Nurtujący temat większości z nas

Sztuczne klonowanie, to nic nowego, ponieważ ludzie stosowali je

u roślin już od wielu stuleci. Tą metodą posługiwali się już starożytni grecy.

Jabłonie odmiany MacIntosh, są klonami jednej, zmutowanej rośliny; wszystkie mają taki sam zestaw genów.

Bliźnięta pochodzące z jednej komórki jajowej, zapłodnione jednym plemnikiem (bliźnięta jednojajowe), są naturalnymi klonami o jedna- kowych genach.

Naukowiec John Gurdon- jako jeden z pierwszych, zajmował się klonowaniem zwierząt. W 1968 roku, opublikował pracę dotyczącą klonowania żaby.

Początkowo klonowanie dorosłych ssaków nie było możliwe, dlatego w próbach wykorzystywano wyłącznie jądra pobrane z komórek zarodkowych.

Naukowcom udało się otrzymać klony ssaków (np. świń czy owiec) dopiero w ciągu ostatnich piętnastu lat. Natomiast przełom nastąpił w 1997 roku, kiedy Ian Wilmut i jego współpracownicy z Edynburga wykorzystali do klonowania jądro pobrane z komórki dorosłego zwierzęcia i wszczepili je do pozbawionej jądra komórki jajowej. W ten sposób przyszło na świat jagnię o imieniu Dolly.

Jednak możliwość klonowania ssaków z komórek dorosłych osobników, przeraziła opinię publiczną, a opublikowanie wyników prac Wilmuta wywołało natychmiastowe protesty:

• Dużo mówiono o możliwości zachowania przez członków rodziny wycinka skóry z niedawno zmarłej osoby i zamrożenia go w celu późniejszego odtworzenia za pomocą klonowania- dlatego bano się, że technika ta pomoże odzyskać rodzicom dzieci, które np. zginęły.

• Niektórzy twierdzili, że tylko kwestią czasu jest wyprodukowanie na polecenie jakiegoś bogatego, popularnego i oczywiście starzejącego się Amerykanina, jego odmłodzonej wersji.

Istnieją również ważne argumenty potwierdzające dobre cechy klonowania:

• Nie ma możliwości, aby sklonowany osobnik był identyczny do dawcy jądra; co prawda cały DNA mieści się w jądrze komórkowym, ale jego mniejsza część zawarta jest w mitochondriach; dlatego w sensie genetycznym osobnik ten byłby mniej podobny do dawcy, niż bliźnięta jednojajowe do siebie.

• Każde z bliźniąt jednojajowych, nawet mieszkających razem, jest właściwie inne; dlatego tym kim jesteśmy, decydują w równym stopniu czynniki środowiskowe i nasze geny.

Przykład:

Bardzo możliwe, że klon wyprodukowany z komórek skóry Hitlera wyrósłby na człowieka łagodnego i sympatycznego, gdyby wychowano go w przyjaznym i życzliwym otoczeniu.

• Na pewno klonowanie będzie miało ogromne znaczenie w medycynie i hodowli zwierząt; równie duże znaczenie kliniczne będzie miała możliwość klonowania ludzkich tkanek i narządów.

Może się okazać fascynującym wyzwaniem takie manipulowanie komórkami zarodka, aby powstała z nich potrzebna tkanka.

Przykład:

Obecnie poszukuje się dawcy, np. szpiku kostnego, aby

móc zrobić choremu przeszczep, co i tak nie gwarantuje powrotu

do zdrowia. Natomiast w bardzo odległej przyszłości, leczenie

białaczki mogłoby polegać na pobraniu jądra jednej z komórek

szpiku, a dzięki ich zgodności immunologicznej z białkami chorego,

przeszczep niebyłby odrzucony.

Osobom cierpiącym na chorobę Parkinsona, można byłoby

przeszczepiać tkankę nerwową wyprodukowaną drogą klonowania.

• Dzięki klonowaniu możliwe byłoby wskrzeszenie niektórych wymarłych już gatunków i podgatunków, np. żyjącego do niedawna w Hiszpanii podgatunku koziorożca pirenejskiego.

