieograniczona struktura towarowa wymiany handlowej;
- silna degresja jednostkowych kosztów przemieszczania towarów;
- łatwy dostęp do głównych światowych centrów gospodarczych, którą to rolę spełniają z reguły porty morskie na poszczególnych kontynentach;
- nieograniczony praktycznie zasięg pływania statków.
Wady:
- czas transportu;
- potrzeba dowozu i odwozu (transport kombinowany).
Żegluga śródlądowa:
Zalety:
- zdolność do masowych przewozów ładunków o niskiej wartości;
- niskie ceny przewozowe (duża degresja kosztów jednostkowych);
- wysoki stopień bezpieczeństwa przewozu towarów wrażliwych na wstrząsy czy wibracje;
- małe zużycie zasobów naturalnych (energii, siły roboczej, deficytowych materiałów, terenu);
- niewielki wpływ na środowisko naturalne.
Wady:
- wydłużony czas dostaw;
- małe bezpieczeństwo ładunków wrażliwych na wilgoć;
- niski poziom uregulowania polskich rzek.
Transport rurociągowy: to przestrzenne przemieszczanie cieczy, skroplonych gazów, wody i niektórych towarów sypkich. Np. transport ropy naftowej i gazu, transport pyłu węglowego z kopalni do położonej w pobliżu ciepłowni lub elektrowni.
Zalety:
- zdolność do masowych przewozów produktów płynnych i gazów;
- niskie koszty przemieszczania;
- korzystna oferta z punktu widzenia czasu transportu (duża przepustowość rurociągów oraz duża niezawodność);
- ochrona ładunków przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych;
- niska uciążliwość dla środowiska naturalnego.
Wady:
- słaba dostępność przestrzenna (rzadka oraz niespójna sieć);
- wysokie nakłady na budowę i utrzymanie infrastruktury sieci (przepompownie, stacje w miejscach docelowych);
- wysoki udział kosztów stałych w cenie transportu.
Rozwój i znaczenie transportu i łączności
7