Finanse przedsiębiorstw 08.05.2010 r.

STRUKTURA I KOSZT KAPITAŁU

Strukturę kapitału rozpatruje się jako relacje pomiędzy kapitałem własnym czyli udziałem właścicieli w finansowanie przedsiębiorstwa a kapitałem pożyczkowym głównie o charakterze długoterminowym.

Przedsiębiorstwo kształtując strukturę kapitału powinno zapewnić optymalną strukturę kapitału.

Optymalna struktura kapitału jest to taka relacja pomiędzy kapitałem własnym a takim kapitałem początkowym, która zapewnia równowagę pomiędzy poziomem oczekiwanego dochodu (oczekiwaną stopa zwrotu) i akceptowanym ryzykiem rozpatrywanym przez właścicieli, wierzycieli i potencjalnych inwestorów. Oceniając strukturę kapitału uwzględnia się następujące kryteria tej oceny:

Ryzyko niewypłacalności kierunki alokacji kapitału

Pozycja na rynku płynność finansowa minimalna

finansowym efektywność

podejmowanych

przedsięwzięć

wiarygodność STRUKTURA KAPITAŁU poziom kosztu

przedsiębiorstwa kapitału (WACC)

bezpieczeństwo

kapitałodawców

ryzyko finansowe

oczekiwania kapitałodawców w zakresie

ich minimalnej stopy zwrotu

Wybór struktury kapitału można traktować jako wieloetapowy proces decyzyjny z wyróżnieniem głownie trzech podstawowych etapów:

Etap 1.

Ocena potrzeb kapitałowych przedsiębiorstwa i możliwości oraz zakres ich samofinansowania. Potrzeby kapitałowe mogą wiązać się z realizacją inwestycji rzeczowych, inwestycji finansowych, środkami trwałymi w budowie.

Etap 2.

Wybór metod i źródeł zewnętrznego finansowania z różnych segmentów rynku, czyli metody i źródła pozyskiwania kapitału. Ten etap wymaga oceny szans i zagrożeń pozyskiwania kapitału pożyczkowego i pozyskiwania kapitału własnego. Kluczowym problemem na tym etapie kształtowania struktury kapitału jest wyznaczenie granicy zadłużenia w przedsiębiorstwie i związanego z tym tzw. progu rentowności kapitału pożyczkowego.

Etap 3.

Wybór struktury kapitału z punktu widzenia równowagi powiązania pomiędzy kosztem kapitału (średnio ważonym kosztem kapitału a efektywnością jego wykorzystania). Na tym etapie ocenia się efektywność przedsięwzięć inwestycyjnych z uwzględnieniem podstawowych miar w tym zakresie jakimi są tzw. NPV i wewnętrzna stopa zwrotu. W tej ocenie koszt kapitału stanowi stopę dyskontującą przyszłe korzyści z tytułu realizacji inwestycji co pozwala na wybór optymalnych decyzji inwestycyjnych.

Istotnym elementem jest ocena szans i zagrożeń zadłużenia.

WZROST ZADŁUŻENIA

szanse

+ utrzymanie struktury własnościowej, czyli stała liczna współwłaścicieli

+ powiązania z kapitałodawcą na czas określony

+ pełne wykorzystanie efektów z prawidłowej alokacji kapitału i korzystnej koniunktury gospodarczej

+ możliwość wzrostu rentowności kapitału własnego i korzyści dla właścicieli poprzez pozytywny efekt dźwigni finansowej

+ możliwość skorzystania z efektu podatkowego (efekt tarczy podatkowej)

zagrożenia

- obligatoryjność zwrotu kapitału i kosztów obsługi długu niezależnie od efektywności przedsiębiorstwa

- ryzyko pogorszenia płynności finansowej i jego niewypłacalności

- ryzyko spadku wiarygodności na rynku finansowym

- pogorszenie rentowności kapitału własnego

- konieczność zabezpieczenia interesów wierzycieli

PODWYŻSZENIE KAPITAŁU WŁASNEGO

szanse

+ dostęp do kapitału na czas nieokreślony bez konieczności zwrotu

+ zachowanie płynności finansowej przedsiębiorstwa

+ wzrost wiarygodności wobec potencjalnych wierzycieli

zagrożenia

- ryzyko niekorzystnej zmiany struktury własnościowej i rozproszenia ośrodków decyzyjnych

