Niepowodzenia szkolne, diagnoza, profilaktyka i terapia.

1. Pojęcie i rodzaje niepowodzeń szkolnych;

• niepowodzenia dydaktyczne,

• niepowodzenia wychowawcze.

2. Przyczyny niepowodzeń szkolnych, ich przejawy i skutki;

• przyczyny ekonomiczno - społeczne,

• przyczyny biopsychiczne,

• przyczyny dydaktyczne.

3. Metody i środki walki z niepowodzeniami szkolnymi;

• profilaktyka pedagogiczna,

• diagnoza pedagogiczna,

• terapia pedagogiczna.

4. Zakończenie.

Pierwsze lata pobytu dziecka w szkole podstawowej wpływają w sposób znaczący na stosunek do dalszej nauki. Dostarczają, bowiem podstawowej wiedzy o otaczającym świecie, kształtują charakter, wyposażają w wiadomości i umiejętności będące punktem wyjścia w klasach wyższych.

Aby dziecko od początku lubiło szkołę musi czuć się w niej bezpiecznie. Do normalnego, prawidłowego rozwoju potrzebuje; rady, pomocy, troskliwości, uznania, zarówno ze strony nauczycieli jak i rodziców. Zaspokojenie tych elementarnych potrzeb staje się warunkiem powodzenia dziecka w szkole i życiu.

Czy zawsze rozpoczęcie nauki musi stanowić „próg” trudny do przebycia dla dziecka i jego najbliższych? Dla wielu rodziców wejście dziecka w środowisko szkolne stanowi w pewnym sensie sprawdzian prawidłowości dotyczących oddziaływań wychowawczych. Wiele dzieci przechodzi ten „próg” gładko i bezboleśnie. Nierzadko jednak nasuwają się różnorodne problemy, trudne do przewidzenia, mogące występować nawet wówczas, gdy w wieku przedszkolnym lub nauczaniu zintegrowanym, dziecko rozwijało się prawidłowo.

Niepowodzenia szkolne stanowią ciągle problem otwarty dla licznych badań, ponieważ skuteczne zapobieganie temu zjawisku jest możliwe tylko dzięki ustaleniu przyczyn, które miały wpływ na pojawienie się niepowodzeń

w nauce.

Pojęcie i rodzaje niepowodzeń szkolnych.

Mówiąc o niepowodzeniach szkolnych lub niepowodzeniach dzieci i młodzieży w nauce szkolnej, mamy na myśli sytuacje, w których występują rozbieżności między wymaganiami wychowawczymi i dydaktycznymi szkoły a postępowanie uczniów oraz uzyskiwanymi przez nich wynikami nauczania.

Niepowodzenia szkolne można podzielić na niepowodzenia dydaktyczne zwane też niepowodzeniami w nauce szkolnej i niepowodzenia wychowawcze.

Rozdać przygotowane kartki z klasyfikacją niepowodzeń szkolnych wg Cz. Kupisiewicza.

niepowodzenia szkolne

niepowodzenia niepowodzenia dydaktyczne

wychowawcze

ukryte ------------------- jawne

przejściowe -------- względnie trwałe

drugoroczność -------------- odsiew

Linią przerywaną zaznaczono na rysunku kolejność narastania poszczególnych etapów niepowodzeń.

NIEPOWODZENIA DYDAKTYCZNE

Zagadnienia dydaktyczne to najważniejsza dziedzina działania szkoły. „ Jest to dziedzina tak podstawowa, iż niejednokrotnie przez niepowodzenia szkolne rozumie się wyłącznie niepowodzenia w zakresie uczenia się.”(W. Okoń) Poważne niepowodzenia mogą prowadzić do zahamowania kariery szkolnej ucznia, a następnie do przedłużenia pobytu ucznia w szkole i w końcu do wyeliminowania go ze szkoły.

Możemy w tym procesie wyróżnić kilka faz.. „Pierwsze dwie fazy to okres niepowodzenia ukrytego; pojawiają się wówczas pierwsze braki w opanowaniu materiału, stopniowo stają się one coraz większe, jednocześnie występują pierwsze oznaki niezadowolenia ze szkoły i negatywnego do niej stosunku” (W. Okoń)

Niepowodzenia ukryte występują, bowiem u dużej liczby uczniów, uczniów kiedy przyjmują formę bardziej ujawnioną, zaczynają pojawiać się oceny niedostateczne. Można również mówić o niepowodzeniach szkolnych w przypadku, gdy uczeń o dużych zdolnościach osiąga wyniki słabe, wystarczające zaledwie do promocji. Trzeba również zdawać sobie sprawę,” że pojęcie powodzenia i niepowodzenia w nauce szkolnej można i trzeba rozpatrywać zawsze łącznie, w nauczaniu bowiem, kiedy kończy się powodzenie, wówczas zaczyna się niepowodzenie - i odwrotnie” (J. Konopnicki)

Z prowadzonych badań wynika także związek między niepowodzeniami nauce a zaburzeniami w zachowaniu. Związek ten należy traktować dwustronnie, tzn. jedno zjawisko powoduje drugie. Uczeń osiągając słabe wyniki w nauce, szukając obrony swojej wartości zachowuje się w sposób niezgodny z przyjętymi normami, a tym samym sprawia trudności w pracy wychowawczej.

PRZYCZYNY NIEPOWODZEŃ SZKOLNYCH.

Przyczyny niepowodzeń szkolnych są na ogół złożone. Najczęściej wskazuje się wśród nich czynniki; ekonomiczno - społeczne, biologiczno - psychologiczne (biopsychiczne) i pedagogiczne (dydaktyczne). Najczęściej o występowaniu nie decyduje jeden czynnik, lecz złożone ich układy.

Wskaźnikami niepowodzeń szkolnych są;

• braki w wiadomościach z poszczególnych przedmiotów,

• braki postępów w nauce,

• nieregularne uczęszczanie na zajęcia,

• niechęć do systematycznej i sumiennej pracy,

• mała aktywność na lekcjach,

• niepewność i brak stanowczości w swych poczynaniach,

• konfliktowość i agresja w stosunku do rówieśników.

METODY I ŚRODKI WALKI Z NIEPOWODZENIAMI SZKOLNYMI.

W związku z różnymi rodzajami trudności w uczeniu się i ze zróżnicowanym charakterem ich przyczyn, również zapobieganie owym trudnościom musi być wielotorowe. Nauczyciel i wychowawca nie zawsze jest w stanie usunąć przyczyny niepowodzeń szkolnych. Może i powinien przeciwdziałać tym przyczynom niepowodzeń szkolnych, które tkwią „ w nim samym oraz w narzędziach jego pracy” (Cz. Kupisiewicz).

Do podstawowych dydaktycznych środków zapobiegania i zwalczania niepowodzeń szkolnych zaliczamy;

• profilaktykę pedagogiczną, a w tym nauczanie problemowe i nauczanie w zespołach uczniowskich,

• diagnozę pedagogiczną, (poznanie ucznia, kontrola i oceny wyników nauczania, wykrywanie luk w wiadomościach, nawykach, umiejętnościach),

• terapię pedagogiczną(wyrównanie wykrytych zaległości, indywidualizację nauczania na lekcjach, organizowanie pomocy pozalekcyjnej dla uczniów, grup wyrównawczych).

Opracowały:

Wioletta Fibich

Elżbieta Pakos

---