SCENARIUSZ UROCZYSTOŚCI Z OKAZJI ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI
( Tło stanowią kontury współczesnej Polski, na których umiejscowione są tabliczki z datami rozbiorów Polski, powstań narodowych oraz datą odzyskania niepodległości. Z boku sceny stoją recytatorzy ubrani na czarno odwróceni tyłem do publiczności, odwracają się w stronę widowni podczas wygłaszania swych kwestii. Oświetlenie skierowane jest na deklamującego i datę wydarzenia, o którym jest mowa.)
NARRATOR I
Obchodzimy dziś niezwykłą uroczystość. 86 lat temu, Polska po 123 latach niewoli, wyzwoliła się spod jarzma zaborców. Przez ponad wiek kraj nasz nie istniał na mapie Europy. Żył jednak naród i jego kultura. Prześledźmy dziś wspólnie, co działo się na terenie Polski w ciągu tych lat niewoli.
( Z drugiej strony sceny staje dziewczyna symbolizująca Polskę. Ubrana w długą, białą suknię w koronie na głowie, w dłoniach trzyma królewskie jabłko i berło. )
NARRATOR II
Oto przed nami nasza Ojczyzna - Polska, wolna, niezależna, w koronie na głowie, z berłem i jabłkiem. Jednak zbierają się nad nią ciemne chmury, nadchodzą trudne chwile.
NARRATOR I
( W tle słychać uderzenia werbla. Na scenie pojawia się trzech uczniów przebranych za czarne kruki, między skrzydłami nazwy państw zaborczych. Krążą wokół Polski i zabierają jabłko. )
Jest rok 1772 - pierwszy rozbiór Polski. Rosja, Austria i Prusy zagarnęły ogromne obszary Rzeczypospolitej.
POLSKA
Uderzcie w dzwon, w Zygmunta Dzwon na trwogę!
Niech szczyty Tatr w dal rzucą święty zew!
Narodzie - wstań i zemsty nieś pożogę!
W tyranów dom. Niech płynie krew!
NARRATOR II
( W tle słychać uderzenia werbla. Pojawiają się dwa kruki - Rosja i Prusy, krążą wokół Polski i zabierają jej berło.)
Rok 1793 - drugi rozbiór Polski stał się faktem. Wzięły w nim udział Rosja i Prusy. Polacy pod wodzą Tadeusza Kościuszki podejmują próbę odzyskania utraconej wolności. Niestety, okazała się ona daremna.
NARRATOR I
( W tle słychać uderzenia werbla. Trzej zaborcy zdejmują koronę i kładą ją u stóp Polski. Związują też ją łańcuchem. )
Nastąpił rok 1795 - trzeci rozbiór Polski, oznaczający całkowitą likwidację państwa polskiego.
RECYTATOR I ( odwraca się w stronę widowni i mówi:)
O, nieszczęśliwa! O, uciemiężona!
Ojczyzno moja - raz jeszcze ku Tobie
Otworzę moje krzyżowe ramiona,
Wszakże spokojny, bo wiem, że masz w sobie
Słońce żywota.
( J. Słowacki, O nieszczęśliwa )
NARRATOR II
Stało się. Po blisko 700 latach od chwili narodzin państwa polskiego, po licznych triumfach, po latach potęgi, trzej sąsiedzi rozerwali Polskę na troje. Wierzyli, iż na zawsze zniszczą dzieło Piastów i Jagiellonów. Zapomnieli jednak, że Polska to przede wszystkim naród, wraz ze swą historią, kulturą i świadomością swych korzeni. One to pozwalają trwać w najcięższych próbach.
RECYTATOR II ( odwraca się do widowni i recytuje na tle muzyki Moses Theme E.Morricone)
Do Ciebie, Panie dziejowej godzinie
Głos Twego ludu z ziemi polskiej płynie.
Wróć nam o Boże! Ojczyznę kochaną
W troje rozdartą, w morzu krwi skąpaną.
