Semestr 1 - Wykład 1

Rachunki makroekonomiczne.

(problem mierzenia aktywności ekonomicznej)

MAKROEKONOMIA - zajmuje się opisem i analizą zjawisk rozwoju gospodarczego i funkcjonowaniem gospodarki jako całości , czyli sposobem jej działania , ze specjalnym uwzględnieniem relacji RYNKU i PAŃSTWA.

Dwa zunifikowane systemy rachunków narodowych (w statystyce międzynarodowej)

MPS - system produkcji materialnej stosowany w byłych krajach RWPG; oparty był na koncepcji pracy produkcyjnej Smitha i Marksa, którzy uważali, że tylko praca wydatkowana w sferze produkcji materialnej jest pracą produkcyjną tworzącą dochód narodowy.

SNA - system rachunków narodowych stosowany obecnie w większości krajów oparty na koncepcji produkcyjnej Saya, który uważał, że każda praca społecznie użyteczna jest pracą produkcyjną tworzącą dochód narodowy.

SNA od MPS różni się tym, że mierniki uwzględniają efekty sektora usług.

• Miary poziomu działalności gospodarczej.

1. miary ogólnej produkcji krajowej

• PNB (Produkt Narodowy Brutto),

• PNN (Produkt Narodowy Netto),

• PKB (Produkt Krajowy Brutto),

2. miary poziomu dochodów i konsumpcji społecznej, zaliczamy:

• DN (Dochód Narodowy),

• DO (Dochód Osobisty),

• DOdD (Dochód Osobisty do Dyspozycji), lub

Dwa ostatnie, czyli DO i DodD są to miary siły nabywczej konsumentów przed

i po opodatkowaniu. Różnią się o wartość podatków osobistych.

3. miara trudności znalezienia zatrudnienia przez społeczeństwo, zaliczamy:

• SB (Stopa Bezrobocia),

4. miara trwałego wzrostu ogólnego poziomu cen, zaliczamy:

• SI (Stopa Inflacji).

• PNB -3 definicje.

PNB (def.1) - jest to suma dochodów z czynników produkcji osiągniętych przez mieszkańców danego kraju. Czynnikami produkcji są: praca, ziemia, kapitał.

PNB (def. 2) - suma finalnej sprzedaży netto zrealizowanej przez mieszkańców danego kraju.

NETTO oznacza, że należy wykluczyć nasz import, czyli sprzedaż przez zagranicznych właścicieli czynników produkcji.

PNB (def. 3) - jest to suma wartości dodanej wytworzonej na każdym etapie procesu produkcji.

Wartość dodana firm jest to różnica między całkowitą sprzedażą (obrotem) a kosztami surowców, dóbr pośrednich i importem.

Na PNB można spojrzeć jako na:

1. Strumień produktu czyli sumę dóbr i usług finalnych wyrażoną w bieżących cenach rynkowych;

2. Strumień dochodów i kosztów czyli sumę dochodów z czynników wytwórczych (płac, procentów, rent, zysków), które są jednocześnie kosztami wytworzenia dóbr finalnych w danym społeczeństwie.

Podatki (T) - transfery (R)

GOSPODARSTWO DOMOWE Oszczędności (S)

Strumień Strumień wynagrodzeń Strumień Wydatki

pracy, w postaci: płacy, procentu, dóbr i usług. konsumpcyjne

kapitału, rent, zysków. na zakup dóbr

ziemi. i usług.

Inwestycje (I)

Rządowe zakupy dóbr i usług (G)

Uwagi:

• PNB mierzony jest w cenach rynkowych, które w wielu przypadkach zawierają podatki pośrednie (VAT, akcyza), a zatem cena ta nie jest tą samą, którą otrzymuje sprzedawca danego dobra.

