PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA WYKŁAD 6 5 V 2011
ROZWÓJ OSOBOWOŚCI
OSOBOWOŚĆ - jest to struktura cech indywidualnych i sposobów zachowania, która decyduje o specyficznych sposobach przystosowania się danej jednostki do jej środowiska.
Kładzie się nacisk na cechy człowieka, które wpływają później na zachowanie, oraz na to, jak sobie jednostka radzi w środowisku.
Pierwotnie uważano, że osobowość jest STAŁĄ. Teraz wiadomo, że cechy zmieniają się wraz z rozwojem człowieka. Nabywa się cechy, zmienia się ich natężenie.
TEMPERAMENT - jest wrodzony. Ten sam przez cały czas (może się minimalnie zmieniać).
Cechy tempera mentalne:
Szybkość, aktywność - decyduje o tym pobudzenie procesów korowych (nerwowych).
Ogólny napęd psychoruchowy dziecka.
Żywość lub powolność jego odruchów i reakcji. W późniejszych latach przejawia się to w żywej mimice, gestykulacji, mowie (lub powolnej).
WIEK NIEMOWLĘCY
Duże znaczenie dla rozwoju osobowości ma rozwój poczucia odrębności fizycznej. Dziecko jeszcze nie operuje pojęciem „Ja”, ale odróżnia siebie od otoczenia.
Czynniki środowiskowe (rozwój społeczny), wychowanie - wpływa na przeżywanie różnych stanów emocjonalnych, na zaspokojenie potrzeb itd.
WIEK PONIEMOWLĘCY
Pojawia się poczucie odrębności psychicznej - określona jest ona jako struktura „Ja” - wokół której dziecko może integrować różne informacje o sobie i o otoczeniu.
Dziecko w tym okresie zaczyna wiedzieć, że Ja to Ja - najbardziej widoczne jest to w mowie dziecka, np. gdy początkowo dziecko mówi „Basia chce pić”, potem zaczyna mówić „Ja chcę pić”. Widzi siebie ze swojej pierwszoosobowej pozycji.
Moment odkrycia Ja psychicznego to moment narodzin samowiedzy.
Rozwój woli - ważny czynnik rozwoju osobowości - dziecko wie, że można czegoś chcieć.
Negatywizm - buntowanie się przeciw wszystkiemu.
Uświadomienie sobie przez dziecko własnej podmiotowości - dziecko uświadamia sobie, że może być sprawcą czynu i sprawcą jakichś zmian.
WIEK PRZEDSZKOLNY
W tym wieku dziecko może powiedzieć coś o sobie, np. mam 5 lat. Często są to cechy fizyczne (np. jestem blondynką).
Najpierw kształtuje się Ja realne (jaki jestem).
W tym wieku rozwój osobowości dziecka odznacza się ogromną plastycznością, dlatego wtedy właśnie jako wychowawcy mamy duże możliwości co do kształtowania osobowości dziecka.
Osobowość dziecka kształtuje się w zależności od warunków środowiskowych oraz od procesów wychowania. W ciągu kilku pierwszych lat kształtują się podstawy osobowości dziecka, które w poważny sposób zadecydują o jego dalszym rozwoju.
Pod koniec wieku przedszkolnego i na początku wieku szkolnego - Ja idealne (jaki chciałbym być).
Jeśli jest duża zbieżność między Ja realnym i Ja idealnym dziecko ma wysoką samoocenę, wysoki stopień samoakceptacji, ale też wiąże się to z małą motywacją rozwoju.
Gdy jest duża rozbieżność - rodzi się frustracja, że „nie jestem taki, jaki chciałbym być”, a jeśli poziom frustracji jest zbyt wysoki, mogą wystąpić problemy emocjonalne, niska samoocena, niskie poczucie własnej wartości i bezradność w działaniu.
Te rozbieżności mają miejsce w wieku szkolnym, a mogą się jeszcze bardziej nasilić w wieku adolescencji.
Najlepszy jest średni stopień rozbieżności.
MŁODSZY WIEK SZKOLNY
Bardzo ważnym czynnikiem w rozwoju osobowości jest uświadomienie sobie motywów swojego działania - dziecko wie dlaczego tak robi.
Następuje doskonalenie całej struktury osobowości - te cechy, które istnieją mogą zaniknąć, pojawić się nowe.
Dzieci w tym wieku stają się coraz bardziej świadome swoich potrzeb. Łączy się to z tym, że w tym wieku mają dużą potrzebę osiągnięć (głównie chodzi o osiągnięcia szkolne).
Pojawiają się zainteresowania - wynikające z jakichś talentów, np. plastyczne, muzyczne, zwierzęta, itd.
Dziecko potrafi wybierać sposoby jakimi realizuje te potrzeby (wcześniej potrzeby musiały być od razu realizowane - gdy było młodsze, teraz kształtuje się opanowanie, samokontrola). Dziecko stara się zrealizować swoją potrzebę w sposób akceptowalny społecznie.
Ma większą tolerancję na odroczenie spełnienia potrzeby, czyli może budować cele długoterminowe.
Swoje potrzeby zaczyna zaspokajać samo, nie domaga się zaspokajania potrzeb od rodziców.