RECYTATOR III
Daj nam wytrwałość, wspomóż nasze siły,
Niech jedność, zgoda stale wśród nas gości,
Daj, by się nasze pragnienia spełniły,
Ty sam rządź nami, Boże z wysokości!
WSPÓLNIE RECYTATORZY
Niech nasza Polska wśród narodów stanie
Dzielna i mądra, jednością złączona,
O to Cię prosim z głębi duszy Panie
Ojcowskie wyciągnij ku nam ramiona.
( H. Bocheńska, Modlitwa za Polskę )
NARRATOR I
Początek XIX wieku. Nadzieja świta w sercach Polaków. Napoleon Bonaparte gromi kolejne koalicje, rozbija armie zaborców. U jego boku walczą Legiony Polskie, które utworzył w1797 roku Henryk Dąbrowski. Z miłości do Ojczyzny, tęsknoty i wiary w jej wskrzeszenie Józef Wybicki pisze pieśń dla wojska, która później stała się naszym hymnem narodowym.
RECYTATOR I
Jeszcze Polska nie umarła,
Kiedy my żyjemy,
Co nam obca moc wydarła,
Szablą odbijemy.
Marsz, marsz Dąbrowski,
Do Polski z ziemi włoskiej,
Za twoim przewodem
Złączem się z narodem.
Na to wszystkich jedne głosy:
„Dosyć tej niewoli!
Mamy racławickie kosy,
Kościuszkę Bóg pozwoli.”
NARRATOR II
( werbel )
Rok 1815 - Waterloo…
Koniec Napoleona i polskich nadziei z nim związanych. Mówiono, że Polska pozostała w grobie.
RECYTATOR II
( ponownie tło muzyczne stanowi Moses Theme )
Lecz Polska żyje w grobie,
I wstanie w wiosny dobie!
Choć oczy jej zamknięte,
Choć usta niemo ścięte-
Choć ostrzem pierś przebita,
Powstanie - gdy zaświta!
( M. Konopnicka, Trzeci rozbiór )
NARRATOR I
Ledwie ucichły echa walk napoleońskich, Polacy znów powstali z nadzieją na odzyskanie niepodległości.
( werble )
Listopad 1830…Wybucha powstanie, które niestety kończy się klęską.
RECYTATOR III
( MosesTheme )
Wstań, Polsko moja!
Uderz w czyn!
Idź znów przebojem w bój szalony.
Za wolność, życia święty zdrój.
Niech stanie wszelki duch męski.
Polsko! Zastępy swoje zbrój!
Na ostatni bój, zwycięski.
NARRATOR I
( werbel )
Rok 1846 - Powstanie Krakowskie
NARRATOR II
( werbel )
Rok 1848 - Powstanie Wielkopolskie
NARRATOR I
( werbel )
Rok 1863 - styczeń, wybucha kolejne wielkie powstanie : siły powstańcze chcą pokonać wielką armię. Świat zadaje sobie pytanie, czy to w ogóle możliwe?
RECYTATOR I
Przeciw nadziei i przeciw pewności
Wystygłych duchów i śmierci wróżbitów
Wierzę w wskrzeszenie popiołów i kości
W jutrznię błękitów.
I w gwiazdę ludów wierzę wśród zawiei,
Przeciw nadziei.
( M. Konopnicka, Contra spem spero )
NARRATOR II
Powstania nie udało się uratować. Rozpoczął się okres krwawych prześladowań. Na znak żałoby narodowej kobiety ubierały się na czarno. Zamiast klejnotów nosiły bransolety z żelaza w formie kajdan. Wzmagały się represje ze strony zaborców, zakazano używania języka polskiego, chcąc wynarodowić Polaków.
RECYTATOR II
Polska!
