MEDYCYNA SPORTOWA I JEJ ZASTOSOWANIE W AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH.

Medycyna sportowa jest gałęzią medycyny zajmującą się zdrowiem ludzi uprawiających szeroko rozumiany sport. Historia medycyny sportowej jest prawdopodobnie równie stara jak uprawianie sportu. Z lekarskiego punktu widzenia uprawianie sportu jest ze wszech miar zalecane, gdyż sprzyja prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu, poprawia samopoczucie i ogólny stan zdrowia. Sport kształtuje charakter, uczy systematyczności, radzenia sobie z przeciwnościami losu, poprawia zdolność szybkiej oceny sytuacji i podejmowania właściwych decyzji, a także zwiększa zaufanie do swoich możliwości i sprawia wiele radości.

Medycyna sportowa ma ogromny wpływ na rozwój traumatologii i ortopedii, zwłaszcza na rozwiązywanie problemów, jakie stwarzają urazy tkanek miękkich i przeciążenia układu kostno-stawowego. Dzięki temu znacznie polepszyła się diagnostyka urazów tkanek miękkich: mięśni, aparatu wiązadłowego, stanów zapalnych pochewek ścięgnistych itd. Pozwoliło to na prawidłowe postępowanie lecznicze, w tym znaczny rozwój różnych metod operacyjnych.

Do codziennego użytku weszły w medycynie sportowej: USG, rezonans magnetyczny, artroskopia diagnostyczna i operacyjna, badania wysiłkowe i wiele innych metod.

Z rozwojem medycyny sportowej w Polsce kojarzą się nazwiska wybitnych lekarzy, ale nie tylko lekarzy, np.; profesorowie Adam Gruca, Wiktor Dega, Marian Garlicki, Stefan Łukasik, Wojciech Maria Kuś; dr Jerzy Moskwa - przez wiele lat opiekujący się kadrą bokserską, dr Jerzy Widuchowski - ponad 25 lat związany z hokejem na lodzie, prof. Jerzy Smorawiński, którego osiągnięcia łączymy z hokejem na trawie, prof. Jerzy Sowiński - związany z lekkoatletyką, dr Mieczysław Kowalski - z narciarstwem, doktorzy Zbigniew Rusin, Tadeusz Trzciński - z kolarstwem, Tadeusz Trzaska, Jacek Kwarecki - z zapasami, Jan Orłowski - z siatkówką, stanowią oni czołówkę wybitnych lekarzy prowadzących oddziały urazowo-ortopedyczne i kliniki, nadal służą sportowcom najlepszą wiedzą i doświadczeniem.

Medycyna sportowa wg Zajączkowskiego :

…jest gałęzią medycyny, której przedmiotem badania i kontroli jest człowiek zdrowy uprawiający jakiekolwiek formy wychowania fizycznego w celu podniesienia swego potencjału zdrowia oraz sprawności fizycznej i psychicznej… [1984, PZWL].

Medycyna sportowa zajmuje się:

1.Profilaktyką

• orzekanie o zdolności do podejmowania aktywności ruchowej

• systematyczna kontrola wpływu aktywności na zdrowie człowieka

• bezpieczeństwo w organizacji treningów i zawodów, sprzęt i ubiór zawodnika, odżywianie, nawadnianie, wspomaganie farmakologiczne, doping

• zapobieganie nieszczęśliwym wypadkom oraz urazom sportowym,

• profilaktyka zmian przeciążeniowych

2. Leczeniem i rehabilitacją

Badania wstępne i okresowe

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22.12.2004 r. w sprawie koniecznych badań lekarskich oraz częstotliwości ich przeprowadzania w stosunku do dzieci i młodzieży do 21 roku życia, ubiegających się o przyznanie licencji albo posiadających licencję na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny sportu (Dz .U. Z 2004 r. Nr 282, poz.2815)

§ 1.

1. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, ubiegających się o przyznanie licencji na amatorskie uprawianie określonej dyscypliny sportu, przeprowadza się wstępne badania lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu.

2. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających amatorsko określoną dyscyplinę sportu i posiadających licencję na jej uprawianie, przeprowadza się okresowe badania lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu.

3. W stosunku do dzieci i młodzieży do ukończenia 21. roku życia, uprawiających amatorsko określoną dyscyplinę sportu i posiadających licencję na jej uprawianie, które podczas uprawiania określonych dyscyplin sportu doznały urazów, w tym urazu głowy, zmian przeciążeniowych, utraty przytomności lub porażki przez nokaut, przeprowadza się kontrolne badanie lekarskie i wydaje orzeczenie lekarskie o zdolności do uprawiania określonej dyscypliny sportu

§ 2.

1. Badania, o których mowa w § 1, przeprowadza dziedzinie rehabilitacji medycznej, na podstawie skierowania lekarza podstawowej opieki lekarz specjalista w dziedzinie medycyny sportowej, a w odniesieniu do niepełnosprawnych - lekarz specjalista w zdrowotnej.

