Straż Miejska jest formacją samorządową, której zadaniem jest ochrona porządku publicznego na terenie gminy. Wedle ustawy o strażach gminnych, spełnia ona służebną rolę wobec społeczności lokalnej, wykonując swe zadania z poszanowaniem godności i praw obywateli. Straż jest jednostką organizacyjną gminy.
Podczas wykonywania czynności służbowych strażnik jest obowiązany nosić umundurowanie, legitymację służbową, znak identyfikacyjny oraz emblemat gminny. Nie ma zatem strażników działających w ubraniach cywilnych.

Do podstawowych zadań straży miejskiej należy m.in.:
- ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych (np. przeciwdziałanie takim czynom, jak wywoływanie awantur, picie alkoholu w miejscach publicznych, niszczenie cudzych rzeczy, załatwianie potrzeb fizjologicznych w miejscach publicznych itd.),
- czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego,
- współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,
- doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień (nie ma takowej w Lublinie, ale kto wie, co się może zdarzyć w przyszłości...) lub miejsca ich zamieszkania.
Strażnik przy wykonywaniu czynności, o których poniżej, jest obowiązany przedstawić się imieniem i nazwiskiem, a ponadto na żądanie osoby, której czynności te dotyczą, okazać legitymację służbową w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie nazwiska strażnika oraz organu, który wydał legitymację.

Strażnik miejski ma prawo do:
1. Udzielania pouczeń
Pouczenie następuje w sytuacji, gdy w jakiś sposób łamiemy prawo ( np. zakłócamy ciszę nocną, nieprawidłowo parkujemy). Wówczas strażnik może nas najpierw pouczyć, a potem zastosować inny środek (np. mandat).
2. Legitymowania osób
Legitymowanie następuje w celu:
- identyfikacji osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia i ujętej na gorącym uczynku oraz
- ustalenia świadków zdarzenia.
Nie można zatem legitymować osób w innych sytuacjach niż wyżej wymienione (np. za “podejrzane zachowanie” itp.).
Przed przystąpieniem do legitymowania strażnik jest obowiązany podać swoje stanowisko, imię i nazwisko oraz przyczynę legitymowania.
Ustalenie tożsamości następuje na podstawie dokumentu ze zdjęciem (dowód osobisty, paszport itp.) lub też na podstawie oświadczenia innej osoby (np. kolegi / koleżanki), której tożsamość ustalono na podstawie posiadanego przez nią dokumentu.
3. Ujęcia osób
Dotyczy to osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia. Osoba ujęta powinna zostać niezwłocznie doprowadzona do najbliższej jednostki Policji. Straż Miejska nie ma zatem prawa nikogo przetrzymywać przez dłuższy czas np. w swoim biurze.
Dokonując ujęcia strażnik powinien:
- wezwać do zachowania zgodnego z prawem i odstąpienia od czynności stwarzających zagrożenie, - poinformować osobę o ujęciu i jego przyczynach oraz uprzedzić o obowiązku stosowania się do wydawanych poleceń,
- wylegitymować ujętą osobę.
Przy podejmowaniu ujęcia strażnik ma prawo zastosować środki przymusu bezpośredniego (o tym poniżej).
Ujęcie powinno zostać dokonane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste ujmowanej osoby. Zatem wszelkie naruszenia dóbr osobistych dokonane przy ujęciu (takie jak np. zbyt bolesne, niepotrzebne wykręcanie rąk, ubliżanie itp.) mogą być przedmiotem skargi na działania funkcjonariuszy Straży Miejskiej.
Jeżeli ujęta osoba straciła przytomność lub ma widoczne obrażenia ciała, wówczas strażnik ma obowiązek udzielić pomocy. Ponadto strażnik musi zapewnić pomoc lekarską również w sytuacjach, gdy osoba ujęta zażąda zbadania przez lekarza lub oświadczy, że cierpi na schorzenia, których przerwanie mogłoby zagrozić życiu lub zdrowiu.
4. Wystawiania mandatów za niektóre wykroczenia (np. za zakłócanie krzykiem, hałasem, alarmem albo innym wybrykiem spokoju, porządku publicznego, spoczynku nocnego albo za wywoływanie zgorszenia w miejscu publicznym, nieprawidłowe parkowanie i in.).
5. Usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół
6. Wydawania poleceń
7. Stosowania środków przymusu bezpośredniego
Strażnik może stosować środki przymusu wobec osób, które uniemożliwiają mu wykonywanie jego zadań (np. mimo wezwania nadal niszczą czyjąś własność, uciekają z miejsca przestępstwa itp.).
Środki przymusu bezpośredniego, które może stosować Straż Miejska to: 
- siła fizyczna (chwyty obezwładniające oraz podobne techniki obrony),
- kajdanki,
- pałki obronne wielofunkcyjne,
- psy obronne,
- paralizatory elektryczne,
- ręczne miotacze gazu.
*(straż miejska może również w pewnych przypadkach użyć broni palnej)
Strażnik może stosować jedynie środki, które odpowiadają potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i są niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom. Powinny one też być stosowane w sposób możliwie najmniej naruszający dobra osobiste osoby, w stosunku do której zostały podjęte. Podobnie jak w przypadku ujęcia, także i w tej sytuacji wszelkie działania takie jak np. użycie paralizatora wobec osoby spokojnie drzemiącej na ławce po wyjściu z klubu są nadużyciem i mogą być przedmiotem skargi lub doniesienia o popełnieniu przestępstwa.
Środki przymusu strażnik może zastosować dopiero po uprzednim wezwaniu do zachowania się zgodnego z prawem i ostrzeżenia o ich zastosowaniu. Jeśli wzywana osoba nie zastosuje się do poleceń wówczas strażnik stosuje właściwy środek.