O, ileż w jednym słowie
Może się zmieścić wielkiej treści,
Ile rozpaczy i boleści,
Nikt nie wyliczy, nikt nie powie,
Chyba że tylko polskie serce,
Co wiek przetrwało w poniewierce
I zniosło takich mąk bezedno,
Od których zda się, gwiazdy bledną…
( S. Długosz, Trzeba pieczętować krwią)
NARRATOR I
Ileż siły trzeba było, by przetrwać kolejną klęskę. Lecz bolesne rany zdawały się hartować polskie serca ku dalszej walce, którą prowadzili nie tylko żołnierze, lecz także rodziny, które były stróżami polskości, nauczyciele, którzy uczyli polskiego, księża, którzy bronili wiary. Dbano, by dzieci mówiły po polsku, wychowywano je w duchu patriotyzmu i odważnie śpiewano:
CHÓR ( śpiewa Rotę M. Konopnickiej )
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród,
Nie damy pogrześć mowy!
Polski my naród, polski lud,
Królewski szczep piastowy,
Nie damy, by nas zniemczył wróg…
-Tak nam dopomóż Bóg!
Do krwi ostatniej kropli z żył
Bronić będziemy Ducha,
Aż się rozpadnie w proch i w pył
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg…
-Tak nam dopomóż Bóg!
NARRATOR II
Część Polaków uciekła za granicę, by uniknąć prześladowania.Na obczyźnie żyli i działali, tęskno im było do Polski i bliskich
RECYTATOR III
Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów nieba…
Tęskno mi, Panie…
Do kraju tego, gdzie winą jest dużą
Popsować gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim służą…
Tęskno mi, Panie…
Do kraju tego, gdzie pierwsze ukłony
Są- jak odwieczne Chrystusa wyznanie:
„Bądź pochwalony!”
Tęskno mi, Panie…
( C.K. Norwid, Moja piosnka )
NARRATOR I
Wybitni Polacy rozsławili imię Polski i głosili światu, że jest i nie umarła. Fryderyk Chopin komponował muzykę: polonezy, mazurki, które były pełne miłości i tęsknoty za Ojczyzną. Uwielbiany był przez całą Europę. Jan Matejko przypominał swoimi obrazami potęgę Polski i piękne czyny Polaków. Henryk Sienkiewicz pisał powieści historyczne, w których opowiadał o bitwach i naszych zwycięstwach. To również dzięki nim Polska wykreślona z mapy Europy istniała.
NARRATOR II
(werble)
I zabrzmiał złoty róg! W 1914 roku wybucha Pierwsza Wojna Światowa pomiędzy Rosją, a Niemcami i Austrią. Jedność zaborców jest rozbita…W sercach Polaków zapłonęła nadzieja, że nadchodzi wyzwolenie. Do walki ruszają Legiony Piłsudskiego.
RECYTATOR I
Sto lat niewoli znieśliśmy w pokorze,
Wyzuci z ziemi, pogardą karmieni,
Twa sprawiedliwość wszystko zwrócić może,
Twoja opaczność zło w dobro przemieni.
( H.Bocheńska, modlitwa za Polskę)
CHÓR (śpiewa refren Murów J. Karczmarskiego )
Wyrwij murom zęby krat,
Zerwij kajdany, połam bat
A mury runą, runą, runą
I pogrzebią stary świat
( W tym czasie Polska zrywa z siebie kajdany, recytatorzy odwracają się stronę publiczności )
RECYTATOR II
I oto sen o wolnej Polsce spełnia się ( długie werble ) 11 listopada 1918 powstaje niepodległe państwo polskie.
Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą.
Łańcuch twych kajdan stał się tym łańcuchem,
Na którym z lochu, co był twą stolicą
Lat sto, swym własnym dźwignęłaś się duchem.
Żadne cię miana nad to nie zaszczycą,
Co być nie mogło przez wiek twą ozdobą:
Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą,
Lecz czymś największym, czym być można: sobą!
( L. Staff, Polsko nie jesteś już niewolnicą)
ANNA STACHURA, STARACHOWICE, SP NR 9
1