Osoby, będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy
Zastosowanie programów specjalnych
Propozycja zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
Zwrot części kosztów dla pracodawcy
Skierowanie do odbycia stażu
J.G.
1rok Praca socjalna
Osoby, będące w szczególnej sytuacji na rynku pracy
Bezrobotny do 25. roku życia, zgodnie z art. 2 ust.1 pkt 3 u.p.z., zdefiniowany został jako bezrobotny, który do dnia zastosowania wobec niego usług lub instrumentów rynku pracy nie ukończył 25. roku życia. W wyniku wprowadzenia pojęcia bezrobotnego do 25. roku życia ustawodawca zrezygnował z pojęcia absolwenta. Od dawna wątpliwości budziło zastosowanie specjalnych uprawnień jedynie do absolwentów, a nie młodzieży w ogóle. Zakres stosowania specjalnych narzędzi był przez to bardzo ograniczony. W następstwie przyjętego rozwiązania znacznie większa grupa młodych ludzi będzie mogła korzystać ze skierowanych do nich uregulowań.
Bezrobotny długotrwale albo po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego, o którym mowa w art. 50 ust. 2 pkt 2 u.p.z., albo kobiety, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka.
W ramach jednego punktu zostały wymienione trzy różne kategorie osób bezrobotnych. Ustawodawca użył spójnika „albo”, który wyraża alternatywę rozłączną, co oznacza, że dla uzyskania statusu osoby znajdującej się w szczególnej sytuacji na rynku pracy wystarczy stwierdzenie jednej z trzech wskazanych okoliczności.
Bezrobotny powyżej 50. roku życia, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 u.p.z., zdefiniowany został jako bezrobotny, który w dniu zastosowania wobec niego usług lub instrumentów rynku pracy ukończył co najmniej 50. rok życia. W takim stanie prawnym kwalifikowanie do tej grupy bezrobotnych następuje przy uwzględnieniu daty osiągnięcia danego wieku.
Bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego. Podobnie jak w art. 49 pkt 2 u.p.z., ustawodawca w ramach jednego punktu wymienił trzy kategorie osób bezrobotnych. Tym razem mogą być też jednocześnie spełnione obie przesłanki do zakwalifikowania do jednej z wymienionych w tym punkcie grup ryzyka.
Bezrobotny samotnie wychowujący co najmniej jedno dziecko do 18. roku życia. Ustawodawca nie zdefiniował w sposób bezpośredni tej kategorii społecznej. W art.2 ust.1 pkt 19 u.p.z. zawarta została ogólna definicja osoby samotnie wychowującej dzieci, która oznacza osobę samotnie wychowującą co najmniej jedno dziecko w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych
Bezrobotny, który po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjął zatrudnienia. Osoby opuszczające po odbyciu wieloletniego wyroku zakłady karne nie są konkurencyjne na rynku pracy. Proces przywracania ich społeczeństwu, który rozpoczyna się już w więzieniu i składa się z wykonywania prostych prac, nie przyczynia się do poprawy społecznego statusu tych osób, nie mówiąc o ich umiejętnościach zawodowych. Z tego powodu osoby te nie są atrakcyjne dla potencjalnych pracodawców. Opuszczający zakłady karne to często osoby odrzucone przez rodziny, bez „dachu nad głową”, mające znikome szanse na znalezienie zatrudnienia. Za uzasadnione uznać należy zatem zaliczenie osób zwalnianych z zakładów karnych do kategorii szczególnie zagrożonej bezrobociem.
Bezrobotny niepełnosprawny. Jeśli chodzi o osoby niepełnosprawne, to brak jest jakichkolwiek definicji tej kategorii osób bezrobotnych w słowniczku pojęciowym. Pojęcie osoby niepełnosprawnej zawiera ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych. Według tej regulacji niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Dla uzyskania statusu osoby niepełnosprawnej konieczne jest uzyskanie stosownego orzeczenia o zakwalifikowaniu do jednego z trzech stopni niepełnosprawności lub o całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy.
