Welfare state, socjologia, skrypty i notatki, ekonomia


WELFARE STATE - POWSTANIE, ROZWÓJ, KRYZYS

welfare state - państwo opiekuńcze, państwo dobrobytu, państwo bezpieczeństwa socjalnego - koncepcja państwa oraz społeczeństwa powstała pod wpływem ekonomii dobrobytu, ukształtowana po II wojnie światowej.

Państwo opiekuńcze to państwo kapitalistyczne z silnym interwencjonizmem państwowym, będącym przeciwieństwem liberalizmu ekonomicznego, ma kłaść szczególny nacisk na rozwiązywanie problemów społecznych.

  1. PRZYCZYNY POWSTANIA

→ socjalne funkcje państwa mają pomóc w osiąganiu „dobrego życia”

→ Robson - bez wizji społeczeństwa dobrobytu nie ma sznas na odpowiednie państwo dobrobytu

→ wizję welfare state można znaleźć już w pracach m.in Locke'a, Hobbes'a, Rosseau i Milla

→ welfare state oznacza, że państwo bierze na siebie prawa socjalne obywateli

→ Marshall twierdzi, że państwo dobrobtu stało się gwarancją, iż prawa osobiste i polityczne, które obywatele nabyli wcześniej, będą mogły być faktycznie urzeczywistnione

→ ludziom nie wystarczała równość wobec prawa, gdyż była zbyt formalna, proceduralna (tzn nie zapewniała równych możliwości, szans w życiu)

→ realizacja praw socjalnych przez państwo oznacza, że obywatele i najbliższe im instytucje, takie jak rodzina, sąsiedzi, gmina, parafia nie potrafią w sposób tradycyjny zaspokoić swoich potrzeb socjalnych i muszą sięgać po pomoc państwa < ZASADA POMOCNICZOŚCI, SUBSYDIARNOŚCI PAŃSTWA

→ te instytucje przestały wystarczać, gdy umocnił się rynek, nastąpiło uprzemyslowienie i rozwinął się kapitalizm

→ Durkheim - widział potrzebę budowy instytucji integracji społeczej, uważał, że do funkcji państwa należą także funkcje socjalne, choć nie chodziło mu o całkowitą kontrolę państwa nad gospodarką i życiem społecznym. Dotyczyło to szczególnie Europy.

Prawodawstwo państwa opiekuńczego ma służyć przede wszystkim zabezpieczeniu przeciwko podstawowym ryzykom życiowym, takimi jak: starość, choroba, niepełnosprawność czy bezrobocie. Stąd powszechny dostęp do państwowego szkolnictwa i służby zdrowia, osłony socjalne w postaci ulg różnego rodzaju, zasiłki dla bezrobotnych, budownictwo komunalne, wyższe emerytury i renty, dotacje do eksportu[potrzebne źródło] itp. Wydatki socjalne finansowane są wysokimi podatkami. Współcześnie duża część wydatków realizowana jest poprzez finansowanie organizacji pozarządowych[1].

W analizach porównawczych modeli państwa dobrobytu rozwinięto rozmaite typologie. Esping-Andersen rozróżnia na przykład trzy typy państwa dobrobytu: reżimy liberalne (np. USA), reżimy konserwatywne (np. Niemcy) oraz reżimy socjaldemokratyczne (np. Szwecja). Kategoryzacja ta bazuje na trzech czynnikach: zależności między państwem a rynkiem w oferowaniu usług społecznych, jakości i rodzaju tych usług oraz oddziaływaniu polityki społecznej na społeczne uwarstwienie i społeczny podział władzy.

Harold L.Wilensky i Charles N. Lebeaux w książce pt. Industrial Society and Social welfare (Społeczeństwo przemysłowe i pomoc socjalna) przedstawili dwie koncepcje welfare state, które dominują w USA. Pierwsza z nich to:

  1. Koncepcja rezydualna polega na tym że rodzina i rynek w normalnym społeczeństwie zaspokajają potrzeby socjalne ludzi.

Czasem pojawia się też trzecia struktura która występuje w postaci socjalnej, oznacza to że dwie pierwsze struktury mają problem z funkcjonowaniem, życie rodzinne jest zakłócone a w gospodarce panuje kryzys. Ta koncepcja była popularna w Stanach Zjednoczonych przed kryzysem w 1929roku, ponieważ lepiej przystawała do tradycyjnej amerykańskiej ideologii odpowiedzialności jednostkowej.

  1. Koncepcja instytucjonalna polega na zaspokojeniu standardowych potrzeb życiowych, np. zdrowotnych. Pomoc socjalna jest normalną i akceptowalną funkcja nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego ze względu, iż należy pomagać jednostkom w samorealizacji. Przyjęcie pomocy nie może nikogo stygmatyzować. Socjaldemokratyczne wartości takie jak: bezpieczeństwo, równość, humanitaryzm czynią pojęcie "klasy nieszczęśliwców". W praktyce Stanów Zjednoczonych realizuje się koncepcję pośrednią, ponieważ używane są obydwie koncepcje. Wilensky i Lebeaux nie zgadzają się z twierdzeniem że umacnianie się drugiej koncepcji podważa indywidualistyczny charakter amerykańskiej struktury społecznej i kultury. Kilka lat później typologię Wilensky'ego i Lebeaux wzbogacił Richard H. Titmuss, dodając do niej przemysłowy model osiągnięciowo-wykonawczy. W modelu tym "potrzeby socjalne zaspokajane są na podstawie merytokratycznej, na podstawie osiągnięć w pracy i wydajności"