Klonowanie stwarza możliwość na zwiększenie liczby ginących gatunków ssaków, które trudno rozmnażają się w ogrodach zoologicznych.

• Najważniejszą zaletą klonowania, jest umożliwienie naukowcom wprowadzenia nowych genów do puli genowej gatunków, które liczą już niewiele osobników.

Inną, nieprawdopodobną, a zarazem niebezpieczną korzyścią

klonowania byłoby wytwarzanie transgenicznych zwierząt. Niektórzy naukowcy uważają już dziś, że będzie można w

przyszłości stwarzać całe stada bydła, które dają dobrej jakości mleko, czy doskonałe mięso. Jednak wyklonowanie stada zwierząt, spowodowałoby zanik różnorodności genetycznej, która stanowi pożyteczny mechanizm ochronny. Dlatego jest to niebezpieczne i właściwie niepowinno się zaliczać do korzyści klonowania.

Ciekawostki:

I Pod koniec listopada, zwykła krowa ze stanu Iowa,

ma wydać na świat pierwszego sklonowanego osobnika należącego

do gatunku zagrożonego wyginięciem- byczka, który będzie miał na

imię Noe. Będzie to gaur- duże podobne do bydła domowego

zwierzę.

II Według danych sprzed ok. 20lat, w górskich lasach

bambusowych południowo- zachodnich Chin, żyje już niespełna

tysiąc pand, dlatego budzą one największe zainteresowanie wśród

kandydatów do klonowania.

III Australijscy badacze zamierzają sklonować wilka workowatego

(tasmańskiego), który wyginął w latach trzydziestych naszego

wieku. Planują użyć do tego komórek szczenięcia tego gatunku,

które w 1866 roku zakonserwowano w alkoholu. Jednak jego DNA

jest w złym stanie i nie wiadomo, co z tego będzie.

IV Znacznie większe nadzieje wiążą się z odtworzeniem bucardo.

Jeśli powiedzie się międzygatunkowy transfer jąder

komórkowych, to uzyska się jedynie żeńskie klony, ponieważ

istnieje tylko tkanka samicy. Jednak badacze będą próbowali

uzyskać również samca.

V Co z gatunkami, które dawno wyginęły? Są nikłe szanse, aby

sklonować włochate mamuty czy dinozaury, a podstawowym

problemem jest „podziurawione” DNA z powodu ciągłego

zamrażania i odmrażania, a biolodzy molekularni nie znaleźli jeszcze

sposobu na wypełnienie luk powstałych w materiale genetycznym.

Kandydaci do klonowania:

• Gepard

• Bongo

• Panda wielka

• Bucardo

• Gaur

• Ocelot

Podsumowanie:

Nie wydaje mi się, by klonowanie wykorzystywane było w

przyszłości do tworzenia kopii człowieka. Chociaż budzi to w nas

pewien niepokój, nie ma wątpliwości, że badania będą miały ogromne

znaczenie. Na pewno korzystanie z tej metody zostanie w

przyszłości uregulowane odpowiednimi przepisami tak, aby

przyniosło nam pożytek, a nie zgubę. Dlatego wydaje mi się, że nie

powinniśmy się bać postępów techniki i medycyny.

SŁOWNICZEK

KLON- to jeden lub wiele osobników identycznych pod względem genetycznym z innym osobnikiem.

MUTACJE- nagłe, samorzutnie powstające zmiany dotyczące genów lub chromosomów.

MITOCHONDRIA- organelle komórkowe, w których zachodzi uwalnianie energii w procesie oddychania komórkowego.

BUCARDO- podgatunek koziorożca, który zniknął ostatecznie z powierzchni ziemi w wyniku kłusownictwa, dewastacji środowiska i osunięć ziemi w górach.

TRANSFER- nazywana przez naukowców trudna technika przeszczepiania jąder (w celu klonowania).

PAULINA SZTEJNWALD KLASA III a

Źródła, z których korzystałam:

• Czasopismo „Świat Nauki”- styczeń 2001

• Książka „Manipulacje genetyczne”

• Podręcznik z biologii dla III klasy gimnazjum „Jedność i różnorodność świata żywego”

---