Zastosowanie programów specjalnych
W stosunku do bezrobotnych i osób, o których mowa w art.43, którzy zostali wyłonieni przez starostę, z uwzględnieniem analiz i prognoz lokalnego rynku pracy, mogą być dodatkowo stosowane programy specjalne.
Możliwość objęcia programem specjalnym została przewidziana nie tylko dla osób bezrobotnych, ale także dla osób poszukujących pracy, które:
Są w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn dotyczących zakładu pracy
Są zatrudnione u pracodawcy, wobec którego ogłoszono upadłość lub który jest w stanie likwidacji (z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji)
Otrzymują świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek socjalny
Uczestniczą w zajęciach w centrum integracji społecznej lub indywidualnym programie integracji
Są żołnierzami rezerwy
Pobierają rentę szkoleniową
Pobierają świadczenie szkoleniowe, o którym mowa w art. 70 ust. 6 u.p.z.
Podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników w pełnym zakresie na podstawie odrębnych przepisów jako domownik lub małżonek rolnika, jeżeli zamierzają podjąć zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność gospodarczą poza rolnictwem
Propozycja zatrudnienia, innej pracy zarobkowej
Bezrobotnym, o których mowa w art. 49 pkt 1, 3 i 6 PUP w okresie do 6 miesięcy od dnia rejestracji powinien przedstawić propozycję zatrudnienie, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.
Bezrobotnym, o których mowa w art. 49, korzystającym ze świadczeń pomocy społecznej, PUP w okresie do 6 miesięcy od dnia utraty prawa do zasiłku z powodu upływu okresy jego pobierania, a w przypadku bezrobotnych bez prawa do zasiłku w okresie 6 miesięcy od dnia rejestracji:
powinien przedstawić propozycję zatrudnienie, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stażu, odbycia przygotowania zawodowego dorosłych lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robót publicznych lub
na wniosek ośrodka pomocy społecznej może skierować do uczestnictwa w kontrakcie socjalnym, indywidualnym programie usamodzielniania, lokalnym programie pomocy społecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej, lub uczestnictwa w indywidualnym programie zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w przepisach o zatrudnieniu socjalnym.
W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, PUP oraz ośrodek pomocy społecznej są obowiązane informować się wzajemnie o planowanych działaniach wobec bezrobotnych w trybie określonym w zawartym porozumieniu.
Zwrot części kosztów dla pracodawcy
Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił w ramach prac interwencyjnych na okres do 6 miesięcy skierowanych bezrobotnych, o których mowa w art. 49, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar pracy oraz kwoty zasiłku określonej w art. 72 ust. 1, obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia.
Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił w ramach prac interwencyjnych co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy na okres do 6 miesięcy skierowanych bezrobotnych, o których mowa w art. 49, część kosztów poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne skierowanych bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty połowy minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każda osobę bezrobotną.
Starosta może dokonywać, w zakresie i na zasadach określonych w ust. 1, zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów z tytułu zatrudnienia na okres do 12 miesięcy skierowanych bezrobotnych, o których mowa w art. 49, w ramach prac interwencyjnych, w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak minimalnego wynagrodzenia za pracę i składek na ubezpieczenia społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdego bezrobotnego, jeżeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc ich zatrudnienia.
Jeżeli pracodawca bezpośrednio po zakończeniu prac interwencyjnych trwających co najmniej 6 miesięcy zatrudnił skierowanego bezrobotnego przez okres dalszych 6 miesięcy i po upływie tego okresu dalej go zatrudnia w pełnym wymiarze czasu pracy, starosta może przyznać pracodawcy jednorazową refundację wynagrodzenia w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie wyższej jednak niż 150% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu spełnienia tego warunku.
Starosta, kierując bezrobotnego do prac interwencyjnych, ma obowiązek wziąć pod uwagę jego wiek, stan zdrowia oraz rodzaje wykonywanej uprzednio pracy.
