9. Organizacja sportu niepełnosprawnych
Aktywność ruchowa i sport to najlepsza firma rehabilitacji osób niepełnosprawnych. Rolę sportu doceniają przede wszystkim rządy państw członkowskich Unii Europejskiej. Społeczne znaczenie sportu uznane zostało w deklaracji Nr 29 Traktatu Amsterdamskiego (14).
Obecnie obserwuje się coraz bardziej dynamiczny rozwój sportu osób niepełnosprawnych. Powstają nowe dyscypliny i konkurencje sportowe, inwalidzi coraz liczniej biorą udział w treningach, zwiększa się liczba spotkań i zawodów sportowych, a przy tym rozbudowuje się bazę sportową, zwiększa się nakłady finansowe oraz stara się wykorzystać wszystkie możliwości, by wciągnąć inwalidów do sportu (2).
Sport inwalidów dociera wszędzie dzięki środkom masowego przekazu. Jako środek terapeutyczny i profilaktyczny został zaakceptowany przez lekarzy i inwalidów. Jednak wśród niektórych środowisk społecznych budzi on sporo wątpliwości, głównie ze względu niebezpieczeństwa, jakie wiąże się z jego uprawianiem. Niebezpieczeństwo to, w przypadku inwalidów, łączy się z dalszą utratą zdrowia. Jednak rozwój sportu niepełnosprawnych stopniowo rozwiewa te wątpliwości. Niewątpliwie, argumentem przemawiającym za aktywnością ruchową jest fakt, że ludzie kalecy mają prawo do uprawiania sportu i jest on im potrzebny (9).
O możliwości udziału inwalidy w sporcie decydują następujące kryteria (wg Degi i Pąchalskiego) [9]:
zakończony proces leczenia klinicznego,
bardzo dobry stan psychiczny,
świadomość potrzeby uprawiania sportu,
opanowanie określonych sprawności psychomotorycznych.
9.1Organizacje sportowe
W Europie
Sport inwalidów cechuje się ogromnym oddziaływaniem jako zjawisko społeczne i kulturalne, co przyczynia się do jego rozwoju (9).
W listopadzie 1993 r. do życia powołany został Europejski Komitet Sportu Ludzi Niepełnosprawnych, który składa się z dwóch komisji: ludzi ruchowo i umysłowo. Komitet ten dwa razy do roku ma swoje obrady, na których podejmuje decyzje w sprawie (form i charakteru) pomocy inwalidom w państwach członkowskich. Prócz tego prowadzi nadzór nad pracami narodowych Komitetów Sportu Niepełnosprawnych oraz sprawuje kontrolę nad współpracą tych Komitetów z organizacjami pozarządowymi w zakresie integracji przez sport osób niepełnosprawnych. Popularyzacja tej integracji odbywa się poprzez europejski program „Sport dla Niepełnosprawnych”. Państwa członkowskie mogą starać się o dotację finansową dla swoich projektów, które mają na celu:
włączenie jak największej liczby inwalidów w proces integracji socjalnej,
zwiększenie dostępności do sportu jako elementu socjalnej i ekonomicznej rehabilitacji osób upośledzonych (14).
Pomoc finansowa stwarza możliwość udziału wszystkim inwalidom, którzy chcą się angażować w życie sportowe. Pierwszeństwo mają projekty, które:
przedstawiają nową formę sportu dla niepełnosprawnych,
pobudzają ich uczestnictwo w nowych formach sportu,
włączają do programu grupy niepełnosprawnych, które nie będą miały możliwości uczestniczyć w innych, prowadzonych formach sportowych.
