|
W masażu klasycznym wyróżniamy 8 podstawowych technik, są to kolejno:
GŁASKANIE jest jedyną techniką, którą wykonuje się kilkakrotnie w czasie zabiegu. Zaczyna ono zawsze i kończy każdy masaż. Głaskaniem można także przeplatać ruchy występujące w pozostałych technikach. O ile, w zależności od potrzeb, niektóre techniki można pominąć w masażu, głaskanie wykonuje się zawsze. Niekiedy nawet cały zabieg można ograniczyć do tej jednej techniki.
mechaniczne usunięcie zrogowaciałych łusek naskórka w celu ułatwienia wydzielniczej pracy gruczołów potowych i łojowych
zwiększenie tonusu skórnego i tkanki podskórnej, przez co skóra staje się gładsza, elastyczniejsza i bardziej sprężysta
wzmożenie przemiany materii w tkankach skóry i szybsze odprowadzenie ewentualnych obrzęków i krwiaków
przyspieszenie wygojenia ogniska zapalnego (ostrożnie głaskanie na obwodzie)
obniżenie pobudliwości zakończeń nerwów czuciowych skóry przez działanie uspokajające na ośrodkowy układ nerwowy, a niekiedy nawet znieczulające (długotrwałe głaskanie)
Głaskanie wykonuje się całą powierzchnią dłoniową ręki. Palce 2-5 są złączone, a kciuk przywiedziony bądź częściej lekko lub bardziej odwiedziony. Dłoń powinna dokładnie przylegać do powierzchni skóry. Ruchy muszą być miarowe, lekkie, posuwiste z równomiernym dociskiem. Siłę docisku reguluje się w zależności od potrzeb - mocne głaskanie działa pobudzająco, lekkie - uspokajająco. Ruch głaskania powinien zawsze doprowadzić do wyczuwalnego pod rękami masażysty podwyższenia temperatury ciała.
Głaskanie poprzecznie oburącz - ręce ułożone obok siebie, poprzecznie do przebiegu włókien mięśniowych (kciuki złączone). Masażysta ustawiony jest równolegle do masowanego odcinka ciała. Odmianą jest głaskanie poprzeczne naprzemienne - ręce przesuwają się kolejno jedna za drugą, krzyżując się na początku ruchu.
Głaskanie podłużne oburącz - ręce ułożone wzdłuż przebiegu włókien mięśniowych (palce w kierunku ruchu). Masażysta ustawiony jest w przedłużeniu osi masowanego odcinka ciała. Odmianą jest głaskanie podłużne naprzemienne - ruch wykonuje się naprzemiennie lewą i prawą ręką, kciuki silnie odwiedzione, dłonie obejmują pierścieniowo masowane miejsce tak, że po jednej stronie przesuwa się kciuki wraz ze swym kłębem, a po drugiej stronie pozostałe złączone ze sobą palce.
Głaskanie całą powierzchnią paliczków dalszych palców 2-5 wykonuje się na małych powierzchniach, których nie można objąć całą dłonią.
ROZCIERANIE wykorzystuje się przede wszystkim w masażu stawów, a w tym wiązadeł i torebek stawowych. Stosuje się także w masażu mięśni, tkanek mięśniowo ścięgnistych, powięzi i rozcięgien. Szczególną uwagę zwraca się zawsze na rozcieranie miejsc, gdzie brzuśce mięśniowe przechodzą w ścięgna oraz na miejsca przyczepów mięśniowych. Stawy rozciera się zwykle po uprzednim wymasowaniu odcinka dystalnego, a przed ćwiczeniami biernymi. Jeżeli celem rozcierania jest usunięcie ze stawu wysięku lub krwiaka, wówczas w pierwszej kolejności dokonuje się masażu odcinka powyżej chorego stawu, następnie rozciera się sam staw, po czym powtórnie masuje się okolicę na d stawem. Postępowanie takie ułatwia usunięcie ze stawu zbędnych substancji.