2. W przypadku braku lekarza specjalisty w dziedzinie medycyny sportowej, badania, o których mowa § 1, przeprowadza lekarz posiadający certyfikat nadany przez Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej.

§ 3.

Wstępne, okresowe i kontrolne badania lekarskie obejmują:

1. ogólne badanie lekarskie;

2. badania specjalistyczne i diagnostyczne w zakresie niezbędnym do wydania orzeczenia.

Badania okresowe obejmują badania przeprowadzane:

1. co 6 miesięcy - w przypadku badań, o których mowa w pkt 1-3;

2. co roku - w przypadku badań, o których mowa w pkt 4-7;

3. co dwa lata - w przypadku badań, o których mowa w pkt 8 i 9.

Badania ogólne, specjalistyczne i diagnostyczne obejmują:

1. pomiary antropometryczne;

2. ogólne badanie lekarskie;

3. badanie ortopedyczne;

4. próbę wysiłkową;

5. przegląd stomatologiczny;

6. badanie elektrokardiograficzne;

7. badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu, odczyn opadania krwinek czerwonych, morfologię

8. konsultację laryngologiczną;

9. konsultację okulistyczną;

10. konsultację neurologiczną i badanie elektroencefalograficzne ( boks ,wschodnie sztuki walki, płetwonurkowanie ,skoki spadochronowe i sport lotniowy, paralotniowy i motolotniowy - powtarza się co dwa lata)

11. oznaczenie stężenia glukozy w surowicy krwi (płetwonurkowanie oraz skoki spadochronowe i sport lotniowy, paralotniowy i motolotniowy oraz sporty motorowe i powtarza co roku.)

12. badanie radiologiczne odcinka szyjnego kręgosłupa (judo, zapasy)

13. badanie radiologiczne odcinka lędźwiowego kręgosłupa (podnoszenie ciężarów)

14. badanie spirometryczne (płetwonurkowanie)

15. konsultację psychologiczną (skoki spadochronowe i sporty lotniowe, paralotniowe i motolotniowe)

Rozporządzenie Ministra Sportu z dnia 8 stycznia 2007 r. w sprawie zakresu opieki medycznej nad zawodnikami kadry narodowej osób niepełnosprawnych oraz kadry paraolimpijskiej (Dz.U. Z 2007 r. Nr 7, poz. 56).

§ 1.

Zawodnicy kadry narodowej osób niepełnosprawnych oraz kadry paraolimpijskiej są kierowani przez organizację przygotowującą zawodników do udziału w międzynarodowym współzawodnictwie sportowym osób niepełnosprawnych na badanie, które przeprowadza lekarz specjalista medycyny sportowej

§ 3. 

1. Wstępne badanie lekarskie przeprowadza się po zakwalifikowaniu zawodnika do kadry narodowej osób niepełnosprawnych lub paraolimpijskiej.

2. Badanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje ogólne badanie lekarskie, próbę wysiłkową i badanie echokardiograficzne serca oraz przegląd stomatologiczny, a także, w zależności od rodzaju uprawianej dyscypliny sportu, inne badania i konsultacje określone
   w § 4 ust. 1.

§ 4. 

Badanie okresowe obejmuje:

1. ogólne badanie lekarskie - co 6 miesięcy i przegląd stomatologiczny - raz w roku oraz w zależności od rodzaju uprawianej dyscypliny sportu:

• pomiary antropometryczne

• konsultację ortopedyczną

• badanie elektrokardiograficzne

• badanie ogólne moczu z oceną mikroskopową osadu

• odczyn opadania krwinek czerwonych

• morfologię krwi obwodowej z wzorem odsetkowym

• rentgen klatki piersiowej, odcinka szyjnego (u osób uprawiających sporty walki), odcinka lędźwiowego kręgosłupa (u osób uprawiających podnoszenie ciężarów )

• konsultację laryngologiczną

• konsultację okulistyczną

• oznaczenie poziomu glukozy w surowicy krwi

• konsultację neurologiczną

• badania serologiczne w celu wykluczenia zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C

• badanie EEG (dotyczy zawodników uprawiających sporty walki);

• badanie psychologiczne (dotyczy zawodników z upośledzeniem umysłowym)

2. Lekarz przeprowadzający badanie może zlecić dodatkowo wykonanie innych badań lub konsultacji, których potrzeba wykonania wynika z oceny stanu zdrowia, w tym rodzaju i stopnia niepełnosprawności

§ 5.

1. Kontrolnemu badaniu lekarskiemu podlegają zawodnicy, o których mowa w § 1, w przypadku gdy:

1. doznany uraz lub przebyty proces chorobowy uniemożliwił im uczestniczenie w zajęciach sportowych przez okres dłuższy niż 14 dni albo

2. utracili przytomność lub doznali urazu głowy.

§ 9. 

Opieka medyczna obejmuje ponadto profilaktykę zdrowotną, leczenie, rehabilitację i działania koordynujące procesy leczenia i rehabilitacji - udzielane przez Centralny Ośrodek Medycyny Sportowej w Warszawie.

2

---