W wielu europejskich krajach oczywiste jest, że sport inwalidów jest sposobem rehabilitacji, poprawy sprawności fizycznej oraz integracji społecznej. Dlatego w krajach tych przeznacza się na sport niepełnosprawnych około 2 % środków finansowych przeznaczonych na sport w ogóle.. zgodnie z zapisem Europejskiej Karty Sportu dla Wszystkich - Osoby „Niepełnosprawne”, rządy krajów wspólnoty winny [9]:
pobudzać odpowiednie organy w dążeniu do zapewnienia niepełnosprawnym dostępu do obiektów sportowych i możliwość korzystania z nich,
uwzględnić interesy i poglądy osób niepełnosprawnych dotyczących sportu dla nich,
dopilnować w miarę możliwości, aby władze regionalne i lokalne zajmowały się sportem osób niepełnosprawnych,
pozwolić inwalidom na udział w tworzeniu polityki sportowej,
zapewnić uwzględnienie interesów sportowych wszystkich osób kalekich przy tworzeniu polityki oraz podejmowaniu decyzji,
wspierać tych, którzy finansują działalność sportową osób niepełnosprawnych,
popierać i współpracować z organizacjami sportowymi, w celu zapewnienia możliwości uprawiania sportu rekreacyjnego,
zachęcać do tworzenia organizacji patronackich, które działają na rzecz rozwoju sportu inwalidów,
wspierać władze oświatowe w zapewnianiu odpowiedniego wychowania fizycznego dla dzieci niepełnosprawnych w szkołach oraz właściwego poziomu wyszkolenia osób, które mają je uczyć,
wspierać badania potwierdzające korzyści płynące z uprawiania sportu przez osoby niepełnosprawne.
Sport osób niepełnosprawnych zaczyna cieszyć się poparciem społecznym, dlatego Międzynarodowa Organizacja Sportu dla Niepełnosprawnych (ISOD) przeprowadziła badania wśród inwalidów na temat tendencji panujących w sporcie osób niepełnosprawnych, z których wyciągnięto następujące wnioski [16] :
dyscypliny uprawiane przez inwalidów powinny być dyscyplinami sportu uprawianymi przez zdrowych,
zmiany w przepisach i regulaminach sportowych powinny być dokonywane tylko na tyle, aby inwalidzi mogli uprawiać daną dyscyplinę sportową,
nowo wprowadzona dyscyplina sportowa powinna charakterem ruchu nawiązywać do dyscypliny sportowej uprawianej przez zdrowych, powszechnienie znanej i popularnej,
należy uprawiać dyscypliny sportu znane i popularne w danym kraju,
każda dyscyplina sportu powinna przynosić korzyści, polegające na możliwości usprawnienia wad powstałych na skutek danego schorzenia,
żadna dyscyplina nie może zagrażać zdrowiu ćwiczącego.
Sportem niepełnosprawnych zajmują się między innymi następujące organizacje międzynarodowe:
Międzynarodowa Organizacja Sportu Inwalidów (ISOD),
Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski (IPC),
Europejski Komitet Paraolimpijski (EPC),
IPC tenis stołowy,
IPC lekka atletyka,
IPC szermierka na wózkach,
Międzynarodowa Fundacja Żeglarstwa Niepełnosprawnych (IFDS),
Międzynarodowa Organizacja Piłki Siatkowej Niepełnosprawnych (WOVD),
Międzynarodowa Federacja Sportu Niepełnosprawnych na Wózkach Stoke Mandeville (ISMWSF),
Międzynarodowa Federacja Sportu Niepełnosprawnych Intelektualnie (INAS - FID),
Międzynarodowy Związek Sportu Niewidomych (IBSA),
Międzynarodowy Związek Sportu i Rekreacji Osób z Porażeniem Mózgowym (CP - ISRA) (14).
Organizacje te bardzo się angażują w rozwój ruchu paraolimpijskiego. Poniższa krótka charakterystyka najważniejszych organizacji przedstawia ich działalność w sporcie niepełnosprawnych.
