Grupa społeczna - jej cechy i rodzaje
Grupa społeczna składa się przynajmniej z trzech osób, połączonych ze sobą wspólnotą celów, potrzeb lub interesów, często też posiadających podobne (jeśli nie tożsame) normy postępowania i system wartości. To właśnie one, wyróżniają daną grupę od innych.
Grupy można podzielić na:
Małe - składające się z kilku lub kilkunastu członków, co umożliwia nawiązanie ścisłych kontaktów między nimi ( np. rodzina)
Duże - złożone z wielu członków, zrzeszonych w licznych podgrupach, których wzajemne kontakty są albo rzadkie, albo nie ma ich wcale (np. grupa zawodowa - lekarze, czy nauczyciele)
Oprócz tego, podziału grup możemy dokonać ze względu na ograniczenia liczby i przynależności członków. Wyróżnia się zatem:
Grupy ekskluzywne - które przyjmują nowych członków np. w oparciu o pochodzenie społeczne, czy posiadany status majątkowy
Grupy ograniczone - które łączą członków w podobnym wieku, pochodzących z tego samego rejonu zamieszkania, wreszcie o określonych zainteresowaniach
Grupy inkluzyjne - czyli takie, do których przynależność nie jest ograniczona określonymi kryteriami.
Grupy społeczne, możemy również podzielić ze względu na ścisłość łączących ich więzi społecznych. Wówczas mówimy o:
Grupach pierwotnych - których członkowie połączeni są bardzo silnymi więziami uczuciowymi lub emocjonalnymi,
Grupach wtórnych - których członkowie gromadzą się dla osiągnięcia jakiegoś konkretnego celu (ugrupowania i partie polityczne)
Ponadto można mówić o grupach:
Formalnych, które posiadają własny status prawny oraz działają według przyjętych norm i zasad
Nieformalnych , które nie mają jednolitej struktury wewnętrznej, opierają się natomiast na normach zwyczajowych (np. szalikowcy)
Mówimy też o:
Grupach celowych, które zostały stworzone dla uzyskania jakiegoś konkretnego celu (np. sztab przeciwpowodziowy)
Grupy terytorialnych, w skład których wchodzą osoby zamieszkałe na danym terytorium
Klasach i warstwach społecznych.
Grupa formalna typ grupy społecznej charakteryzujący się sformalizowanymi stosunkami między jednostkami, sztywną strukturą, sformalizowaną kontrolą społeczną i zazwyczaj przypisanymi rolami odgrywanymi przez członków takiej grupy. Struktura tego typu grupy charakteryzuje się przede wszystkim bezoosobowymi, rzeczowymi więziami. Grupy formalne organizowane są dla realizacji konkretnego celu i powstają zazwyczaj na bazie prawa publicznego.
Grupa nieformalna typ grupy społecznej charakteryzujący się płynna, elastyczną strukturą, przewagą więzi osobowych, brakiem formalnie wytyczonych zadań do zrealizowania, nieformalną kontrolą społeczną. W obrębie dużych grup formalnych grupy nieformalne pojawiają się zazwyczaj jako kliki i są najczęściej dysfunkcyjne wobec tych dużych grup, np. w zakładach pracy. Mają jednak funkcje pozytywne dla grupy, ponieważ spajają więzi.
Różne przykłady grup społecznych
Rodzina
Grupa prywatna. Typowa rodzina to grupa mała, przejściowa. Mogą wystąpić więzi:
małżeńskie
rodzicielskie
pokrewieństwa
powinowactwa (małżeństwa krewnych)
adopcji
Małżeństwa mogą występować w formie monogamicznej lub poligamicznej (poligamia to jeden mężczyzna i wiele kobiet, a poliandria to jedna kobieta i wielu mężczyzn). Rodziny patrlinarne - dziedziczenie pozycji społecznej po linii ojca, a matrlinarne - matki. Kohabitat - para żyjąca bez formalnoprawnego uregulowania związku (małżeństwa).
Mogą występować związki o charakterze:
endogenicznym - małżeństwo z tej samej wspólnoty / kultury
egzogenicznym - małżeństwo z różnych wspólnot / kultur
Rodzina prokreacyjna - występowanie w roli dziecka, wnuka itp.
Rodzina pochodzenia - występowanie w roli małżonka i rodzica.
Można mieć jednocześnie obie z wyżej wymienionych.
Jako że istnieją formy legalizacji rodziny i kodeksy regulujące jej działanie (kodeksy rodzinno-opiekuńcze), może być to grupa formalna.
Rodzina jest instytucją - realizuje cele dla szerszego układu społecznego; jest częścią społeczności terytorialnej, miejskiej lub wiejskiej ze względu na tytuł naukowy, wykonywaną pracę itp.
Funkcje rodziny:
prokreacyjna (prokreacja poza rodziną jest niewskazana, bo stwarza rodziny niepełne)
materialno - ekonomiczna (gospodarstwo domowe, zabezpieczenie bytu rodziny, zabezpieczenie na starość, gromadzenie majątku)
opiekuńczo - zabezpieczająca (związana z postępowaniem wobec dzieci i osób starszych
legislacyjno - kontrolna (rodzina zezwala na wiele rzeczy nielegalnych poza nią; członkowie rodziny wzajemnie się kontrolują)
kulturowa
rekreacyjno - towarzyska
emocjonalno - ekspresyjna (zaspokajanie potrzeby przynależności, poczucia bezpieczeństwa, odbicia emocjonalnego. Często grupy rówieśnicze zastępują dzieciom rodziny, w których brakuje klimatu emocjonalno-ekspresyjnego.)
stratyfikacyjna (kształtowanie miejsca w strukturze społecznej)