ETAPY W ŻYCIU CZŁOWIEKA
Na podstawie publikacji dr Dariusza Skowrońskiego i Psychologii Człowieka dorosłego W. Szewczuka
Dorosłość - część cyklu życia człowieka, która następuje po okresie osiągnięcia dojrzałości fizycznej.
W. Szewczuk dorosłość dzieli na cztery fazy:
1. okres stabilizacji planu życia - względna stabilizacja trwalszych zainteresowań w oparciu o bardziej świadomą, samodzielną i przemyślaną decyzję. W przejściu z dorastania do dorosłości konkretyzuje się plan życiowy, przychodzą początki jego realizacji, samodzielne próby zetknięcia się sam na sam z rzeczywistością , powstają korekty, zmiany planu życiowego w oparciu o zdobyte doświadczenie, stabilizuje się plan życia i podejmowane są próby jego realizacji;
2. okres progresywnej ekspansji- dorosły realizuje swój plan życiowy, jest wyraźnie nastawiony na osiągnięcie czegoś, doskonali siebie, u wszystkich ekspansja idzie w kierunku osiągnięcia bliżej nie określonego maksimum, jest to okres od ustabilizowania się planu życiowego do szczytowego osiągnięcia jego realizacji;
.
3. ekspansji regresywnej z elementami starzenia się - dokonania w poprzednim okresie, osiągnięcie „opus magnum szczytu” przez człowieka stanowi punkt przełomowy w historii każdego człowieka, w życiu dorosłego, zaczyna zaznaczać się spadek i dominuje w życiu kategoria przeszłości, rozpoczyna okres starzenia się, starzenie się jest przeżywane od zewnątrz i wewnątrz, co nie oznacza, że nie jesteśmy produktywni.
4.okres starości właściwej, w którym dokonuje się podsumowania życia po stronie zysków i strat - okres schyłkowy, ograniczony zasięg aktywności ogólnej, w oparciu o ocenę własną i innych ludzi kształtuje się ostateczny rezultat - życie udane lub nie, osiągnięcie celu lub nie, zadowolenie lub rozczarowanie, pogodne lub niespokojne czekanie na kres życia.
D. J. Lewinson - ery i fazy rozwoju w życiu człowieka dorosłego
Główne fazy życia człowieka
- faza formowania się, niedojrzałości do 15-20 r.ż.,
Okres wczesnej dorosłości od 15-20 do 40 r.ż (zawarcie małżeństwa, założenie rodziny, aktywność zarobkowa);
Okres środkowy dorosłości od 40 do 60r.z., nasilenie intelektualnych i moralnych zasobów jednostki
Okres późnej dorosłości ok. 60 r.ż. zmniejszenie się siły i zasobów
I. Era dzieciństwa i dorastania (do 22r.ż)
II. Era wczesnej dorosłości (17 do 45 r.ż)
- okres przejściowy (17-22) - zdobywanie niezależności, człowiek opuszcza dom, zaczyna żyć w sposób samodzielny, definiuje aspiracje, wciela je w życie, poważnie traktuje drugą płeć;
- wstępowanie w świat dorosłych (lata 20-te) - działalność zawodowa, demonstrowanie swoich kompetencji, uzdolnień, szansa na zdobycie uznania społecznego, aktywność zawodowa włącza młodzież w świat dorosłych, rozpoczęcie życia w rodzinie prokreacyjnej;
- wchodzenie w lata 30-te - następuje podsumowanie zdobyczy, porażek upływającej dekady, ocena dokonanych wyborów życiowych, często ten okres jest okresem kryzysu, przejście przez rok 30 kończy wczesną dorosłość a jednostka staje się człowiekiem dorosłym;
- kulminacja wczesnej dorosłości (33-40r. ż) - wzrasta zainteresowanie osiągnięciem większego autorytetu i samowystarczalności, chęć uniezależnienia się od społecznych zakazów i nakazów
5 reakcji w tym okresie: praca w kierunku osiągania swoich celów, doświadczenie niepowodzenia i brak sukcesów, ukształtowanie stabilnej formy życia i próby zmiany tej sytuacji, doświadczanie zmian spowodowanych awansem, niezdolność do wytworzenia stabilności w tym okresie
III. Era wieku średniego (40 - 65 r. ż)
- okres przejściowy (40-45 r.ż) - dokonanie oceny przeszłości, porzucenie złudzeń co do własnej sytuacji życiowej, ocena dotychczasowych osiągnięć i porażek;
- wstępowanie w wiek średni (ok.. 45 r.ż)- proces indywidualizacji, osiągnięcie szczytu swoich możliwości zawodowych, zjawisko pustego gniazda
- wchodzenie w lata 50- te - rozwojowy kryzys związany z poczuciem niezdolności do przeprowadzenia zmian, niektórzy godzą się na stagnację i upadek
- kulminacja wieku średniego - okres wykorzystania osiągnięć i zdobyczy, aspiracje 40- latków realizują się w formie pozycji, stanowisk, ról 10 lat później.
IV. Era późnej dorosłości (od 60 r. ż.)
- okres przejściowy (60 - 65 r.ż.) - przygotowanie się do stanu spoczynku (zawodowego), osłabienie różnych funkcji organizmu, pozwala ona przygotować się do roli emeryta, wypracowanie nowego układu równowagi między Młodym a Starym, konfrontacja ze śmiercią głównym zadaniem rozwojowym w tym okresie, śmiertelność przynosi pytania o sens i wartość swojego życia.