ISOD (International Sport Organization for Disabled) - Międzynarodowa Organizacja Sportu Inwalidów
Organizacja ta została powołana do życia w Paryżu w 1965 r. Polska była jednym z 10 członków - założycieli. Pierwszym przewodniczącym tej organizacja został Norman Acton z USA. Zadanie ISOD polega nie tylko na popularyzacji sportu niepełnosprawnych, ale także na tworzeniu podstaw do jego rozwoju. Głównym organem ISOD jest Zgromadzenie Generalne, w skład którego wchodzą przedstawiciele wszystkich krajów członkowskich. Zgromadzenie Generalne podejmuje decyzje związane z polityką organizacji, sprawami sportowymi, finansowymi, przyjmowaniem nowych członków, ustalaniem zmian w regulaminach oraz przepisach sportowych, a także przeprowadza wybory do egzekutywy ISOD, które odbywają się co 2 lata. Egzekutywa jest uprawniona do działalności między zgromadzeniami. W jej skład wchodzi 10 osób. Do najważniejszych zadań Międzynarodowej Organizacji Sportu Inwalidów należy rozwiązywanie problemów związanych z rozwojem poszczególnych dyscyplin sportowych. Projekty zmian dotyczących zmian przepisów, dystansów, sprzętu sportowego, sposobu rozgrywania danych konkurencji proponują podkomisje techniczne, które są wyłaniane dla każdej dyscypliny sportowej. Ogólnie politykę ISOD można przedstawić następująco:
wprowadza dyscypliny sportowe uprawiane przez osoby zdrowe, w celu lepszego przystosowania dyscyplin już istniejących rozwiązuje problemy natury medycznej, technicznej i prawnej, ale dąży przy tym do jak najmniejszej liczbie zmian w przepisach (wprowadza się tylko takie zmiany, by umożliwić osobom kalekim rozgrywanie danej dyscypliny oraz zwiększa bezpieczeństwo jej rozgrywania),
tworzy nowe konkurencje sportowe nie uprawiane przez osoby zdrowe, dbając o to, by zachowany był charakter ruchu,
propaguje rozwój sportu niepełnosprawnych w krajach członkowskich.
Działalność Międzynarodowej Organizacji Sportu Inwalidów jest ściśle związana z osobą dr Ludwika Guttmanna, który od roku 1968 był przewodniczącym egzekutywy.
IPC (International Paralympic Committee) - Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski
Jest to organizacja międzynarodowa, która kieruje ruchem paraolimpijskim. IPC powstał 22 września 1989 r. i jego celem było umożliwienie sportowcom - inwalidom zdobywanie najwyższych umiejętności sportowych. Siedziba znajduje się w Bonn w Niemczech. Zarząd IPC składa się z 15 członków a członkowie są wybierani przez narodowe komitety olimpijskie, Międzynarodowe Organizacje Sportów dla Niepełnosprawnych, Międzynarodowe Federacje Sportowe oraz inne organizacje regionalne podczas spotkań Zgromadzenia Ogólnego. Obecnym prezydentem Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego jest sir Philip Craven. IPC jest organizatorem Igrzysk Paraolimpijskich oraz innych imprez sportowych. Razem z narodowymi komitetami paraolimpijskimi jest odpowiedzialny za organizację narodowych igrzysk paraolimpijskich (www.paralympic.com)
W Polsce
W Polsce również obserwuje się dynamiczny rozwój sportu niepełnosprawnych. Dzięki Ustawie z dnia 18 stycznia 1996 r. (Art. 1.1.) - „Kultura Fizyczna jest częścią kultury narodowej chronionej przez prawo. Obywatele bez względu na wiek, płeć, rasę oraz stopień i rodzaj niepełnosprawności korzystają z równego prawa do różnych form kultury fizycznej”. Sport inwalidów stanowi element kompleksowego procesu rehabilitacji niepełnosprawnych. Różne rozwiązania organizacyjne i finansowe przyczyniają się do tego, że osoby z dysfunkcją są objęte:
jednolitym programem działania na rzecz wszystkich inwalidów w kraju,
rozsądnym wykorzystaniem środków finansowych,
programem odpowiedniego przygotowania reprezentantów kraju do udziału w najważniejszych imprezach sportowych w Polsce i za granicą,
programem współuczestniczenia w usuwaniu barier architektonicznych, odpowiedniej adaptacji obiektów sportowych (hal, boisk) do możliwości funkcjonalnych niepełnosprawnych,
stałą kuratelą i opieką medyczną,
korzystaniem z najnowszych sukcesów w dziedzinie medycyny, psychologii i treningu sportowego,
pełną integracją ze środowiskiem, w którym żyją (16).
Obecnie w Polsce do największych organizacji zajmujących się sportem osób niepełnosprawnych należą Polski Komitet Paraolimpijski oraz Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” (23).
Obok tych dwóch organizacji na terenie Polski działaniem na rzecz sportu inwalidów zajmują się również inne stowarzyszenia, wchodzące w skład Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego. Są to:
Fundacja Aktywnej Rehabilitacji (FAR),
Polskie Towarzystwo Społeczno - Sportowe „Sprawni Razem” (PTSS „Sprawni Razem”),
Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabowidzących „Cross” (SKFSTNS „Cross”),
Polski Związek Tenisa na Wózkach (PZTW),
Stowarzyszenie „Olimpiady Specjalne - Polska”,
Polski Związek Sportowy Głuchych (PZSG),
Stowarzyszenie Rehabilitacji i Tańca Integracyjnego Osób Niepełnosprawnych „Swing - Duet” (14).
