Regione	Geografia	Miasta i ludzie	Historia	Rolnictwo i przemysł	Kuchnia	Święta i tradycje	Inne
Valle d'Aosta	najmniejszy region, Alpy: Monte Bianco, Roso, Cervino, Gran Paradiso, droga przez Alpy Via Francigena	Aosta jęz: francese, dialetto	starożytny lud - Salassi, św. Anzelm, Charte de Franchises - statut z przywilejami sabaudów (lud niepokorny),	krowy --------->	sery w grotach, kuchnia monotonna la fonduta - roztopione sery + pieczywo; grzaniec, grappa	11.11 San Martino; il carnevale di Pila + powtórka 24.02 - maschi (lanzette, stroje inspirowane mundurami napoleońskimi; wybory królowej krów (Bataille de Reines) - walki krów; chóry folklorystyczne (reton-śpiew), veillà, mężczyźni-kowale, kobiety-tkaczki, pranie bielizny z popiołem San Grato (7.09) patron regionu Sant'Orso(?)	mroczne opowiesci przekazywane ustnie
Trentino Alto Adige	statuto speciale-autonomia, 2 parti: Trydent i Górna Adyga(=Pd Tyrol), Adyga 2. co do wielkości po Padzie	Trento, Bolzano mniejszości:niemieckojęzyczna, jęz. latyński Cimbri - mniejszość etn. na pogr. Trentino i Veneto (robią koronki i obrabiają kamienie przy muzyce)			Trentino-biały chleb, Alto Adige - ciemny, wpływy austriackie ziemniaki i kapusta (też kiszona), ogórki kiszone polenta	powitanie wiosny-palenie kukły; carnevale di Trento (Egetman, fontanny, rzeźnicy, krokodyle) 10.11 fuochi di san Martino w Predazzo - przedstawiciele dzielnic biegną zapalić ogniska w górach, wracają do miasta i wyganiają złe duchy hałasując Festa della Castagna Strozegada 13.09 przed S.Lucia, zbieranie puszek, przywiązywanie ich do osiołka Le fascèna - przedstawienia ludowe, recytacja, śpiewy, maski (bufon) luty, ostatnia niedziela - pokaz masek, acchiappanze Podpalenie sosny - rytuał inicjacji Ostatki - finał niespodzianka, chrzczenie sosny Madonna di Campiglio - 10cio dniowe swieto w karnawale, 2 os. odgrywają role ces. Franciszek Józef i Sissi	Atrakcje: Val di Sole, di Non, di Gardena prawo: Adyga - obszar dziedziczony nie moze byc dzielony - od 2002 dziedziczyc mogą córki pierworodne
Friuli Venezia Giulia	autonomia rzeki: Tagliamento, Isonzo (często wylewają) góry, wybrzeże, równiny	Trieste, Udine, Pordenone, Gorizia mniejszość niemiecka i słowiańska gr.etn. i jęz. friulański	Trieste-burzliwa his, przemieszana ludność Aquilea-miasto archeologiczne	centrum przemysłowe-Pordenone uprawy kukurydzy	polenta	Procession del Perdon (Grado) 1. ndz lipca, procesja łodzi, poświęcona MB (1237) Vogada Mata - carnevale al mare, setki łodzi i motorówek La Corsa degli Asini (Udine) - wyscig osiołków, tylko dla najdzielniejszych osiołków, mistrz-Pitagoras, nagroda-San Siro Il Pignarul-pochód w strojach z XIII, spotkanie 3 króli z Jezusem, wielkie ognisko	un sacco di zespoły taneczne i spiewacze Tańce: la stajare, la lavandera (chłopcy adorują praczki), furlana