Parę słów na temat niektórych środków przymusu:
Siłę fizyczną strażnik może zastosować tylko w celu w celu odparcia czynnej napaści lub zmuszenia do wykonania polecenia albo ujęcia osoby.
Strażnik nie może zadawać uderzeń, chyba że działa w obronie koniecznej lub w celu ochrony ludzkiego życia lub zdrowia albo mienia.
Wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, które wyglądają na mniej niż 13 lat, osób w podeszłym wieku oraz o widocznej niepełnosprawności strażnik może zastosować siłę fizyczną tylko w postaci chwytów obezwładniających.

Kajdanki można stosować wobec osób ujętych oraz osób nietrzeźwych transportowanych do izby wytrzeźwień lub ich miejsca zamieszkania. W tym wypadki stosuje się jest tylko w celu udaremnienia ich ucieczki lub zapobieżenia napaści lub czynnemu oporowi.
Zakłada się je na ręce trzymane z przodu, chyba, że ktoś się zachowuje agresywnie, wówczas zakłada się je na ręce trzymane z tyłu. W każdym razie nie mogą one tamować obiegu krwi.
Strażnik nie może założyć kajdanek osobie w wieku poniżej 17 lat (chyba, że jest to nieletni w wieku powyżej 15 lat podejrzany o popełnienie przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu).

Pałka obronna wielofunkcyjna może być zastosowana przez strażnika tylko w przypadku:
- odpierania czynnej napaści na strażnika lub na inną osobę, 
- przełamania czynnego oporu, 
- przeciwdziałania niszczeniu lub kradzieży mienia,
- konieczności obezwładnienia osoby w związku ze zmuszeniem jej do wykonania polecenia.
Strażnik nie może zadawać przy pomocy pałki uderzeń i pchnięć w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, a także nie może zastosować na te części ciała blokady i dźwigni (może to jednak zrobić w obronie życia i zdrowia ludzkiego). Nie może stosować uderzeń rękojeścią. Nie może też stosować uderzeń i pchnięć wobec osób skutych kajdankami. Strażnik nie może też stosować pałki wobec osoby stawiającej bierny opór, chyba że zastosowanie siły fizycznej okazało się bezskuteczne.
Jeżeli na skutek użycia któregoś ze środków przymusu nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia osoby, wówczas strażnik jest obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pierwszej pomocy. W razie potrzeby lub na prośbę tej osoby powinien zapewnić pomoc lekarską.

Uwaga:
- w chwili pisania tego tekstu projektowane było dodanie kolejnych uprawnień Straży Miejskiej, m.in.
- możliwość zatrzymywania nieletnich, jeżeli zajdzie uzasadnione podejrzenie, że nieletni popełnił czyn karalny i zachodzi obawa, że ukryje się lub będzie próbował zatrzeć ślady przestępstwa
- możliwość dokonywania kontroli osobistej oraz przeszukiwania przedmiotów i bagażu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa
- straż miejska będzie też miała do dyspozycji dwa nowe środki przymusu - ręczny miotacz gazu i konia służbowego.


Co jeśli strażnik przekroczy swoje uprawnienia?
W takiej sytuacji istnieje kilka możliwości: 
- można złożyć zażalenie do prokuratora (można je złożyć do biura podawczego w Prokuraturze Rejonowej w Lublinie, przy ul. Chmielnej 10 lub Lublin-Północ przy ul. Okopowej 2a),
- przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego jest przestępstwem, zagrożonym karą pozbawienia wolności do 3 lat, wobec tego można też złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na Policję lub do prokuratury (więcej na ten temat w rozdziale nt. uprawnień Policji),
- Straż Miejska jest jednostką organizacyjną gminy, zatem na jej działania można złożyć skargę do Prezydenta Miasta.


Adres straży miejskiej w Lublinie
Al. Piłsudskiego 13
tel. [phone]
fax [phone]

http://www.sm.bip.lublin.eu/ 
[e-mail] 

bezpłatny numer alarmowy - 986

Najważniejsze akty prawne dotyczące działania straży miejskiej
(dostępne poprzez: isip.sejm.gov.pl)
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych,
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego,
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 2004 r. w sprawie przypadków, sposobów i trybu użycia przez strażników gminnych (miejskich) środków przymusu bezpośredniego,
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004 r. w sprawie zakresu i sposobu wykonywania przez strażników gminnych (miejskich) niektórych czynności.

---