Promocja zdrowia (ang.health promotion) -

1. proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem i jego poprawę (Karta Ottwaska)- najpopularniejsza

2. proces objemujący prewencję oraz działania na rzecz zdrowia pozytywnego (fizycznego i psychospołecznego dobrostanu); dzięki wszystkim tym działaniom zdrowe wybory winny być łatwiejsz (Catford, Nutbeam)

3. połączenie działań edukacyjnych oraz różnego rodzaju wsparcia- środowiskowego, społecznego, politycznego, ekonomicznego, prawnego taktycznego- sprzyjających zdrowiu(green, Kreuter)

4. połączenie edukacji zdrowotenj i prozdrowotnej polityki publicznej (Tones, Green)

Trudna 1 definicja bo to złożona i wieloaspektowa koncepcja.

Edukacja zdrowotna koncentruje się na jednostkach

Promocja zdrowia dotyczy systemów społecznych i jest:

• procesem zmian społecznych służacych rozwojowi ludzi, w którym uczestniczy wiele dyscyplin

• sztuką interwencji w systemy społecznego i zachęcanie by rozwijały się w kierunku zdrowych środowisk

Geneza

Promocja zdrowia ma jedynie 30 lat!!!!!!!!Co ciekawe ma 30 lat a została nazwana w 45' przez H.Sigerista.

Koncepcja promocji zdrowia zaczęła się rozwijać w latach 7-` bo:

• wzrosło zainteresowanie zdrowiem

• gotowośc ludzi do kierowania swoim życiem

• mała skutecznośc tradycyjnej oświaty zdrowotej

• uznanie że większośc chorób to wynik złego stylu życia

Kamienie milowe:

• Raport „Nowe perspektywy dla zdrowia Kanadyjczyków”- ministra zdrowia z ....Kanady, pierwsza strategioa polityki zdrowia wykorzystująca promocję zdrowia

• Znana nam już Karta Ottawska Promocji Zdrowia (przypominam ze Ottawa jest w Kanadzie)

• Strategia WHO (czyt. Łorld helf organizejszyn) „Zdrowie dla wszystkich”

5 obszarów działań z naszej książki dnia Karty Ottawskiej:

1. Budowanie prozdrowotnej polityki publicznej- państwo ma tworzyć warunki dla promocji zdrowia

2. Tworzenie środowisk wspierającyh zdrowie- wszędzie gdzie się da(dom(także publiczny!), praca,WPUW ....)

3. Wzmaganie działań społeczności- zachęcnia społeczeństwa w planach na rzecz zdrowia

4. Rozwijanie umiejętności indywidualnych- przez edukację, by ludzie umieli dokonywać wyborów i radzić sobie w sytuacjach jak choroba czy niepełnosprawność

5. Reorientacja służby zdrowia- całego systemu ochrony zdrowia (kard medycznych, polityki zdrowotnej itd.)

Podejścia i metody działąń

1. Podejście siedliskowej

Siedlisko- miesjce w którym ludzie korzystają i kształtują środowisko oraz gdzie tworzą lub rozwiązują problemy związane ze zdrowiem (WHO)

W promocji zdrowia s.to system społeczny (nie jednostki), który zmienia się by poprawić i doskonalić zdrowie. Stosowanie podejścia uczestniczącego- umożlwia identyfikację z własnym siedlikiem i uczestnictwo we wspólnytm rozwiązywaniu problemów. Podejście to stanowi podstawę 2 projektów:

• projekty społęczeności: zdrowie miasto, szkoła, praca itd.

• Systemy opieki zdrowotnej promujące zdrowie- szpital promujący zdrowie.

Cechy projektów tych:

1. Faza małych projektów (uczesnitczy kilka osób)

2. Potem upowszechnianie (więcej osób)

3. Potem instytucjonalizacja-wbudowanie sprawdzonych koncepcji w podstawowe cele i zadania podmiotów

4. Tworzenie sieci- w celu wymiany doświadczeń

5. Dokonywanie ewalucji procesu

2. Podejście „od ludzi do problemu”

Koncentracja na ludziach. Uwzględnia 2 grupy czynników: środowiskowe i osobiste (np.styl życia). A to określa 2 kierunki działań: środowiskowe i stylu życia (jakże to logiczne)

Warunki skuteczności:

• uczestnictwo i współdziałąnie ludzi- programy realizowane z ludźmi a nie dla ludzi)

