J. Korczak: Jak kochać dziecko. Wyd. Akademickie „Żak”, Warszawa 2002.
Książka napisana jest w formie eseju „pisanego w polowym lazarecie, pod hukiem armat”, w czasie pierwszej wojny światowej i bywa określana jako „comfiteor” Korczaka. Przekazuje nam nie tylko wiedzę doświadczonego pediatry, ale przede wszystkim mądrość pedagoga, oraz spojrzenie poety i zadumę filozofa. Ciepły i bliski, służący radą opiekun idzie tu w parze z chłodnym mentorem, który często przemienia się w mocno zgryźliwego prześmiewcę.
Książka jest refleksją o uciążliwej, codziennej pielęgnacji dziecka, jak
i o radości, satysfakcji i dumie rodzicielskiej. Góruje nad tym nie zawsze wyraźny, jakby meandrujący, raz podany w formie opisu, innym razem w formie pytania lub oceny -obraz rozwoju dziecka. Stary doktor odsłania proces nabywania przez niemowlę sił fizycznych
i psychicznych oraz wrastanie małej osoby w życie społeczne i kulturę. Ukazując świat dziecka zmusza czytelnika do refleksji i stawiania sobie szeregu pytań, w których centralne miejsce zawsze zajmuje dziecko. Autor powiada „są myśli, które w bólu samemu rodzić trzeba”. Można, a właściwie powinno się dostrzec walor aktualności tej refleksji także
w odniesieniu do naukowej pedagogicznej refleksji.
Na szczególną uwagę zwraca Korczakowski postulat „Prawa do dzieciństwa”. Jest
on tożsamy z prawem do miłości, radości, poczucia bezpieczeństwa.
By to dziecku zapewnić, dorośli muszą zmienić swoje o nim myślenie oraz podejmować nieustanne próby przebudowy świata, w którym żyjemy. Lektura książki zmusza do refleksji i wnikliwej analizy szczególnie następujących zagadnień:
* „Należy wychowywać nie te dzieci, które się nie urodziły, a te które się rodzą i żyć będą”.
* „Gdyby młoda matka wiedziała, jak decydujące są te pierwsze dni i tygodnie, nie tyle dla zdrowia dziecka, ile dla przyszłości obojga. A jak łatwo je zmarnować”.
* „Wychowanie dziecka to nie miła zabawa, a zadanie, w które trzeba włożyć wysiłek bezsennych nocy, kapitał ciężkich przeżyć i wiele myśli ... Nie zrzekaj się tych nocy. One dają to, czego nie da książka, niczyja rada”.
* „Mowa płaczu i śmiechu, mowa spojrzenia i skrzywienia ust, mowa ruchów i ssania”.
* „Podczas tych nocy urodzić się może cudowny sprzymierzeniec, anioł stróż dziecka -intuicja macierzyńskiego serca, jasnowidzenie, na które składają się: badawcza wola, czujna myśl, nie zaćmione uczucie”.
* „Stu objawami, które dostrzegło jej oko, ucho, brodawka piersi, stu mikroskargami powiedziało: Jestem niedysponowane nietęgo się dziś czuję”.
* „Wezwij lekarza na dziesięć minut, ale i sama patrz dwadzieścia godzin”.
* „Niekiedy rodzice nie chcą wiedzieć tego, co wiedzą -i widzieć tego, co widzą”.
* „Każda matka może karmić, każda ma dostateczną ilość pokarmu, tylko nieznajomość techniki karmienia pozbawia ją przyrodzonej zdolności”.
* „Karmienie jest dalszym ciągiem ciąży, jedno dziecko z wewnątrz przeniosło się
na zewnątrz, odcięte od łożyska pochwyciło pierś, nie czerwoną, a białą krew pije”
* „Tylko bezgraniczna ignorancja i powierzchowność patrzenia mogą przeoczyć, że niemowlę uosabia pewną ściśle określoną indywidualność złożoną z wrodzonego temperamentu, siły intelektu, samopoczucia i doświadczeń życiowych.
* „Instynkt ssania, ssanie, żeby nie było cierpienia, ssanie jako przyjemność czy nałóg”.
* „Ono nie bawi się: miejcież do licha oczy i dostrzeżcie wysiłek woli by zrozumieć!
TO UCZONY W LABORATORIUM, wmyślony w zagadnienia najwyższej wagi, a które wyślizguje się jego rozumieniu.”.
* „Czym jest badawcze spojrzenie dziecka, jeśli nie pytaniem: „co to?” Sięga po coś,
z mozołem zdobywa, wzdycha głęboko i tym westchnieniem ulgi mówi: „Nareszcie”. Spróbuj odebrać dzieciątkiem odcieni, powie ci: „Nie oddam”. Unosi głowę, siada wstaje,: „działam”, czym jest uśmiech oczu, ust, jeśli nie: „O jak mi dobrze na świecie. Mową mimiczną mówi, mową obrazów i uczciwych wspomnień myśli”.
* „Ono rozumie mowę nie słów, ale mimiki i modulacji głosu”.
* „Wzywam o Magna Charta Libertatis (Wielka Kata Swobód), o prawa dziecka. Może ich jest więcej, ja odszukałem trzy zasadnicze:
1. Prawo dziecka do śmierci.
2. Prawo dziecka do dnia dzisiejszego.
3. Prawo dziecka, by było tym, czym jest”.
* „Dzieci i ryby nie mają głosu. Masz czas poczekaj aż urośniesz i dziecko myśli:
„Jestem niczym. Czymś, co dopiero dorośnie. Już jestem trochę starsze, nie? Ile jeszcze lat mam czekać? Ale niech tylko dorosnę...”. Czeka i leniwie bytuje, czeka i dusi się, czeka i czai się. Piękne dziecięctwo - nie tylko nudne, a jeśli są w nim piękne chwile, to wywalczone, częściej wykradzione”.
* „Kto gruntownie nie przemyśli zagadnienia zakazów i nakazów... Gdy ich jest wiele, nie ogarnie, zagubi się”.
* „Radość pokonanej trudności. Ja sam! - Krzyczy tysiąc razy gestem, wzrokiem, śmiechem, błaganiem, gniewem, łzami”.
* „Matka winna pamiętać, że wszystko, co osiągnięte tresurą, naciskiem przemocą, jest nietrwałe, niepewne, zawodne. Ale gdy uległe, „dobre” dziecko staje się nagle oporne, nie należy się gniewać, że dziecko jest tym, czym jest”.
Opracowała: Sonia Długosz
ZEWiWP
Studia stacjonarne - III rok
Gr. II