ułatwianie i przyspieszenie wchłaniania obrzęków, wysięków pozapalnych, krwiaków pourazowych (dot. zarówno tkanki mięśniowej jak i stawów)
likwidowanie stwardnień mięśniowych różnego pochodzenia, zgrubień torebek stawowych oraz blizn i zrostów, również po zabiegach operacyjnych (po wygojeniu rany)
zwiększenie elastyczności mięśni, ścięgien oraz całego aparatu więzadłowo-stawowego
rozgrzanie stawów i ścięgien przed wzmożonym wysiłkiem fizycznym (w masażu sportowym jako uzupełnienie rozgrzewki)
Rozcieranie wykonuje się najczęściej nasadą dłoni lub opuszkami ruchami energicznymi, prostolinijnymi bądź częściej kolistymi i spiralnymi. Ruchy koliste wykonuje się miejscowo (np. w miejscu przyczepu mięśniowego czy rozcieraniu małych stawów), a ruchy spiralne polegają na obrotowym przesuwaniu rąk wzdłuż masowanego odcinka ciała. Ręce masażysty uciskają z taką siłą, aby nie ślizgały się po powierzchni skóry, przesuwały ją do tkanek położonych głębiej, tworząc wyraźny fałd skórny. Stawy na ogół rozciera się ruchami kolistymi. Wszystkie ruchy w rozcieraniu można w razie potrzeby wykonywać w sposób wspomagany, czyli z obciążeniem przy pomocy drugiej ręki, wzmagając w ten sposób ucisk na masowane tkanki.
Rozcieranie prostolinijne lub spiralne nasadą dłoni - ułożenie rąk podobne jak w głaskaniu, czyli ręka masująca jest wzdłuż włókien mięśniowych bądź poprzecznie do nich, palce nieco uniesione ślizgają się tylko po powierzchni skóry, natomiast największy docisk przypada na nasadę dłoni, czyli okolice poniżej stawu nadgarstkowego. W ruchu wspomaganym obciążenie drugą ręką przykłada się w poprzek pierwszej, w okolicy nadgarstk.
Rozcieranie prostolinijne, spiralne bądź koliste opuszkami palców 2-5 - nadgarstek wyraźnie uniesiony, stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe lekko zgięte, ręka ustawiona wzdłuż masowanych włókien. Palce ręki masującej zwykle są złożone, choć czasami się rozstawia się je, np. przy rozcieraniu przestrzeni międzyżebrowych czy międzykostnych w śródstopi i śródręczu. Obciążenie przekłada się palcami 2-5 ręki na grzbietową powierzchnię paliczków dalszych ręki masującej.
Rozcieranie prostolinijne lub spiralne kłębami kciuków - wykorzystuje się na małych powierzchniach bez wspomagania. W tym ruchu pozostałe części ręki nie mają styczności z masowaną powierzchnią
Rozcieranie prostolinijne, spiralne lub koliste opuszkami kciuków - bardzo efektywny ruch, szczególnie w przypadku małych stawów, powierzchni podeszwowej stopy i dłoniowej ręki, a także okolic kręgosłupa. Kciuki w tym ruchu wyprostowane zarówno w stawach śródręczno-paliczkowych, jak i międzypaliczkowych
Rozcieranie prostolinijne i spiralne nasadą dalszą paliczków bliższych zgiętych palców 2-5, aż do zamknięcia pięści (kciuk znacznie odwiedziony). Ruch ten może być bolesny, dlatego stosuje się go na silne rozwiniętych mięśniach, głównie w masażu sportowym.
WYCISKANIE ta prosta technika wykorzystywana jest przede wszystkim w masaż sportowy, w masażu leczniczym stosuje się ją w tzw. drenażu limfatycznym.
przepchnięcie krwi w naczyniach żylnych i chłonki w naczyniach limfatycznych w kierunku serca
zwiększenie szybkości przepływu krwi i limfy
szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii
ułatwienie dopływu do tkanek krwi utlenionej
wstępne pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego
Wyciskanie wykonuje się ruchami naprzemiennymi, tzn. najpierw jedną, a następnie drugą ręką na zmianę. Ruch jest najczęściej wspomagany co oznacza, że ręka stykająca się bezpośrednio zmasowaną powierzchnią jest obciążona przez drugą ręką masażysty - w ten sposób zwiększa się siłę docisku. Wszystkie ruchy mają charakter prostolinijny, czyli wykonuje się je wzdłuż włókien mięśniowych.
Wyciskanie kciukiem i palcem wskazującym - masowany mięsień ujmuje się między te dwa palce, przy czym kłąb palca małego jest uniesiony. W celu obciążenia (wyciskanie wspomagane) drugą rękę przykłada się w poprzek pierwszej w okolicy nadgarstka. Ruch może mieć także charakter pulsacyjny.