Najważniejsze organizacje sportu niepełnosprawnych w Polsce:
Polski Komitet Paraolimpijski (PKPar)
Został powołany w sierpniu 1998 r. na mocy ustawy o Kulturze Fizycznej - Prawo o Stowarzyszeniach, z inicjatywy 3 stowarzyszeń: PZSN „Start”, PTSS „Sprawni Razem” oraz Fundacji Ochrony Zdrowia Inwalidów. W skład jego członków wchodzą: Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start”, Stowarzyszenie „Olimpiady Specjalne - Polska, Polskie Towarzystwo Społeczno - Sportowe „Sprawni Razem”, Polski Związek Sportowy Głuchych, Stowarzyszenie Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Niewidomych i Słabowidzących „Cross”, Polski Związek Tenisa na Wózkach, Fundacja Aktywnej Rehabilitacji (23). PKPar jest członkiem Międzynarodowego Komitetu Paraolimpijskiego oraz Europejskiego Komitetu Paraolimpijskiego. Prócz tego współpracuje z Narodowymi Komitetami Paraolimpijskimi innych krajów, a także Komitetami Organizacyjnymi Igrzysk Paraolimpijskich (16). Jego głównym celem jest organizacja, upowszechnianie i działalność na rzecz rozwoju sportu osób niepełnosprawnych. Cele te PKPar realizuje poprzez następujące zadania [14]:
propagowanie idei paraolimpizmu,
współudział w organizowaniu i inspirowaniu sportu Paraolimpijskiego w Polsce oraz reprezentowanie go na arenie międzynarodowej,
zgłaszanie i zabezpieczanie uczestnictwa polskiej reprezentacji narodowej na Igrzyskach Paraolimpijskich,
pozyskiwanie środków finansowych dla prowadzenia działalności statutowej.
W logo Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego znajdują się 3 łezki w kolorach: zielonym, czerwonym i niebieskim. Są symbolem harmonii wartości sportu niepełnosprawnych, czyli umysłu - ciała - ducha. Owe 3 łezki wpisane są symbol biało - czerwonej flagi (16).
Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” (PZSN „Start”
Organizacja ta zrzesza niepełnosprawnych sportowców z całej Polski. Związek ten funkcjonuje od 1952 r. i został powołany dla organizowania i rozwijania kultury fizycznej, sportu, rehabilitacji, turystyki i rekreacji wśród inwalidów. Jego podstawowymi celami są:
szkolenia sportowe w różnych dyscyplinach dla osób niepełnosprawnych,
organizowanie zawodów sportowych, obozów sportowych, zimowisk i wakacji dla młodzieży,
organizowanie turnusów rehabilitacyjnych oraz imprez turystycznych.
PZSN „Start” jest członkiem: Polskiego Komitetu Paraolimpijskiego, Polskiego Komitetu Olimpijskiego, a także Międzynarodowej Organizacji Sportu Inwalidów, Międzynarodowego Związku Sportu Niewidomych, Międzynarodowej Federacji Sportów na Wózkach Stoke Mandeville, Międzynarodowej Federacji Koszykówki na wózkach, Światowej Organizacji Piłki Siatkowej Niepełnosprawnych oraz Europejskiego Komitetu Piłki Siatkowej Niepełnosprawnych (14). Związek ten zrzesz sportowców z dwóch grup inwalidzkich: z wadami narządu wzroku oraz ze schorzeniami aparatu ruchu. W jego skład wchodzą zrzeszenia, stowarzyszenia, ogniska i kluby sportowe. W całej Polsce znajduje się 45 jednostek, w ramach których działa 171 sekcji. Sekcje te obejmują następujące dyscypliny: pływanie, podnoszenie ciężarów, lekkoatletyka, łucznictwo, strzelectwo, szermierka, tenis stołowy, szachy, goalball, piłka koszykowa na wózkach, piłka siatkowa na siedząco, piłka siatkowa na stojąco, biathlon, narciarstwo zjazdowe i biegowe, taniec na wózkach, tenis na wózkach, żeglarstwo, kręgle, boccia, turystyka (23). Polski Związek Sportu Niepełnosprawnych „Start” zrzesza ok. 5000 członków, z czego większość to osoby niepełnosprawne, uczestniczące w zajęciach organizowanych przez wszystkie sekcje klubu (14).
