METODYKA PRACY OPIEKUŃCZO - WYCHOWAWCZEJ 4.11.2008r.
Muzykoterapia
Jest metodą wykorzystującą wieloraki wpływ muzyki na ustrój psychofizyczny człowieka.
Jeszcze niedawno stosowano ją jedynie w przypadkach klinicznych, jednak teraz muzykoterapia wykorzystywana jest także w profilaktyce i relaksacji w pracy ze zdrowymi dzisćmi. Umiejętnie dobrana muzyka „wycisza” nadmierne emocje negatywne i pobudza pozytywne. W muzykoterapii można wykorzystać każdy rodzaj muzyki, a nie jak kiedyś, tylko poważnej. Mogą to być utwory marszowe, popularne szlagiery, spokojne, melodyjne piosenki lub utwory instrumentalne; muzyka poważna, jazz nowoczesny, muzyka hinduska.
Główne formy muzykoterapii
Bierna - odtwarzanie uprzednio specjalnie przygotowanej muzyki dla uzyskania uspokojenia, odwrócenia uwagi i zorganizowania czasu wolnego. Przykładem muzykoterapii biernej jest koncert rekreacyjny (jest to dłuższa forma, której istotą jest uporządkowany wg klucza układ jednorodnych emocjonalnie utworów mających spowodować odprężenie, uporządkowanie, równowagę i aktywność.
Aktywna:
Czynne muzykowanie na prostych instrumentach perkusyjnych
Zajęcia zabawowo - rytmiczne przy aktywnym współudziale dzieci tj. ruchowe tworzenie muzyki, malowanie muzyki, rytmiczne tworzenie muzyki
Przerywnik muzyczno - ruchowy. Jest to układ kilku ćwiczeń, które ułatwiają wyciszenie emocji, np. naprzemienne podskoki, naśladowanie ruchów, rytmiczne wymachy rąk i nóg, płynne ruchy całego ciała (motyl, ptak, wąż itp.).
Fazy muzykoterapii:
Odreagowanie - klaskanie, tupanie, podskoki, gesty, krzyk. Ćwiczenia te obniżają lęk i agresję. Mogą być prowadzone bez podkładu muzycznego lub na tle szybkiej muzyki.
Zrytmizowanie - klaskanie, wykonywanie rytmicznych ruchów ciałem, maszerowanie. Stosuje się tu proste ćwiczenia, mniej dynamiczne w całej grupie.
Uwrażliwianie - samodzielna gra na prostych instrumentach, a także wyrażanie ruchem, gestem różnych stanów emocjonalnych ilustrowanych przez muzykę.
Relaksacja - ćwiczenia oddechowe w pozycji leżącej lub siedzącej. Można stosować sugestię słowną spokoju, bezpieczeństwa i ciepła. Często odnosi się do przebywania wśród przyrody
Aktywizacja - łagodna lub dynamiczna.
Zakończenie - krótka rozmowa na temat odbytych zajęć, odczuć i wrażeń.
Literatura:
Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca, wyd. Norma w Gdańsku 1996
Przychodzińska - Kaciczak, Muzyka i wychowanie”, Nasza Księgarnia Warszawa 1969
Kierył M., Elementy muzykoterapii w pracy pedagoga (w:) Wychowanie muzyczne w szkole, 1993
Hannaford C., Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł. Warszawa 1995.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ PROWADZONYCH METODĄ MUZYKOTERAPII
Dn. 4.11.2008r.
PROWADZĄCE: Marlena Orlik, Beata Papiewska
TEMAT: Uczucia
CELE :
Zmniejszanie napięcia psychicznego
Pogłębienie „odreagowania” i percepcji muzyki
Uświadomienie własnych stanów emocjonalnych
Pogłębienie odprężenia fizycznego i psychicznego
Integrowanie grupy
METODY:
Muzykoterapia
Metoda malowania 10 palcami
Elementy pedagogiki zabawy
Relaksacja wg Jacobsona
FORMY:
Indywidualna, grupowa, zespołowa
POMOCE:
Baloniki, duże arkusze papieru, farby plakatowe, gazety, płyta z muzyką, włóczka, wierszyki, karteczki z uczuciami, proste instrumenty (kubeczki jednorazowe, patyczki, puszki, butelki).