- możliwość rezygnacji z efektu dźwigni finansowej pomimo sprzyjających warunków rynkowych

- wypłata dywidendy nie wpływa na obniżenie podstawy opodatkowania (brak efektu tarczy podatkowej)

- trudności w pozyskaniu kapitału własnego

- właściciel przejmuje ryzyko pogorszenia efektywności działalności

Problem efektu dźwigni finansowej

Każde przedsiębiorstwo powinno indywidualnie kształtować swoją strukturę kapitału uwzględniając dwa obszary ryzyka:

• 
  operacyjne niezależne od przedsiębiorstwa

• specyficzne

• ryzyko finansowe - konsekwencja struktury kapitału w przedsiębiorstwie

Ryzyko operacyjne

Jest to ryzyko uzyskania poziomu zysku operacyjnego (ryzyko osiągnięcia przepływu pieniężnego). Wynika z nastepujących czynników:

• struktura aktywów przedsiębiorstwa

• struktura kosztów w przedsiębiorstwie z uwzględnieniem kosztów stałych i zmiennych

• różny próg rentowności w przedsiębiorstwie

• pozycja przedsiębiorstwa na rynku rzeczowym

Różne ryzyko operacyjne decyduje o różnym poziomie dźwigni finansowej w przedsiębiorstwie. Im wyższa dźwignia tym wyższe ryzyko operacyjne w przedsiębiorstwie.

EBIT równoznaczny z zyskiem operacyjnym (relacja zysku operacyjnego do całego kapitału).

Ryzyko finansowe

Wynika ze struktury kapitału w przedsiębiorstwie, kształtuje zarząd. Istotnym elementem wyboru struktury kapitału i związanym z tym ryzykiem finansowym jest problem efektu dźwigni finansowej.

Efekt dźwigni finansowej polega na wykorzystaniu długu jako czynnika kształtującego rentowność kapitału własnego a tym samym korzyści dla właścicieli. Rentowność kapitału własnego - zysk netto do kapitału własnego.

W przedsiębiorstwie mogą wystąpić następujące trzy sytuacje:

1. dodatniego (pozytywnego) efektu dźwigni finansowej - wzrost udziału kapitału pożyczkowego wpływa na poprawę rentowności kapitału własnego, wzrost korzyści dla właścicieli. Warunkiem osiągnięcia dodatniego efektu dźwigni finansowej jest zachowanie relacji, w której stopa zysku całego zaangażowanego kapitału mierzonego zyskiem operacyjnym jest większa od kosztu kapitału obcego.

W tym przypadku korzyść dla właścicieli wynika z różnicy między wysokością oczekiwanej stopy zwrotu przez pożyczkodawców a stopą zwrotu z całego zaangażowanego kapitału mierzonego zyskiem operacyjnym. Strukturę kapitału można traktować jako optymalną a przedsiębiorstwo zachowało dopuszczalne zadłużenie w ramach swojej pojemności zadłużeniowej.

2. ujemnego (negatywnego) efektu dźwigni finansowej - wzrost zadłużenia wpływa na pogorszenie rentowności kapitału własnego. Jest to sytuacja, w której stopa zysku mierzona zyskiem operacyjnym jest niższa od kosztu kapitału obcego. Taka sytuacja wskazuje równocześnie że w przedsiębiorstwie struktura kapitału jest nieoptymalna, przekroczono dopuszczalny poziom zadłużenia z ryzykiem utraty równowagi finansowej i płynności finansowej.

3. Zerowy (neutralny) efekt dźwigni finansowej, w której stopa zysku mierzona zyskiem operacyjnym jest równa kosztowi kapitału obcego. Taka sytuacja wyznacza próg neutralności zainwestowanego kapitału stanowiący równocześnie krańcowy próg zadłużenia w przedsiębiorstwie.

---