Sport osób niepełnosprawnych stał się więc elementem kultury narodowej i odgrywa istotną rolę. Zwiększa i utrzymuje sprawność zarówno fizyczną jak i psychiczną. Pozwala osiągnąć samodzielność i większą zaradność życiową, ułatwia również integrację ze społeczeństwem. Sport inwalidów jest dostosowany do indywidualnych potrzeb ćwiczących, bezpieczny i coraz bardziej ogólnodostępny. Ale aby te cele mógł spełniać, niezbędne było opracowanie zasad dotyczących:
zasad finansowania sportu inwalidów,
wyboru dyscyplin sportowych dostosowanych do możliwości i zainteresowania osób niepełnosprawnych,
opracowanie zasad, regulaminów, przepisów dyscyplin oraz zasad rywalizacji sportowej i udziału w różnych rodzajach zawodów sportowych,
opracowanie zasad klasyfikacji medycznej i opieki medycznej,
szkolenia trenerów, instruktorów, lekarzy, fizjoterapeutów, wolontariuszy,
propagowania sportu niepełnosprawnych za pomocą środków masowego przekazu,
stałej współpracy z organizacjami, instytucjami w zakresie problematyki osób niepełnosprawnych (16).
9.2. Rodzaje zawodów sportowych [2, 24]
Rada Główna Polskiego Związku Sportu Niepełnosprawnych „Start” ustaliła następujące rodzaje rozgrywek w poszczególnych dyscyplinach sportowych:
Zawody sportowe szczebla podstawowego - organizowane są przez koła sportowo - turystyczne PZSN „Start”. Powinny być rozgrywane przez cały rok we wszystkich dyscyplinach sportu dostępnych dla różnych grup i klas osób niepełnosprawnych,
Zawody sportowe szczebla wojewódzkiego - organizowane są przez rady wojewódzkie „Startu”, o randze spartakiad wojewódzkich, mistrzostw województwa w poszczególnych dyscyplinach oraz zawodów międzywojewódzkich (regionalnych). Powinny być rozgrywane przez cały rok we wszystkich dyscyplinach sportu dostępnych dla różnych grup i klas osób niepełnosprawnych,
Zawody sportowe szczebla centralnego - organizowane są przez Radę Główną PZSN „ Start” . w ich skład wchodzą:
Mistrzostwa Polski, które rozgrywane są co roku w następujących dyscyplinach: lekkoatletyka, pływanie, łucznictwo, strzelectwo sportowe, podnoszenie ciężarów, piłka siatkowa, tenis stołowy, szachy, narciarstwo,
ogólnopolskie zawody sportowe rozgrywane co roku w dyscyplinach: piłka siatkowa kobiet, piłka koszykowa na wózkach, piłka toczona, piłka bramkowa kobiet i mężczyzn,
spartakiady młodzieżowe inwalidów narządu wzroku, festyny sportowe młodzieży niepełnosprawnej,
ogólnopolskie igrzyska inwalidów, które obejmują: mistrzostwa Polski. Organizowane są co 4 lata w roku parzystym między olimpiadami,
ogólnopolskie igrzyska sportowe inwalidów narządu wzroku, które obejmują następujące dyscypliny: lekkoatletykę, pływanie, piłkę toczoną. Organizowane są co 2 lata.
Zawody międzynarodowe:
Sportowcy niepełnosprawni mają możliwość udziału nie tylko w zawodach krajowych, ale także jako reprezentacja Polski w zawodach międzynarodowych, do których należą:
zawody towarzyskie rozgrywane w Polsce lub za granicą, w których uczestniczą również drużyny z innych krajów,
Mistrzostwa Europy Inwalidów w poszczególnych dyscyplinach sportowych, nie mających stałego systemu rozgrywek,
Europejskie Igrzyska Sportowe Inwalidów Narządu Wzroku „Eurosport” rozgrywane w następujących dyscyplinach: lekkoatletyce, pływaniu oraz piłce toczonej. Igrzyska te organizowane są co 4 lata, w roku parzystym między olimpiadamigo,
Mistrzostwa Świata Inwalidów rozgrywane w poszczególnych dyscyplinach, nie mają stałego systemu rozgrywek,
Światowe Igrzyska Sportowe Paraplegików, które są organizowane co roku, prócz roku olimpijskiego,
Światowe Igrzyska Sportowe Inwalidów Amputowanych i Narządów Wzroku - odbywają się co 4 lata, w roku przedolimpijskim,
Letnie Igrzyska Olimpijskie Inwalidów - odbywają się co 4 lata,
Zimowe Igrzyska Olimpijskie Inwalidów - organizowane co 4 lata.