UGNIATANIE jest to podstawowa technika w masażu klasycznym, oddziaływująca przede wszystkim na tkankę mięśniową. Na technikę tę przeznacza się zwykle w masażu najwięcej czasu, tzn. około 40% całego zabiegu w masażu leczniczym i nawet 60% w masażu sportowym. Ugniatanie wymaga od masażysty szczególnie starannego przygotowania, a także dobrej kondycji fizycznej, gdyż chwyty tu występujące wymagają nieco większego wysiłku niż w pozostałych technikach.
duże przekrwienie masowanego obszaru, a co się z tym łączy - zwiększenie szybkości przepływu krwi, także limfy i ułatwienie wymiany tkankowej w mięśniach (lepsze odżywianie i szybsze odprowadzenie produktów przemiany materii)
uregulowanie, czyli sprowadzenie do pożądanego, fizjologicznego napięcia (tonusu) mięśniowego poprzez mechaniczne oddziaływanie na receptory czucia głębokiego, odpowiadające za to napięcie (wrzeciona nerwowo-mięśniowe i aparaty Golgiego) - tonus mięśni powinien zostać zwiększony, np. w niedowładach czy zanikach, a zmniejszony po wysiłku fizycznym
przyspieszenie ogólnej regeneracji mięśni po intensywnym wysiłku fizycznym
zwiększenie elastyczności tkanki mięśniowej oraz ścięgien
pobudzenie poprzez receptory czucia głębokiego ośrodkowego układu nerwowego
W ugniataniu wyróżnia się cztery podstawowe ruchy, które pod względem techniki wykonywania różnią się między sobą w zasadniczy sposób. We wszystkich ruchach obowiązują jednak pewne wspólne zasady metodyczne. Charakterystyczną cechą wszystkich ruchów stosowanych w ugniataniu i odróżniających je od innych technik jest zasada, że ręka masująca nie ślizga się po skórze, lecz wyraźnie i zdecydowanie chwyta za masowany mięsień lub grupę mięśni, starając się je odciągnąć od części kostnych. Mięsień chwyta się między złączone ze sobą palce 2-5 a silnie odwiedzony kciuk (nie dotyczy chwytu szczypcowego). Ruchy powinny być wykonywane w sposób możliwie płynny, bez odrywania rąk od powierzchni masowanej i bez gwałtownych szarpnięć oraz tak, aby między dłonią a częścią masowaną był jak najmniejszy prześwit. Opisane niżej ruchy można - w zależności od masowanego obszaru - modyfikować poprzez niewielką zmianę ułożenia rąk, przy czym muszą być zachowane podstawowe zasady metodyczne. Poszczególne ruchy ugniatanie można przeplatać z głaskaniem bądź wstrząsaniem.
Ugniatanie okrężne opuszkami palców i kciukiem - można wykonywać w sposób naprzemienny (na zmianę jedną i drugą ręką) bądź oburącz. W obu przypadkach masażysta ustawiony jest w przedłużeniu długiej osi masowanego odcinka ciała, a palce masującej ręki ułożone są poprzecznie do włókien mięśniowych i między paliczkowych; błędem jest wykonywanie ruchu w kierunku kciuka tak, że kciuk dąży do palców, a palce do kciuka - jednocześnie cała ręka przesuwa się dośrodkowo wzdłuż masowanych włókien mięśniowych. Nasada dłoni ślizga się swobodnie po masowanej powierzchni .Palce 2-5 w czasie ruchu obrotowego wyraźnie zginają się w stawach śródręczo-paliczkowych i między paliczkowych; błędem jest wykonywanie ruchu za pośrednictwem stawu barkowego przy wyprostowanych palcach ręki. Ruch można wykonywać techniką wspomaganą, przykładając obciążenie drugą ręką na okolicę grzbietową paliczków ręki masującej.