Możliwość organizowania prac interwencyjnych jako aktywnej formy przeciwdziałania bezrobociu przewidywała już pierwsza ustawa o zatrudnieniu. Również kolejne regulacje prawne zachowały tę formę walki z bezrobociem. Obowiązująca ustawa wprowadziła jednak daleko idące zmiany dotyczące zarówno zakresu podmiotowego, jak i konstrukcji prawnej prac interwencyjnych.
Zgonie z art. 2 ust. 1 pkt 26 u.p.z., prace interwencyjne oznaczają zatrudnienie bezrobotnego przez pracodawcę, które nastąpiło w wyniku umowy zawartej ze starostą i ma na celu wsparcie osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wprowadzona zatem została niezwykle istotna zmiana, polegająca na ograniczeniu zakresu podmiotowego tych prac. O ile poprzednie regulacje z dziedziny zatrudnienia kierowały prace interwencyjne w szczególności do określonych kategorii społecznych, nie wykluczając jednak możliwości skorzystania z tego instrumentu przez wszystkich bezrobotnych, o tyle obecna ustawa przewiduje prace interwencyjny dla zamkniętego katalogu osób, będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, a więc dla kategorii społecznych, o których mowa w art. 49 u.p.z.
Wraz z uzyskaniem statusu pracownika, na bezrobotnym ciąży szereg obowiązków - m.in. podlega określonym rodzajom odpowiedzialności pracowniczej zawartym w kodeksie pracy. Nabywa on także określone uprawnienia, a konieczność ich respektowania obciąża pracodawcę.
Skierowanie do odbycia stażu
Bezrobotnych, o których mowa w art. 49, starosta może skierować do odbycia stażu przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy do pracodawcy, rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub pełnoletniej osoby fizycznej, zamieszkującej i prowadzącej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, osobiście i na własny rachunek, działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym ogrodniczej, sadowniczej, pszczelarskiej i rybnej, w pozostającym w jej posiadaniu gospodarstwie rolnym obejmującym obszar użytków rolnych o powierzchni przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub prowadzącej dział specjalny produkcji rolnej, o którym mowa w ustawie z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Starosta może skierować do odbycia stażu na okres do 12 miesięcy bezrobotnych, o których mowa w art. 49 pkt 1.
Do bezrobotnego, w okresie 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie poświadczającym ukończenie szkoły wyższej, który nie ukończył 27 roku życia, ust. 1a stosuje się odpowiednio.
(uchylony)
Staż odbywa się na podstawie umowy zawartej przez starostę z pracodawcą, według programu określonego w umowie. Przy ustalaniu programu powinny być uwzględnione predyspozycje psychofizyczne zdrowotne, poziom wykształcenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego. Program powinien określać:
Nazwę zawodu lub specjalności, której dotyczy program
Zakres zadań wykonywanych przez bezrobotnego
Rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych
Sposób potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejętności zawodowych
Opiekuna osoby objętej programem stażu.
Nadzór nad odbywaniem stażu przez bezrobotnego sprawuje starosta. Pracodawca po zakończeniu realizacji programu, o którym mowa w ust. 4, wydaje opinię zawierającą informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego i umiejętnościach praktycznych pozyskanych w trakcie stażu. Starosta wydaje bezrobotnemu zaświadczenie o odbyciu stażu.
Bezrobotnemu w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium w wysokości 120% kwoty zasiłku, o którym mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, wypłacane przez starostę; przepisy art. 41 ust. 6 oraz art. 80 stosuje się odpowiednio. Za okres, za który przysługuje stypendium, zasiłek nie przysługuje.
(uchylony)
Na wniosek bezrobotnego odbywającego staż pracodawca jest obowiązany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu. Za dni wolne przysługuje stypendium. Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu.
Przepisy ust. 1-7a stosuje się odpowiednio do organizacji pozarządowych.
Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki odbywania stażu, mając na uwadze konieczność zapewnienia właściwych warunków nabywania umiejętności.