Nadawanie tytułów sportowych oraz ustanawianie rekordów
W celu unifikacji systemu przyznawania tytułów zwycięzcom ustalono, iż:
W zawodach o charakterze mistrzostw Polski, takich jak: Ogólnopolskie Igrzyska Sportowe Inwalidów Narządu Wzroku - zdobywcom pierwszego miejsca w danej dyscyplinie przyznaje się tytuł „Mistrza Polski”. W ogólnopolskich zawodach w danej dyscyplinie sportowej za zajęcie pierwszego miejsca zostaje nadany tytuł „Zwycięzca Zawodów Ogólnopolskich”.
Rekordy Polski uznawane są jedynie na zwodach sportowych szczebla centralnego oraz oficjalnych zawodach międzynarodowych.
9.3. Dobór dyscyplin sportowych
W doborze odpowiedniej dyscypliny sportowej powinno kierować się możliwościami funkcjonalnymi i morfologicznymi niepełnosprawnych. Dyscypliny sportowe uprawiane przez inwalidów powinny być tymi samymi dyscyplinami, które uprawiają zdrowi. A zmian w przepisach powinno się dokonywać tylko na tyle, by umożliwić osobom z dysfunkcjami uprawianie danej konkurencji. Jeżeli natomiast jest wprowadzana nowa dyscyplina, to powinna ona charakterem ruchu odpowiadać dyscyplinie sportu osób zdrowych. Konkurencje wprowadzane w danym kraju powinny być znane i popularne. Podstawowym warunkiem uprawiania poszczególnych dyscyplin jest korzyść, jaką może przynosić trenowanie jej. Najważniejszym jednak aspektem w doborze odpowiedniej konkurencji sportowej dla osoby niepełnosprawnej jest fakt, iż musi być ona bezpieczna dla ćwiczącego, nie może zagrażać jego zdrowiu (2).
9.4. Przygotowanie obiektów sportowych
Kontrowersje budzi pytanie, czy niepełnosprawni zawodnicy mają startować na obiektach sportowych, na których występują zdrowi, czy też powinno się budować nowe, przeznaczone tylko dla nich. Jak w każdej spornej kwestii, można znaleźć pozytywy zarówno dla pierwszego jak i drugiego rozwiązania. W przypadku bazy sportowej przeznaczonej dla ludzi zdrowych, występują trudności z komunikacją wewnątrz takiego obiektu. Dodatkowo nie spełnia on wystarczających względów bezpieczeństwa niezbędnych przy korzystaniu z obiektu przez inwalidów. Konieczność dodatkowego wyposażenia, różnice w dyscyplinach sportu oraz lepsze zapewnienie opieki medycznej również przemawia za budową odrębnych obiektów sportowych. Jednak ogromne koszty stawiania nowych hal czy stadionów oraz chęć integrowania niepełnosprawnych z ludźmi zdrowymi przemawia za korzystaniem z tych samych baz sportowych (2).
Rozwiązaniem jest przystosowanie istniejących obiektów sportowych zgodnie z potrzebami osób kalekich oraz uwzględnienie przy budowie kolejnych możliwości korzystania z nich przez niepełnosprawnych sportowców (9).
Największym problemem jest komunikacja wewnętrzna. Najlepiej jeżeli obiekt jest parterowy lub jednopoziomowy. Obok schodów powinny znajdować się podjazdy o niewielkim kącie nachylenia lub windy dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Aby osoby niewidome mogły się lepiej orientować wewnątrz obiektu, należy umieszczać specjalne środki rozpoznawczo - orientujące (np. barierki przy ścianach). Ponadto dojście do wszystkich obiektów nie powinno stwarzać niebezpieczeństwa dla osoby niepełnosprawnej (13).
