Dwudziestolecie międzywojenne a Młoda Polska
I Stare i nowe porządki.
Ramę, w jakiej mieści się okres literatury polskiej dwudziestolecia międzywojennego wyznaczyły dwa wydarzenia historyczne:
odzyskanie niepodległości 11 listopada 1918
najazd hitlerowski 1 września 1939 r.
W periodyzacji tego okresu nie można niczego zmienić, jak w przypadku innych epok, których ramy czasowe nie są zazwyczaj z góry dane.
Niepodległość uczyniła literaturę, w szczególności poezję, możliwą w takiej postaci, jaka nie była znana dotychczas, najazd hitlerowski i wszystko, co po nim nastąpiło, całkowicie zmienił jej sytuację.
Dwie perspektywy:
Uczestników
W poezji dwudziestolecia dużą rolę odgrywały polemiki między poszczególnymi grupami literackimi.
Przekonanie, przede wszystkim na początku okresu, że nowo powstająca poezja jest radykalnym zaprzeczenie poezji bezpośrednio poprzedzającej. Całkowicie zrywa z dorobkiem lirycznym Młodej Polski.
Poezja okresu dwudziestolecia międzywojennego rozwijała się walki między tendencjami zachowań i awangardowymi - między Skamandrem i Awangardą krakowską.
Historyków literatury
spojrzenie z perspektywy, pozwala dostrzec to co było niezauważalne dla współtwórców tej poezji.
Stosunek do Młodej Polski:
Poezja młodopolska była bohaterem negatywnym Dwudziestolecia. Zaznaczano, że nie stanowi ona tradycji, wszystko co cenne w nowej poezji nie ma nic wspólnego z minioną epoką.
Z dzisiejsze perspektywy widać, że było to mniemanie mylne. Nastąpiło zjawisko unii personalnej pomiędzy poezją dwu epok. Większość poetów MP była czynna w 20.
Reprezentanci:
tzw. pierwszego pokolenia Młodej Polski: Kasprowicz, Przerwa- Tetmajer) zyskali rangę żywych klasyków.
Poeci należący do drugiego pokolenia młodopolskiego (Staff, Leśmian, Bronisława Ostrowska) byli aktywni literacko w okresie międzywojennym. Staff został powołany przez skamandrytów do roli patrona nowych tendencji literackich.
Reakcja antymłodopolska była przede wszystkim sprzeciwem wobec obowiązującej w poprzednich latach maniery.
W Dwudziestoleciu odrzucono wszystko to, co charakteryzowało przeciętną poezje młodopolską:
ustabilizowany zespół „nastrojowych” motywów,
luźną impresjonistyczna konstrukcję wiersza,
słownictwo, w którym dominowały poetyzmy.
Przedmiot negacji stanowiło także traktowanie poezji w okresie Młodej Polski w sposób krańcowo ekspresyjny: zanegowano pojmowanie poezji jako soliloquium, w którym czynnikiem najważniejszym był monologizujący poeta.
W okresie dwudziestolecia miały na początku okresu charakter polemiczny:
hasło wyjścia poezji na ulicę,
wprowadzenie na wielką skalę mowy potocznej,
kreowanie podmiotu lirycznego - prostego człowieka.
Nie można jednoznacznie określi, że odrzucono całą poezję młodopolską. Podzielono kwestie młodopolskie na dwie części, które konsekwentnie separowano:
wszechogarniającą manierę - zdecydowanie negowano
indywidualne osiągnięcia - większość wybitnych poetów cieszyła się poważaniem, nazywani klasykami.
Uznanie Młodej Polski za tradycję negatywną nie ograniczało się do sfery literackich zakazów:
wpływa na pozytywne wybory, określa działania, zmierzające o wypracowania własnej poetyki.
Na MP styl podniosły odpowiada język potoczny w poezji w 20.
hasła zwrotu do codzienności odp. na jej lekceważenie w MP.
Młoda Polska jako tradycja pozytywna:
Dwudziestolecie mimo swej opozycyjności wobec modernizmu, kontynuowało poetyki i programy właściwe Młodej Polsce. Owa kontynuacja wyrażała się:
w podejmowaniu rozwiązań stylistycznych, np. wzorców luźno skonstruowanej liryki pieśniowej, bliskiej poetyckiemu impresjonizmowi.
w przejmowaniu elementów słownictwa ( stereotypowych zbitek metaforycznych)
w kontynuowaniu dominujących w poprzednim okresie wątków i motywów, takich, jak częste odwołania do obiegowej symboliki i różnego typu mitologii
w ekspresyjnym pojmowaniu poezji.
Młoda Polska tworzy tradycję doniosłą, jednak niechcianą i nieświadomie podejmowaną. To co na początku 20 stanowiło przedmiot negacji w późniejszych latach (30.) jest przejmowane.
dążenie do uproszczenia, nurt franciszkański, m. in. u Kasprowicza, Staffa, bohater-prostaczek, mówiącego nieustannie o dniu codziennym było ważny zjawiskiem dla poezji 20. Owego prostaczka wprowadzono w kontekst nowoczesnej cywilizacji urbanistycznej. (Kontynuacja MP)
rola poety nauczyciela i koncepcja poezji jako służebniczki sprawy narodowej. Po 1918 zrzucenie płaszcza Konrada, jednak zostało to już częściowo zanegowane w MP, poeta przestał być wieszczem.
Jednym z ważnych nurtów w poezji Młodej Polski był symbolizm, który wypracował koncepcję języka poetyckiego o podstawowym znaczeniu dla rozwoju całej poezji XX w., w tym także - poezji Dwudziestolecia.
Symbolizm położył nacisk na odrębność mowy poetyckiej, na jej niedyskursywny charakter, na specyficzne sposoby jej oddziaływania.