• tworzenie warunków dla aktywności jednostek i grup (uczestnictwo społeczności lokalnych)

3. Inne podejścia

Systemowe podejście do planowanie (ma 3 fazy procesu planowania:

• diagnosza stanu wyjściwoego

• budowanie planu działąń i ich ewaluacji

• wdrożenie i realizacja planu

• ewaluacja wyników

Modele promocji zdrowia:

• model reaktywny- działania skupione naograniczanie zagrożęń i podnoszenie jakości życia

• model proaktywny- (wiąże się z podejściem siedliskowym)- koncentracja na sferach życia w określonych siedliskach

Inny podział

• model medyczny, prewencyjny- (na początku rozwoju p.z.)- działania ukierunkowane na jadnostkę, elimnacja ryzyka, kształtowanie prozdrowotnych zachowań

• obecny model- ukierunkowany na upodmiotowienie jednostek i społęczności(czyli ze każdy ma pełnić ważną funkcję w promocji zdrowia):

1. upodmiotowienie psychologiczne- subiektywne poczucie kontroli nad życiem i zdorwiem

2. u. Społeczne- proes działąń społecznych, zwiększa indywidualną i wspólną kontrolę nad jakościa życia

Edukacja zdrowotna jest kluczowym komponentem promocji zdrowia. Ludziep otrzebują odpowiednich kompetencji by mogli dokonywać zmian w swoim życiu. Za eudkację mają być odpowiedzialne wszystkie sektory.

W modelu medycznym główną cechą eduakcji jest perswazja- nakłanianie ludzi (czasem nacisk/straszneie).

W modelu upodmiotowującym są 2 funkcje e.z.:

• tworzenie warunków w których ludzie uczą się o zdrowiu i chorobach: ludzie wzmacniają swoje zdolnośc; mogą zmieniać swój styl

• oddziaływanie na decydentów i grupy zawodowe, które mają wpływ na politykę publiczną

W tym modelu istnieje dwukierunkowe podejście do edukacji zdrowotenj:

• oddziaływanie na ludzi (jednostki i grupy)

• oddziaływanie na grupy profesjonalistów, tworzących politykę zdrowia

Profilaktya a promocja zdrowia

(to nie pojęcia wymienne)

Cecha	Działania w:
		Profilaktyka	Promocja
Punkty wyjścia	Choroba	Zdrowie
Cel	Uniknięcie choroby	Zwiększenie potencjału zdrowia
Adresat	Grupy populacji, zwłaszcza o większym ryzyku choroby	Cała poplacja, w kontekście codziennego zdrowia
Wykonawcy	Resort zdrowia(działania medyczne)	Społeczeństwo, działania wielosektorowe

26.

Szkoła promująca zdrowie,

Geneza:

• wyrosła z koncepcji promocji zdrowia, więc ma tylko 20 (jaka szkoda...)

• w Polsce o 1991

• nie ma 1 modelu, nie jest to wskazane, gdyż zależy od sytuacji kulturowe, politycznej, ekonomiczne,

Podejście ukierunkowane na
Edukację zdrowotną	Szkołę promują zdrowie
Koncentracja na chorobach, zapobieganiu ich, zdrowie jako koncepcja narzucana przez ekspertów	Koncentracja na warunkach i stylu życia, zdrowie-koncepcja otwarta, uczniowie definiują
Dominacja dydaktyki, nacisk na profilaktykę zaburzeń i zachowania bezpieczne dla zdrowia	Demokracja; rozwój kompetencji do podejmowania działąń by zmieniać warunki i styl życai
Nauczyciele to modele, tradycyjna szkołą	Nauczyciele,uczniowie i rodzice tworzą szkołe
Pracownicy medyczni rozwiązują sprawy zdrowia	Promocja zdrowia zintegrowana ze wszystkimi sferami szkoły

Obecnie przyjmuje się że promocja zdrowia winna:

• koncetrowac się na pracy z młodymi ludźmi i zachęcać ich do podejmowania działań na rzecz zdrowia w szkole i w społeczności

• być realizowana w powiązaniu ze wszystkimi działaniami szkoły, a nie tylko realizacją programu nauczania

Zasady szkoły:

1) Uczestnictywo uczniów- element demokratycznego wychowania, traktuje zdrowie w kategoriach subiektywnych; musi być aktywne uczestnictwo-to sprzyja uczeniu. możliwośc

• sugestie ucznió, wspólny dialog (nauczyciel+ucnziowei); wspólne decyzje

• sugestie uczniów, dialog miedzy uczniami, decyzje ucznió

• sugestie nauczyciela, wspólny dialog, wspólne decyzje

• sugiestie nauczyciela, nie ma dialogi, uczniowie akceptuja lub odrzucają

• gotowe decyzje, nie ma dialogu, ucnziowie otrzymują informacje

2 ostatnie to nie mogel aktywnego uczestnictwa!