Ugniatanie przesuwane - należy do najczęściej wykorzystywanych i najbardziej efektywnych ruchów w masażu klasycznym. Masażysta ustawiony jest równolegle do masowanego odcinka ciała. Obydwie ręce równocześnie chwytają za mięsień poprzecznie do jego włókien. Odległość między rękami jest niewielka i wynosi ok.2cm. Po silnym odciągnięciu mięśnia od części kostnej jedną rękę masażysta przesuwa w kierunku do siebie, drugą w kierunku przeciwnym. Między rękami tworzy się wyraźny, załamany fałd mięśniowy. Następnie , nie wypuszczając mięśnia, wykonuje się takie same ruchy, tylko w kierunkach przeciwnych, jednocześnie stopniowo przesuwając ręce dośrodkowo, wzdłuż włókien mięśniowych. Mięsień jest jakby przekazywany z jednej ręki do drugiej.
Ugniatanie wałkowane - ruch zbliżony do poprzedniego, z ty że masujące ręce pracują nie w przeciwnych kierunkach, lecz w tych samych kierunkach. Mięsień chwyta się równocześnie obiema dłońmi między wszystkie palce a kłąb kciuka i palca małego. Kciuki są przywiedzione i mogą krzyżować się, zachodząc na siebie. W pierwszym momencie mięsień należy przesunąć do siebie uciskając go palcami, a następnie od siebie - uciskając nasadą dłoni z jednoczesnym przesunięciem rąk wzdłuż mięśnia.
Odmianą jest ruch polegający na tym, że cały masowany odcinek kończyny ujmuje się z dwóch stron (na dwóch przeciwnych płaszczyznach) i wykonując rękami ruchy w przeciwnych kierunkach z dociskiem do części kostnych, przesuwa się je stopniowo dośrodkowo. Tego typu ruch stosuje się w masażu całego (tzn. prostowniki i zginacze razem) uda, przedramienia i ramienia.
Ugniatanie ruchem szczypcowym - ruch wykonuje się naprzemiennie; masażysta ustawia się równolegle do masowanego odcinka ciała. Palce rąk rozstawione i zgięte szponowato chwytają naprzemiennie za mięsień z taką siłą, aby w pierwszym momencie zdecydowanie go unieść, a następnie wypuścić z uchwytu (uniesiony mięsień wyślizguje się spomiędzy palców).
UDERZANIE technikę tę stosuje się głównie na duże powierzchnie mięśniowe. Można ją w ogóle pominąć, jeżeli jest to uzasadnione celem całego zabiegu. Ponieważ uderzanie należy do silnych bodźców mechanicznych, mogą istnieć przeciwwskazania do jego wykonywania, o czym należy zawsze pamiętać. Uderzanie wykonuje się zwykle z dość dużą siłą, ale nie może ono powodować, podobnie jak inne techniki, doznań bólowych, a tym bardziej wystąpienia krwawych wybroczyn na skórze.
bardzo silne przekrwienie masowanej powierzchni, a tym samym polepszenie jej odżywienia i zwiększenie trofiki mięśniowej
zmiana pobudliwości obwodowego układu nerwowego - lekkie uderzanie działa uspokajająco i znieczulająco [np. w nerwicach wegetatywnych, po urazach], a silne zdecydowanie pobudzająco [np. w niedowładach mięśniowych czy w masażu przedstartowym]
pobudzenie mięśni do skurczu (szybkie krótkie uderzanie) porównywalne jest z działaniem impulsowych prądów małej częstotliwości w elektrostymulacji
przyspieszenie powysiłkowej restytucji mięśniowej (UWAGA: na mięśniach zmęczonych, bezpośrednio po wysiłku fizycznym uderzania nie należy stosować)
zmniejszenie tkanki tłuszczowej w wyniku przyspieszenia wymiany przemiany materii
Wszystkie ruchy w uderzaniu wykonuje się poprzez naprzemienną pracę rąk z wysokości ok. 10 cm od masowanej powierzchni i jak w pozostałych technikach zawsze dośrodkowo. Ruchy powinny być rytmiczne, sprężyste i krótkie, o częstotliwości uderzeń 3-4 na sek.
Uderzanie całą dłonią (ruchem łyżeczki) jest najdogodniejszym sposobem w tej technice. Wykonuje się dłoniową częścią rąk zgiętych łyżeczkowato (łódkowato) - wszystkie palce złączone, nadgarstki usztywnione. Uderzenie następuje nie tylko samymi dłońmi, ale także poduszką powietrzną, powstającą między masującymi rękami, a powierzchnią masowaną. Przy prawidłowo wykonywanym chwycie odgłos uderzania powinien być głuchy, stłumiony, a nie klaszczący.