Wszystkie rzutnie, tory łucznicze muszą mieć utwardzone drogi w celu ułatwienia dojazdu do sprzętu. Wszystkie dojścia do urządzeń sportowych, szatni winny być bezpieczne, by osoba niepełnosprawna nie musiała korzystać z pomocy innych osób. Na basenach powinny być gumowe chodniki zabezpieczające przed poślizgnięciem. Dodatkowo basen należałoby wyposażyć w podnośnik hydrauliczny, który umożliwiałby inwalidom ze znacznymi uszkodzeniami wchodzenie i wychodzenie z wody. Na wszystkich obiektach (halach, basenach, boiskach) nie może być wystających, niebezpiecznych przedmiotów prowokujących wypadki. Sanitariaty powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia umożliwiające inwalidom korzystanie z nich (2).
Budowa i przystosowanie obiektów sportowych do potrzeb niepełnosprawnych muszą być zaplanowane bardzo szczegółowo, gdyż stanowi to później o funkcjonalności obiektu (9).
9.5. Regulaminy, przepisy i programy zawodów sportowych.
To właśnie z przepisów, regulaminów i w mniejszym stopniu z programów zawodów wynika specyfika sportu niepełnosprawnych. Powinny one być tak ułożone, by zagwarantować bezpieczeństwo startującym w zawodach. Przepisy obowiązujące w poszczególnych dyscyplinach powinny być dostosowane do możliwości osób z dysfunkcjami. Musza one bardzo szczegółowo określać dozwolone formy ruchu, technikę i sposób rozgrywania danej konkurencji. Wszelkie nieścisłości mogą prowadzić do błędnej interpretacji przepisów a przez to zniszczyć wielomiesięczny trud przygotowań do zawodów (2).
Bardzo ważna kwestia dotyczy podziału zawodników na grupy i klasy startowe. W sporcie osób niepełnosprawnych jest to sprawa bardzo złożona. Każda grupa schorzenia charakteryzuje się innymi możliwościami funkcjonalnymi, a nawet w obrębie tej samej grupy występują różnice. Utrudnia to stworzenie jednakowych szans w rywalizacji. Dlatego przyjęto zasadę organizowania współzawodnictwa sportowców posiadających to samo schorzenie, dokonując ich podziału na grupy i klasy sportowe (klasyfikacja funkcjonalna). W niektórych krajach, takich jak Niemcy, Jugosławia czy Finlandia próbowano rozegrać zawody według punktacji wielobojowej, nie dzieląc zawodników na grypy sportowe według rodzaju schorzenia. Spotkało się to jednak z brakiem uznania u inwalidów i trenerów (13).
Bardzo ważnym elementem ochrony zdrowia uczestników imprez sportowych jest właściwy program zawodów. Organizator powinien przewidzieć czas przeznaczony na badanie lekarskie, które rozwiązuje wszystkie kwestie sporne związane z przydziałem zawodnika do grupy sportowej lub z aktualnym stanem zdrowia. Lekarz musi ocenić, czy udział w zawodach nie przyczyni się do pogorszenia stanu lokalnego schorzenia. Jeżeli występują jakieś zmiany nie można dopuścić zawodnika do rywalizacji. Kontrola lekarska powinna również zawierać ocenę aparatów ortopedycznych, protez, wózków, które będą używane podczas zawodów. Rzetelne badanie lekarskie może zapobiec groźnym wypadkom (9).
9.6. Sędziowanie
Na zawodach sportowych obowiązują przepisy międzynarodowych federacji sportowych, przystosowane dla niepełnosprawnych sportowców (IBSA, ISOD). Konieczne jest więc przeszkolenie sędziów w zakresie ich znajomości. Obowiązki oraz ponoszona odpowiedzialność sędziów na takich imprezach sportowych jest większa niż na zawodach dla ludzi zdrowych. Tutaj sędzia jest dodatkowo odpowiedzialny za zdrowie zawodników. Musi więc być zorientowany w problemach dotyczących schorzeń sportowców. Wielokrotnie zdarza się, że arbiter musi zdecydować, czy wykroczenie przeciwko przepisom popełniono z powodu kalectwa, czy w celu zwiększenia szans na wygraną. Powinien być obiektywny, nie może tolerować żadnych ułatwień, gdyż to zadanie klasyfikacji sportowej. Sędzia dokonuje również oceny użyteczności danego obiektu sportowego do organizacji imprezy sportowej dla osób niepełnosprawnych (9, 13).