2) Koncepcja uodmiotowienia (opisane w pyt.25) oraz kompetencji do działania (skład kompetencji do działaania:

• wgląd w siebie i wiedza o skutkach antyzdrowotengo stylu życia, przyczyny chorób, sposoby kontrolowania własnego zycia i zmiana warunków społecznego zycia; sposoby kreowania wizji siebie i otoczenia

• zaangażowanie

• wizja siebie i „świata” (perspektywa społeczna)

• doświadczenie

4. Podejście siedliskowe (opisane w 25)

5. Polityka szkoły na rzecz zdrowia, integrująca wszystkie wymienione wcześniej elelemtny

Główne komponenty szkoły promującej zdrowie:

W centrum: edukacja zdrowotna ukierunkowana na ucznia i działania

Efekty edukacji: upodmiotowienie uczniów, uzyskanie kompetencji działania

Osiąganie tego celu może ułatwić:współpraca wewnątrz szkoły, między szkołą a społecznościa lokalną, środowisko społeczne czy fizyczne szkoły oraz kompetencje pracowników.

Szkołą promująca zdrowie w Polsce.

Definicja:

Sz.p.z. tworzy warunki i podejmuje działania, które sprzyjają:

• dobremu samopoczuciu członków społęczności szkolenj

• rozwijaniu kompetencji do podejmowania przez członków społeczności szkolnej działań na rzecz zdrowia własnego i innych ludzi oraz tworzenia zdrowego środowiska

Wykorzystuje koncepcję trójkąta hierarchii Maslowa.

Szkoła dązy do osiągniecia celów i realziuje zadania określowne w podstawowych punktach programowych ksztąłcenia ogólnego.

Na podstawie są warunki do spełnienia:

• zrozumienie i akcpetacja Sz.p.z.

• zarzadzanie projektami promocji zdrowia sprzyjające: uczestnictu,współpacy oraz skuteczności i długofalowości działąń.

W środku są 3 główne kierunki działąń:

• zdrowie środowisko fizyczne- sprzyja zdrowiu, bezpieczeńśtwu, samopoczuciu

• eduakcja do zdrowia uczniów i pracowników, zwiększa to jakośc i skuteczność

• zdrowe środowisko społęczne- sprzyja satysfakcji z nauki, osiągania sukcesów, zdrowieu i rozwoju ucznió i pracowników oraz współpracy członków szkoły i rodzicó i społęczności lokalnej

Na końcu są oczekiwane efekty:

• kompetencje do podejmowania przez członków szkoły działąń na rzec zdrowia

• dobre samopoczuci

Te standardy pozwalają(standardy to to co model promujący zdrowie ale bez efektów, gdyż nie jest łatwe do zmierzenia i długoletnie):

• wyznaczyć główne kierunki gpracy

• są punktem wyjścia do programowania ewaluacji

Zasady ewaluacji działąń szkoły w edukacji zdrowotnej:

Wymiary	Wskaźniki
Polityka, warunki i organizacja szkoły	Dostępnośc informacji, uczestnictwo nauczycieli w szkoleniach z e.z; traktowania e.z. jako ważne przez dyrekcję
Uczeń- aktywny uczesntik	Wpływ uczniów na realizowane treści; wymiana doświadczeń;
Szkoła współpracuje ze środowiskiem; wykorzystuje jego zasoby	Zapraszanie rodzicó; ich wpływ; organizacja zajęć dla rodziców z e.z.; zapraszanie specjalistó
Szkoła prowadzi ewaluację	Kończenie każdych zajęć ewaluacją; wykorzystanie z nich wnioskó; publikacja wyników; uczenie samoobserwacji

Wprowadzenie obowiązkowej ścieżki edukacyjne „edukacja prozdrotowna” stworzyło postawy do jej realizacji w skzole oraz zapoczątkowało tworzenie infrastruktury dla wspierania jej realizacji w resorcie edukacji .