Uderzanie palcami (ruchem miotełki) - uderzanie następuje powierzchnią paliczków środkowych i dalszych lekko zgiętych i rozstawionych palców 2-5. masujące ręce zwrócone są do siebie powierzchniami dłoniowymi i ustawione poprzecznie do włókien mięśniowych krawędzią łokciową (od strony małego palca). Istota techniki polega na tym, że palce i nadgarstki są rozluźnione, a ruch wychodzi z przedramienia.
Uderzanie krawędziami rąk (ruchem siekania) - dłonie ustawione jak wyżej, tzn. poprzecznie do włókien mięśniowych krawędzią łokciową, ale palce wyprostowane, a nadgarstki usztywnione. Uderzenia następują kłębami małego palca. W momencie zetknięcia się masujących rąk z powierzchnią masowaną, ruch powinien być z wyczuciem lekko wyhamowany, tak aby nie było bolesne.
Uderzanie niedomkniętą pięścią - ruch często wykorzystywany w masażu sportowym. Uderzania następują łokciową krawędzią nie domkniętej w pięść ręki, przy czym nadgarstki są usztywnione.
WSTRZĄSANIE wykonuje się przede wszystkim w masażu sportowym, choć ma ono także znaczenie w masażu leczniczym. Technikę tę można również stosować między poszczególnymi ruchami ugniatania.
aktywizacja przepływu krwi, a szczególnie limfy, która pod wpływem wstrząsania znacznie łatwiej i szybciej przemieszcza się z kończyn w kierunku klatki piersiowej, gdzie powraca do krwi przez przewód piersiowy i przewód chłonny prawy
lepsze rozprowadzenie chłonki w przestrzeniach międzykomórkowych tkanek powierzchniowych i głębokich
zmniejszenie powysiłkowego napięcia mięśniowego ( UWAGA Należy pamiętać o tym, że wstrząsanie słabe i wolne osłabia , a szybkie i energiczne wzmaga pobudliwość ośrodkowego układu nerwowego
Wstrząsanie można porównać z zabiegami mechaniczno - wibracyjnymi. Ruch wykonuje się zdecydowanie, rytmicznie, a jednocześnie płynnie, bez szarpnięć. Wstrząsanie całej kończyny dolnej i górnej stosuje się dopiero po uprzednim całkowitym wymasowaniu tych kończyn z wykorzystaniem pozostałych technik.
Wstrząsanie klasyczne - wykonuje się na poszczególnych mięśniach lub grupach mięśniowych zawsze tylko jedną ręką na zmianę (naprzemiennie). Masażysta ustawia się w przedłużeniu długiej osi masowanego odcinka i ujmuje mięsień między palce 2-5 a kciuk. Kończynę masującą wprawia się w stawie łokciowym w ruch drgający poprzeczny do włókien mięśniowych i przesuwa się ją jednocześnie wzdłuż mięśnia dośrodkowo. Dłoń w czasie ruchu powinna całą swoją powierzchnią dotykać do powierzchni masowanej
Wstrząsanie całej kończyny dolnej - można wykonać dwoma sposobami:
- masowany leży tyłem, kończyny dolne wyprostowane, górne wzdłuż tułowia, trzymają dłońmi za krawędzie leżanki, masażysta ustawiony na przedłużeniu długiej osi kończyny ujmuje ją za stopę - jedną reką os spodu, powyżej guza piętowego, a drugą na powierzchni grzbietowej śródstopia, po czym unosi ją do zgięcia w stawie biodrowym do ok. 30 stopni (kolano w pełnym wyproście) i pociągając do siebie wykonuje wstrząsanie w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej.
- masowany leży tyłem, kończyny górne wzdłuż tułowia, masowana kończyna dolna zgięta w stawie biodrowym i kolanowym pod kątem 45 stopni (stopa oparta o podłoże), masażysta chwyta jedną ręką za grzbietową powierzchnię stopy lekko ją przytrzymując, a drugą ręką obejmuje kolano i wykonuje nią wstrząsanie całej kończyny, w płaszczyźnie czołowej (na boki)
Wstrząsanie całej kończyny górnej - pozycja leżąca (lepsza stabilizacja barku) lub niekiedy siedząca. masażysta chwyta kończynę za dłoń (jak do powitania) lub za nadgarstek (usztywniając je jednocześnie) i pociągając do siebie wykonuje wstrząsanie we wszystkich kierunkach.