Piemonte (etym. a piè di monti)	góry, Pad, wpływy francuskie	Torino, Alessandira, Asti, Cuneo, Novara, Vercelli, Verbania, Biella mniejszości: rel: valdesi, etn: fr, prowans, niem		zagłębie ryżowe - Vercelli	gotowanie bue grasso - la fiera del bue graso (Carrù, CU) trufle z Alby (i Asti) - rosną tam gdzie sperma jeleni, świnie piemonckie zbyt mało delikatne i zbyt łakome, fałszerze trufli bagna caòda - il più tipico, solo Piemonte, ciepły sos z anchois ryż - risotto alla piemonteseze startym serem i gałką muszkatołową polenta GRISSINI TORINESI zabaglione castagne czekolada (gianduia) NUTELLA (TO) vina: Nebbiolo, Barolo, Barbaresco	rywalizacja między Asti a Albą: Asti - palio, wyscig o prestiż Alba - wyscig osiołków w celu uczczenie przegranej od XIIIw, ostatni na mecie musi zjeść anchois Carnevale w Ivrei - walki na pomarańcze	Torino-muzeum egipskie opera, literatura, muzyka i filmy o Nutelli
Lombardia	Nizina Padańska pn- góry na przecięciu szlaków handlowych i turystycznych granica ze Szwajcarią	Mediolan, Bergamo, Brescia, Como, Mantova, Cremona, Lecco, Lodi, Pavia, Varese, Sondrio 9mln mieszk.	św. Ambroży - patron Milano (7.12) tradycyjne rozpoczęcie sezonu operowego 1176 bitwa pod Legnano w celu wyzwolenia się spod panowania ces. liga lombardzka, pokonanie ces. Fryderyka Barbarossa rozwój silnych rodów: Visconti, Gonzaga	przemysł - 1. msce we Włoszech rolnictwo - 2. msce, po Em.Rom. dużo rzemieślników: Mantova-ceramika, Cremona-skrzypce, musztarda; tekstylia, dużo krów -> dużo serów	risotto milanese (z szafranem) Cotoletta alla milanese 1450 Como - jedna z pierwszych książek kucharskich “Liber de arte cucinaria”, ser Bel Paese , Grana Padano, G.Lodigiano, Gorgonzola, panettone - długo zachowuje świeżość ;)	karnawał - przedluzany o 4 dni; 29.05 rocznica bitwy pod Legnano-na czesc wojowników, carroccio ciągnięty ulicami, palio; carnevale di Bargolino (BRE) od 6.01 do konca, barwne manifestacje, maschere i ballerini, przebrania chłopskie; 13.12 Santa Lucia - festyny, sprzedaż łakoci, zabawek; festa della Giubbiana - pożegnanie zimy - palenie kukły; F.d.Madonna di Ghiandino - okolice COmo, 5.08, procesja do sanktuarium MB śnieżnej; la Millenaria - tydz. we wrzesniu w miejscowości Gonzaga; Palio di Vigerano - dot. Sforzów	działalność L.da Vinci (Pavia, Mediolan)
Veneto etym. lud venetowie	Pad, Adyga 118 wysp, 180 kanałów, 400 mostów	Venezia, Verona, VIcenza, Belluno, Treviso, Padova, Rovigo			ryż baccalà (suszony dorsz) carciofi (4 fazy dojrzewania) carpaccio faworki	Regata historyczna - 18 łodzi, od 1325, 4 razy w roku, upamiętniają wydarzenia hist, w maju, lipcu (na cześć Chrystusa), we wrześniu (regata królewska), w listopadzie (regata zdrowia), 4 nagrody: worek pieniędzy + flaga czerwona, mniejszy worek + flaga zielona, jeszcze mniejszy worek + flaga błękitna, żółta Dzień wniebowstąpienia - maj, 997 flota wenecka zdobyła Istrię i Dalmację, zaślubiny z morzem Il Redentore - wieczór sztucznych ogni San Martino 11.11 Giovedì grasso- rocznica zwycięstwa, kiedyś zabijano byka-Ulryka i 12 prosiąt 25.04 San Marco Carnevale - maski (kiedyś noszone na co dzień