Istnieje wiele barier w realizacji edukacji, w tym brak systemu ksztłącenia i doskonalenia nauczyciel w tym zakresie.

Od 15 lat istnieje ruch szkół promujący zdrowie

27. Umiejętności życiowe(inaczje psychospołeczne)

Def.- WHO- wumiejętności umożliwiające jednostce pozytywne zachowania przystosowawcze, które pozwalają efektywnie radzić sobie z zadaniami i wyzwaniami codziennego życia.

U.ż.:

• mają znaczenie dla uzyskania satysfakcjonującego życia

• pozwala na poznanie siebie

• decyduje o świadomym kierowaniu życiem

• warunek budowy dobrych realcji z otoczeniem

Rodzaje (WHO):

• komunikacja i umiejętności interpersonalne (komunikacja werbalna i nie-; neogcjaje, asertywność; empatia)

• podejmowanie decyzji i krytyczne myślenie- grodzmadzenie informacji, ocena

• kieorwanie sobą- pocuzcie własnej warotści; określenie mocnych i słabych stron

Rodzaje UNICEF:

• interpersonalne

• budowanie samościwadomości

• buydowanie własnego systemu wartości- rozumienie różnych norm społecznych, przekonań

• podejmowanie decyzji- krytyczne i twórcze myśelnie

• radzenie sobie i kierowanie stresem- samokotrolna

Jak planować edukację służącą ksztłątowaniu umiejętności życiowych:

1. metody

2. treści- wiedza + postawy + umiejetnosci

3. zadania- zachowania i warunki

4. cele- zdrowie i związane z nim kwestie społeczne

2 warunki metoda nauczania i uczenia się:

• edukacja powinna być częścią wszestronnej edukacji zdrowotnej i być zintegrowana z całościądziałąń dydaktyczno- wychowawczych szkoły;

• interaktywne metody nauczania

Uczeń musi sam wybierać aktywność; ma być zaangażowana jego refleksyjność; muszą zrozumieć dane zagadnienie; muszą móc podejmować działania w reamach edukacji zdrowotnej.

Na zewnątrz tego planowania jest społeczny kontekst kształtowania umiejetności życiowych- czyli muskmy nie tylko patrzeć na cele, treści metody ale i :

• prawa człowieka (ksztłątowania umiejętnosci to nei moda ale wynika z Konwencji Praw Człowieka)

• płęć (żeby nei było stereotypów

• problem aktywnego uczestnictwa

1. jako cel edukacji- z punktu widzenia transferu, że uczeń będzie stosował nabytą wiedzą w nowych sytuacjach poza szkoła

2. jako środek do celu- brak uczestnictwa młodych uczniów to:1)manipulacja,2) dekocracja- młodzi wykorzystanie w czasie imprez-sspiewają ale nie ma to dla nich znaczenia;3) pozorne partnerstwo- brak autentyzmu ze strony dorosłego, ustępuje/ Stopnie rzeczywistego uczestnictwa to: 4)wyznaczanie do zadań a nie informacja;5) informowanie i komunikowanie deyczji; 6)decyzje podejmowane wspólnie, inicjatywa dorosłych; 7) młodzi inicjują i kierują nimi;8) decyzje podejmowane wspólnie z inicjatywy młodych

Podstatwa programowa kształcenia mówi, że eduakcja szkolna polega na harmonijnej realizacji zadań z zakresu naucznia, ksztłacenia umiejetnosci i wychowacznia.

Strategia wprowadznai do szkół podejścia ukierunkowanego na kształtowanie umiejętności życiowych uczniów.

Założenie- decyzja o podjęciu pracy nad wybraną umiejetnościa nie może być decyzją nauczyciela.

Ocena przydatności umiejętności z pkt. Widzenia:

• potrzeby

• typowych sytuacji życiowych

• zachowań ryzykownych.

Zasady realizowania w szkole edukacji ukierunkowanej na kształtowanie umiejętności.

Szkołą powinna:

• umożliwiść wzbogacenie percepcji siebie

• ułatwić poznawanie siebie nawzajem, budować pozytywne realcje

• wspierać współpracę a nie rewalizację(!!!-ważne by nie było tych konkursó wszystkich itd.)

• rozwijąc umiejetności słuchania i porozumiewania

• budowac tolerancję

1

---