• PNB obejmuje wyłącznie dobra i usługi wytworzone w bieżącym okresie, a zatem sprzedaż używanych samochodów, starych domów, dzieł sztuki stanowi jedynie transfer dóbr, które były uwzględniane przy obliczaniu PNB w latach ubiegłych. (nie zwiększa PNB w danym roku)

• Transakcje finansowe typu sprzedaż papierów wartościowych, alimenty, emerytury stanowią jedynie przejaw transferu własności; nie są przejawem nowej produkcji, a zatem nie są wliczane do PNB.

• PNB obejmuje jedynie dobra i usługi finalne, wyklucza wartość pieniężną dóbr pośrednich, czyli wytwarzanych w celu dalszej obróbki (unikanie podwójnego liczenia).

Metody obliczania PNB.

Metoda strumienia produktu	Metoda strumienia dochodów i kosztów
Osobiste wydatki konsumpcyjne (C) na zakup: dóbr trwałych dóbr nietrwałych usług Prywatne krajowe inwestycje brutto (I Brutto): inwestycje w kapitał trwały: inwestycje trwałe przedsiębiorstw inwestycje mieszkaniowe inwestycje w zapasy. Rządowe zakupy dóbr i usług (G). Eksport netto (czyli eksport minus import - NX) +	Płace i inne zarobki zatrudnionych Odsetki netto. Dochody przedsiębiorstw nieakcyjnych. Dochody z dzierżawi wynajmów. Amortyzacja. Podatki pośrednie, dostosowania i rozbieżności statystyczne. Zyski spółek akcyjnych przed opodatkowaniem: dywidendy niepodzielne zyski spółek akcyjnych podatek od zysków spółek akcyjnych. +
PNB - amortyzacja^1 = PNN	PNB - amortyzacja^1 = PNN

¹ odpisy na odtworzenie środków

!!! Bez względu na metodę powinniśmy otrzymać ten sam wynik PNB !!!

Uwagi do metody strumienia dochodów i kosztów.

1. Pozycja 1 zawiera także całość potrąceń z dochodu zatrzymanych u pracodawców oraz innych podatków na przykład dochodowych obciążających płacobiorców. Pozycję tę równoważy pozycja 7.

2. Pozycja 7. Zysk przy obliczaniu PNB musi występować na ostatnim miejscu, jest bowiem wielkością rezydualną określaną jako to co pozostaje po odjęciu od całkowitych obrotów wszystkich innych kosztów.

Zalety tego miernika:

PNB jest najlepszą z miar jaką dysponujemy przy systematycznej ocenie sytuacji gospodarczej, ponieważ obarczony jest stosunkowo najmniejszymi błędami , jego obliczenie wymaga stosunkowo niewielkich nakładów , jest miernikiem który obejmuje najszerzej gospodarkę.

Wady tego miernika:

1. nie ujmuje produkcji, która nie wchodzi na rynek, (wyklucza niezarobkową działalność ludzi , z której wynoszą korzyści oni sami i ich otoczenie)

2. PNB nie obejmuje działalności szarej strefy (działalność legalna, ale nie wykazywana w rejestrach i działalność nielegalna),

3. PNB nie obejmuje satysfakcji psychicznej z tytułu posiadania czasu wolnego,

4. PNB nie obejmuje tzw. Renty konsumenta z tytułu posiadania dóbr trwałego użytku w gospodarstwie domowym,

5. fakt ujawniania produkcji antydóbr (alkohol, papierosy, broń itp.).

Produkt Krajowy Brutto (PKB)

PNB mierzy wartość dóbr i usług produkowanych przez mieszkańców danego kraju, natomiast PKB mierzy wartość dóbr i usług wytworzonych w obrębie danego kraju.

PKB stanowi miarę produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju niezależnie od tego kto jest ich właścicielem.

PNB = PKB + dochody netto z tytułu własności lub/i pracy zagranicą ².

² DN - jest to różnica między dochodami obywateli danego kraju z własności lub pracy uzyskanymi zagranicą a odpływem dochodów z tego samego tytułu należnych cudzoziemcom.

1

4

GOSPODARSTWO DOMOWE

PRZEDSIĘBIORSTWO

RZĄD

---