przez hazardzistów i kurtyzany): la bauta - ♀/♂, czarna; tabarro - welon; kapelusz z 3 końcami; larva - biała maska która pozwalała na zmianę głosu, jedzenie i picie + długi czarny płaszcz; la moreta - ♀, czarny aksamit, pochodzi z Francji, poprawia urodę, maschera muta; Gnaga - osoba przebrana za kobietę; Maria - b.długa tradycja, błogosławieńśtwo małżeństw, zaślubiny 12 kobiet, drewniane Marie zastąpiły prawdziwe kobiety, rzuca się w nie warzywami
Liguria	mała ale b. zaludniona, wybrzeże i góry	Genova, Imperia, La Spezia, Savona Cinque Terre San Remo Riviera del Ponente	lud Liguri 1000 pne Ventimiglia - b.stare miasto	handel, rybołówstwo pasterstwo (kozy)	kuchnia dla marynarzy focaccia ligure - dosyć płaska b.cenna oliwa w małych ilościach SÓL - funkcjonowała jak moneta (sól=biznes, via Salaria, Sali e tabacchi, nie wolno pobierać wody z morza) PESTO alla genovese (wymyślone aby zagospodarować nadmiar bazylii, powinno być z pecorino z sardynii)	La Michetta di Dolce Acqua - zły pan Doria, michetty w Ferragosto	avari sporchi
Emilia Romania etym: via Emilia z Rimini do Val d'Aosta via Romea z Rimini do Rzymu	region bagnisty, dolina Padu (osuszenie Pio VI)	Forlì, Parma, Piacenza, Modena, Reggio nell'Emilia, Bologna, Ferrara Mussolinia	Bologna - najstarszy univ. w Europie Ravenna - ostatnia stolica ces.rzym.	Romagna - kury fabryka Ferrari	region znany z obżarstwa tortellini, szynka parmeńska, ocet z Modeny, parmigiano, piada/piadina (rodzaj placka)	Forlipopoli - tradycja Quaresima, post drewniana stara kukła rozłupana przez kata, w brzuchu ma cukierki Palio di San Giorgio - 1279, nastarsze we włoszech, pochód średniowieczny, ok 800 osób, wyścig koni i osiołków święto winobrania w Cattolica Palio del niballo w Faenzy - tylko 2 jeźdzcó, strzelają do celów, pokaz chorągwi	Fellini, Antonioni, Pavarotti, Vasari
Toskania	zróżnicowanie geogr. Colli: Fiorentini, Senesi, Chianti (między Florencją a Sieną, via Chiantigiana) nizina: Maremma wybrzeże: pd-Maremma, pn-Versiglia Elba	Massa Carrara, Lucca, Pisa, Arezzo, Prato, Pistoia, Grosseto, Siena, Firenze	Tuscio - historyczny region, Imp.Rzym., najazdy barbarzyńsców, największy rozkwit - Medyceusze od 1569-księstwo potem ród Lorena Florencja stolicą Włoch 1865-70 repubblikanie, antyfaszysci slady obecnosci etruskó - hoha hola	wino, oliwa - swietne warunki upraw	chleb bez soli ale szynka b.słona najlepsze wina: Chianti Montepulciano (Colli Senesi) Brunello di Montalcino Livorno - cuscusso (od arabów)	Palio di Siena XIIIw, 2 lipca i 16 sierpnia, wyscig konny, 3 okrążenia, nazwa z łąc palium wełniany płaszcz, nagroda-palio-cenne sukno w kazdej kontadzie konie błogosławione w kościołach dżokeja można kupić ale konie są losowane, wygrywa końnie jeździec, curva di San Martino Carnevale di Viareggio - najsłynniejszy po weneckim, przejazd karet, kostiumy i maski, mieszkańcy i turyści obrzucani cukierkami, 1873, Burlamacco - maska	JAZDA KONNA, agroturystyka wycieczka na Elbę

---