Historia wychowania bada i przedstawia dziejowy rozwój wychowania
i pedagogiki. Zajmuje się ona zarówno dziejami praktyki wychowawczej, tzn. historia szkól i instytucji oświatowo-wychowawczych, działających w rozmaitych okresach i rozmaitych społeczeństwach, jak i dziejami myśli pedagogicznej.
Historia wychowania pozwala zrozumieć związek zjawisk pedagogicznych
z podłożem społeczno-kulturalnym epoki i kraju, wykazuje powiązanie dziejowego rozwoju szkolnictwa i oświaty z rozwojem sił produkcyjnych i układem sił społecznych, przedstawia związek teorii pedagogicznych z historycznymi przemianami ideologicznymi i z kształtowaniem się naukowego poznania i ujmowania wszelkiej rzeczywistości, wyrabia zmysł i perspektywę historyczną, pozwalającą na głębszą, bardziej krytyczna i wszechstronna ocenę stanu, urządzeń i dążeń pedagogicznych i oświatowych w teraźniejszości, ma duże walory emocjonalne, ponieważ budzi żywe zainteresowanie i zrozumienie dla problemów pedagogicznych, zaszczepia kult dla postępowych tradycji na polu wychowania, przez co jest wdzięcznym terenem dla kształcenia uczuć patriotyzmu i internacjonalizmu. Wymienione elementy są jednocześnie najbardziej istotnymi znamionami tego, co rozumiemy przez pojecie kultury
pedagogicznej. Prawdziwa zaś kultura pedagogiczna, którą powinien odznaczać się każdy naprawdę wykształcony nauczyciel i wychowawca, wymaga możliwie szerokiej podstawy historycznej.
Sofiści
Sofiści, powstała w V w. p.n.e. w Atenach szkoła filozoficzna, której głównymi reprezentantami byli: Protagoras rozwijający teorię filozoficzną bytu i poznania oraz Gorgiasz proponujący nową koncepcję estetyczną.
Przedmiotem zainteresowania sofistów było nie tyle określenie natury świata, ile antropologia, w której przyjęto stanowisko relatywistyczne. Polegało ono na przekonaniu, że każdy człowiek żyje w odmiennym świecie (relatywizm kosmologiczny), co wynikać miało z tego, iż poszczególne jednostki odbierają inne wrażenia, a tylko one stanowiły dla sofistów rzetelne źródło poznania (sensualizm).
Stanowisko takie znalazło wyraz w stwierdzeniu Protagorasa: "człowiek jest miarą wszechrzeczy", i w przyjęciu relatywnej koncepcji prawdy. W konsekwencji sofiści dopuścili istnienie wielu różnych, sprzecznych ze sobą prawd, zmierzając ku agnostycyzmowi, czyli poglądowi negującemu w ogóle możliwości poznawcze człowieka.
Głównym przeciwnikiem filozoficznym sofistów był Sokrates. Przeciwstawiał się relatywnej koncepcji prawdy i krytykował sofistów za to, że nauczali filozofii za pieniądze i byli skłonni, gdy im zapłacono, udowodnić - także przed sądem - każdą rację.