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
Zabawa integrująca - „Pajęczyna”. Uczestnicy siedzą w kręgu. Prowadzący w prawej ręce trzyma kłębek włóczki, nawija na palec wskazujący lewej ręki i prawą rzuca do wybranej osoby dodając jakąś pozytywną cechę, np. rzucam do Ani, bo się ładnie uśmiecha, itd. Następnie ąnia nawija nitkę na swój palec wskazujący lewej ręki i prawą rzuca do innej osoby mówiąc cechę pozytywną. Po rzuceniu kłębka do wszystkich powstaje sieć. Aby się rozplątać uczestnicy zabawy odrzucają kłębek do koleżanki, kolegi, od których wcześniej do otrzymały.
Zabawa z gazetami „Pozbywamy się złości”. Prowadząca włącza muzykę symbolizującą negatywne, złe emocje. Uczestnicy zamykają oczy i wyobrażają sobie jakąś sytuację, której ostatnio doświadczyli. Następnie otwierają oczy, biorą gazetę i wyżywają się na niej. Mogą ją drzeć, gnieść, rzucać, deptać, pozbywając się złości. Następnie zbierają gazety i wrzucają do worka, zawiązują go i wyrzucają złość do kosza.
Podzielenie grupy na małe zespoły(3-4 osoby). Rytmizowanie krótkich wierszyków albo poprzez wymyślenie do nich melodii albo ułożenie rytmu np. uderzając dłońmi o kolana itp. Wg własnego pomysłu. Następnie każdy zespół przedstawia swój wiersz.
Zabawa „Uczucia”. Zadaniem każdego zespołu jest wylosowanie karteczki z nazwą uczucia, a następnie przedstawienie go grą na instrumentach.
Zabawa ruchowa do muzyki. Osoby poruszają się powoli w rytm muzyki. Na znak prowadzącej zatrzymują się w miejscu i wykonują dowolny ruch całego ciała w rytm muzyki. Po chwili potrząsają częścią ciała wskazaną przez prowadzącą.
Taniec z balonem wg własnej inwencji w rytm muzyki.
Relaksacja w pozycji leżącej połączona z twórczą wizualizacją przy dźwiękach muzyki. Prowadzący spokojnym i cichym głosem odczytuje tekst:
,,Leżę wygodnie. Odczuwam spokój. Rozprężam wszystkie mięśnie ciała, czuję jak napięcie stopniowo ustępuje. Oddycham lekko, równo, spokojnie. Wszystko staje się mało ważne. Zapominam o kłopotach, spływają po mnie jak woda. Odczuwam spokój, błogi spokój. Rozluźniam mięśnie lewej ręki. Lewa ręka staje się ciężka i ciepła, coraz cięższa i cieplejsza, przylega bezwładnie do podłoża. Nie mogę, nie chcę jej unieść. Odczuwam spokój, kojący, bezpieczne spokój. Oddycham lekko, równo, spokojnie. Teraz prawa ręka staje się ciężka i ciepła, ciężka jak ołowiana kula, nie mogę i nie chcę nią ruszać. Spokój. Obie moje ręce spoczywają bezwładnie. Rozluźniam mięśnie lewej nogi. Noga staje się ciężka i ciepła, coraz cięższa i cieplejsza, jak z ołowiu. Nie mogę jej podnieść. Oddycham spokojnie, odczuwam spokój. Rozluźniam mięśnie prawej nogi, jest ciężka i ciepła, nie mogę już nią ruszać, nie chcę nią ruszać. Obie moje nogi spoczywają bezwładnie. Odczuwam spokój, kojący, bezpieczny spokój. Z rąk ciepło promieniuje na klatkę piersiową. Z nóg przesuwa się w kierunku brzucha. Ciepło ogarnia całe moje ciało. Czuję, że leżę na słonecznej plaży, jest południe, a ciepło ze słońca ogarnia całe moje ciało. Moje ciało jest ciepłe w słonecznej kąpieli. Czuję odprężenie i zespolenie z naturą. Nie myślę o niczym. Wszystko jest odległe i obojętne. Całe ciało jest przyjemnie odprężone. Odczuwam głęboki, wewnętrzny spokój. Trwam w ciszy i spokoju, moje ciało wypoczywa w harmonii z naturą. Jest mi dobrze. Powoli moje ciało odzyskuje właściwy ciężar, czuję przypływ energii i radości życia, znów mam siłę do pokonania wszystkich trudności, otwieram oczy”.
Wszyscy siadają i opowiadają o swoich uczuciach i o tym co zobaczyli podczas relaksacji.
Metoda malowania 10 palcami w zespołach na temat: „Co czuję słuchając tej muzyki”. Prowadząca włącza odpowiednią muzykę, a uczestnicy malują swoje uczucia na kartonach. Następnie każda grupa opowiada o swojej pracy.