WIBRACJA jest to technika wykonywana w masażu klasycznym tylko na specjalne zlecenie. Wibracja ręczna trudnym i męczącym dla masażysty, dlategouważa się, że bardziej skuteczny jest masaż za pomocą mechanicznych urządzeń wibracyjnych. Jednak w wibracji ręcznej można zabieg robić z większym wyczuciem. Wibrację najczęściej stosuje się w masażu kręgosłupa oraz wzdłuż przebiegu dostępnych palpatycjnie nerwów obwodowych.
obniżenie patologicznej lub nadmiernej - po dużym wysiłku fizycznym - pobudliwości ośrodkowego układu nerwowego i nerwów obwodowych (także efekt przeciw bólowy)
wybiórczy wzrost napięcia włókien mięśniowych
zwiększenie napięcia ścian naczyń krwionośnych
Wibracja polega na wykonywaniu bardzo szybkich ruchów o dużej częstotliwości, ale stosunkowo małej amplitudzie, ręką wraz z przedramieniem przy usztywnionym nadgarstku. Ruch wykonuje się w płaszczyźnie góra-dół, czyli z uciskiem na masowaną powierzchnię i z jednoczesnym przesuwem ręki wzdłuż masowanego nerwu, mięśnia czy naczynia. Masującą rękę ustawia się zawsze palcami w kierunku ruchu. Błędem jest stosowanie wibracji poprzez ruchy ręki na boki. Ruchy wykonuje się naprzemiennie, raz jedną, raz drugą ręką dla odpoczynku, bądź sposobem wspomagającym (z obciążeniem), ładąc jedną rękę na drugą. Chwyt wspomagany wdaje się łatwiejszy technicznie i bardziej skuteczny.
Wibracja opuszkami palców 2-5 - palce powinny być wyprostowane i usztywnione (obciążenie przykłada się na grzbietową powierzchnię paliczków dalszych ręki masującej usztywnionymi palcami ręki drugiej)
Wibracja nasadą dłoni - stosuje się na większych obszarach ciała (obciążenie drugą ręką przykłada się w okolicy nadgarstka).
RUCHY BIERNE wykonywane są przez masażystę z wykorzystaniem siły jego rąk przy biernym zachowaniu się masowanego, który powinien maksymalnie rozluźnić ćwiczone mięśnie. W masażu klasycznym ruchy bierne wykonuje się nawet wówczas, gdy siła mięśniowa nie jest osłabiona i masowany mógłby z powodzeniem wykonać ruchy czynne czy czynne z oporem.
lepsze ukrwienie, a tym samym odżywienie powierzchni torebek i wiązadeł stawowych
zwiększenie elastyczności i sprężystości lub niedopuszczenie do zmian degeneracyjnych elementów wiązadło-torebkowych stawów
zachowanie lub wyrobienie pełnego zakresu ruchu w stawach
zabezpieczenie przed powstaniem przykurczów, zniekształceń, odwapnień czy patologicznych narośli w stawach
utrzymanie naturalnej długości i elastyczności mięśni
unormowanie krążenia mięśniowego w wyniku uruchomienia tzw. pompy mięśniowej działającej w czasie biernego rozciągania mięśni
dalsze uaktywnienie przepływu limfy w naczyniach chłonnych
wyzwolenie bodźców prioprioreceptywnych z receptorów stawowych i mięśniowych, powodujących pobudzenie ośrodkowego układu nerwowego i umożliwiających zachowanie tzw. pamięci ruchowej
Pewna stabilizacja odcinka powyżej ćwiczonego stawu lub ułożenie masowanego w tzw. pozycji izolowanej zapewniającej dobrą stabilizację.
Chwyt ćwiczonego odcinka ciała pewny, bezpieczny i jak najbliżej stawu - w celu zmniejszenia dźwigni ruchu (szczególnie ważne przy odwapnieniach). Nie należy równocześnie wykonywać na obu stawach.
Ruch należy prowadzić w pełnym fizjologicznym zakresie, a przy stawach wrażliwych - do granicy bólu.
Ruchy wykonuje się z możliwie silnym dociskiem na powierzchnie stawowe.
Liczba powtórzeń ruchów 6-8 w jednej płaszczyźnie (jeżeli staw ma duży stopień swobody, ruchy powtarza się we wszystkich możliwych kierunkach).
|