10.elektryczne urządzenia oświetleniowe.
Strumień świetlny. moc promieniowania śwetlnego oceniona według wywołanego wrażenia wzrokowego. Wartość podaje się w lumenach (lm)
Natężenie oświetlenia. Stosunek strumienia świetlnego padającego prostopadle na oświetlaną płaszczyznę do jej powierzchni. Podaje się w luxach (lx)
Skuteczność świetlna stosunek wysyłanego przez to źródło strumienia świetlnego do pobieranej mocy elektrycznej. Podaje się w lm/W.
Dobór wymaganego oświetlenia
Przepisy techniczne [21, 22, 23] stawiają wymagania co do natężenia oświetlenia w różnych sytuacjach, biorąc p3d uwagę charakter pracy wzrokowej oraz względy ekonomiczne. Wymagane natężenie oświetlenia (w czasie korzystania z oświetlenia elektrycznego) wynosi orientacyjnie:
2 ... 20 lx — na drogach publicznych, zależnie od ich ważności,
20... 50 lx — na terenach budowy, w stacjach benzynowych, na peronach i molach,
50... 70 lx — w magazynach, korytarzach, umywalniach, łaźniach i szatniach,
100 ... 150 lx — na stanowiskach mało dokładnych prac ręcznych i maszynowych, w poczekalniach i holach dworcowych, w salach gimnastycznych i pływalniach,
300 ... 500 lx — na stanowiskach dokładnych prac ślusarskich ręcznych i prac na obrabiarkach, na miejscach pracy w czytelniach, pokojach biurowych, izbach lekcyjnych i salach wykładowych,
500... 700 lx — na miejscach pracy w kreśłarniach, laboratoriach i warsztatach obróbki precyzyjnej,
1000... 1500 lx — na stanowiskach bardzo dokładnych prac przy produkcji, naprawie i badaniu mechanizmów precyzyjnych, na stanowiskach kontroli technicznej drobnych elementów, tkanin i wyrobów dziewiarskich, na stołach operacyjnych.
Dużego natężenia oświetlenia, na poziomie 1000... 3000 lx, wymaga telewizja kolorowa i trzeba je zapewnić nieraz na sporych powierzchniach, z których mają się odbywać transmisje telewizyjne, np. na stadionach.
Lampy żarowe : zarnik, doprowadniki prądu, trzonek, bańka, przewężenie żarnika.
W żarówce (lampie żarowej) źródłem promieniowania jest żarnik wykonany z drutu wolframowego rozgrzany do temperatury 2100 ... 2800°C (w zwykłych żarówkach) przez przepływający przezeń prąd (rys. 2.3, 2.4). W obecności tlenu tak silnie rozgrzany drut wolframowy natychmiast spaliłby się, co 'można zaobserwować przy włączaniu pod napięcie żarówki z uszkodzoną bańką, do wnętrza której przedostało się powietrze. Dlatego we wnętrzu banki zapewnia się próżnią (w żarówkach o mocy do 25 W) albo bańkę napełnia siq mieszaniną gazu szlachetnego, np. argonu, z azotem (w żarówkach o większej mocy).
Lampy fluoroscencyjne : kołki stykowe: elektroda wolframowa pokryta pastą emisyjną, rura szklana, rozpędzone elekrody , atomy rtęci, luminofor ścianka rury.
Zapłon zwykłej świetlówki jest procesem dość trudnym. Aby go umożliwić, muszą być spełnione następujące warunki:
l) we wnętrzu rury oprócz rtęci musi znajdować się argon, w którym łatwiej rozpoczyna się wyładowanie,
2) elektrody świetlówki muszą być pokryte pastą emisyjną i muszą być silnie podgrzane, by ułatwić emisję elektronów (podobnie jak katoda w lampie elektronowej),
3) między elektrodami świetlówki trzeba początkowo przyłożyć napięcie zapłonowe kilkakrotnie wyższe od napięcia roboczego.
Warunki te są samoczynnie realizowane w układzie przedstawionym. Po załączeniu lampy płynie maleńki prąd w obwodzie: dławik 6 — elektroda 4 — zapłonnik l — elektroda 5. Prawie całe przyłożone napięcie przypada na zapłonnik, czyli na małą lampę tlącą, w której rozpoczyna się teraz wyładowanie. Jedna z elektrod zapłonnika jest wykonana z termobimetalu i pod wpływem ciepła wydzielanego w czasie wyładowania wygina się, aż do zetknięcia z drugą elektrodą. Z tą chwilą w obwodzie zaczyna płynąć duży prąd nagrzewający elektrody świetlówki. Jednocześnie zapłonnik stygnie, bo jego elektrody są połączone i po paru sekundach elektroda termobimetalowa odgina się, przerywając obwód. Nagłe przerwanie prądu płynącego m. in. przez dławik powoduje powstanie dużej siły elektromotorycznej samoindukcji; między nagrzanymi, elektrodami świetlówki pojawia siię duże napięcie, które zapoczątkowuje wyładowanie. Gdyby z jakichś powodów nie doszło d'o zapłonu świetlówki, cały omówiony proces powtarza się.
Oprawy głównym ich zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego rozsyłu światła, do oświetlnia wnętrz, do ośw. Wnętzr wodoszczelne, pyłoszczelne, do ośw. Zewnętzrnego zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi.
Lampy rtęciowe. Źródłem promieniowania jest wyładowannie w parach rtęci o dużym ciśnieniu rzędu 1 Mpa. Jarznik, elektrody główne, elektroda pomocnicza, rezystor, dławik w roli statecznika, żarnik w roli statecznika, kondensator do poprawy współczynnika mocy.