KSIĄŻKA DAWNA

Czynności mające wpływ na powstanie książki rękopiśmiennej:

• przygotowanie atramentu i kolorów atramentarius; inkaust - atrament czerwony,

• struganie trzcin i zacinanie pióra (gęsiego lub łabędziego),

• czyszczenie i wygładzanie pergaminu (pergamin ze skóry zwierzęcej),

wycinanie kart do książki, papier był wykonywany ze szmat, a później z drzewa,

• pisanie,

• umieszczanie inicjałów (litery inicjalne),

• czytanie,

• poprawianie,

• zszywanie kart,

• okładka - zbijanie deskami; oprawianie, obijanie materiałem, mosiężnymi klamrami, narożnikami, jedwabnymi pasami, wysadzanie opraw kamieniami,

• odniesienie księgi do przeora.

Frazeologizmy:

• `czytać od deski do deski',

• `benedyktyńska praca',

• `na wołowej skórze by nie spisał'.

Książka rękopiśmienna w kulturze średniowiecza

Książka luksusowa - przeznaczona dla królów.

Psałterz floriański XIV/XV w. powstał z przeznaczeniem dla żony Władysława Jagiełły - Jadwigi. Jest trójjęzyczny - polsko-łacińsko-niemiecki.

W XVI w. (1564 r.) Heinrich H'legem wykonał oprawę Psałterza Floriańskiego.

Słownictwo:

• kodeks - sporządzony z luźno oprawionych kart, początkowa forma kroniki, spisywany, dyktowany ars dictandi - `sztuka dyktowania'

• kateny - łańcuchy w obawie przed kradzieżą,

• zwierciadło - centralna strona kart,

• bordiura - pas otaczający tekst; zdobienie,

• inkunabuły - do XV w.; `powijaki, początki',

• postinkunabuły (XVI w.),

• sygnet drukarski, ok. 1520 r. - znamionuje drukarnię, która wydała daną książkę,

• kolofon - informacja umieszczana na końcu książki, opisująca okoliczności powstania danego egzemplarza,

• drzeworytnictwo - Albrecht Durer,

• ornamentyka:

• linearna - meandry itp.,

• geometryczna - figury geometryczne, głównie kwadraty,

• roślinna (floratura),

• figuralna - przedstawienia osób i zwierząt, czasem karykaturalnie.

Typy/rodzaje książki średniowiecznej:

• rękopiśmienna,

• ksylograficzna/blokowa/drzeworytowa; ksylo - `drewno', grafo - `piszę'; ryto w drewnianych blokach - teksty, obrazki, później je zamalowywano i odbijano na stronach,

• drukowana.

Gdzie spisywano księgi:

• klasztorne skryptoria,

• warsztaty kopiarskie,

• uniwersytety,

• kancelarie monarsze.

- Podręczniki „dobrego umierania”

- „Biblia ubogich”

- Gramatyka Donata J. Haller, F. Ungler

- twórczość anonimowa `ku większej chwale Boga'

---