Przez metodę wychowania rozumiemy każdy wyodrębniony sposób postępowania wychowawcy, polegający na wywieraniu określonego wpływu na aktywność wychowanka. Można także powiedzieć, że jest to „świadomie i konsekwentnie stosowany sposób, oddziaływania pedagogicznego na jednostkę, grupę lub zbiorowość, dla osiągnięcia zamierzonego celu wychowawczego” . Niektórzy wychowawcy za cechę przewodnią metod wychowania uznają wywieranie określonego wpływu na aktywność wychowanka.
Istnieją różne klasyfikacje metod wychowania, które możemy podzielić na:
· metody indywidualne i grupowe,
· metody bezpośredniego i pośredniego oddziaływania wychowawczego,
· metody wpływu osobistego, sytuacyjnego i społecznego oraz metody kierowania samowychowaniem,
· metody strukturalne i sytuacyjne.
-metoda modelowania
naśladowanie zachowań, ról społecznych, upodabnianie się w sposób nieświadomy do innych osób
efekt bezpośredni ( dziecko zachowuje się dokładnie jak wychowawca)
efekt generalizowania (tendencja do zbliżonych zachowań, jakimi posługiwali się nasi wychowawcy)
Warunki skuteczności:
1. identyfikacja wychowanka z wychowawcą (autorytet)
2. atrakcyjność treści przekazywanych przez model (treści dostosowane do okresu życia, w okresie dojrzewania - ucieczka od autorytetu rodziców - potem powrót)
3. wartości przyswojone przez dziecko - jako determinanty pozytywnych lub negatywnych zachowań
4. wiek dziecka- metoda skuteczniejsza w młodym wieku dziecka
Problemy:
1. brak właściwych wzorców zachowań (rodzina, media, instytucje) pozytywne ok., negatywne - zasada dziedziczenia patologii
2. rozbieżność między obszarem deklaracji a zachowań wychowawców (nasila się w okresie dojrzewania- wzór rodzica nie jest idealny, poszukiwanie bardziej spójnych wzorów zachowań)
-metoda zadaniowa
-powierzanie dziecku zadań
-stawianie dziecka w sytuacjach problemowych
-wykształcanie dzięki tym sytuacjom konstruktywnych zachowań i postaw
-uczy się dzięki temu czego należy unikać, jak postępować
-nawiązanie do DEWEYOWSKIEJ koncepcji - doświadczenia (działalne jest źródłem wiedzy)
Warunki skuteczności:
-umiejętne formułowanie zadań ( poziom i możliwości dostosowane)
-zaangażowanie
-stopniowanie trudności ( od prostych do trudnych)
-obiektywna ocena działalności wychowanka
-pogłębianie samodzielności wychowanka ( interweniować tylko gdy jest taka potrzeba)
Problemy:
-trudności w formułowaniu zadań
-skłonność do wyręczania wychowanka
-metoda perswazyjna,
-tłumaczenie, przekazywanie, danych w celu zmiany opinii, postaw, zachowań
-korygowanie i wzbogacanie zasobu wiedzy
-w metodzie tej posługujemy się językiem werbalnym i niewerbalnym
-wychowujemy poprzez: komunikacje, rozmawiając, dyskutując, polemizując, perswadując
Warunki skuteczności:
-umiejętne słuchanie (nie zamykamy się na opinię rozmówcy i na drugą osobę)
-umiejętne formułowanie argumentów (dojrzałe argumentowanie)
-stosowanie komunikatów pozawerbalnych (zgodność z komunikatem werbalnym)
-rezygnacja z bezwzględnej dominacji wyrażonej w opiniach. (nie moralizować, w wychowaniu nie ma zwycięzców i przegranych, wychowanie bez porażek)
Problemy:
-skłonność do moralizowania
-chęć potwierdzenia własnych racji
-unikanie tematów trudnych
-metoda nagradzania i karania
NAGRADZANIE
-wybiórczość w stosowaniu nagród
-brak uzasadnienia
-nagradzanie - rozwija postawy konsumpcyjne
KARANIE
-niska skuteczność karania
-stosowanie karania zbiorowego
-eksponowanie kar fizycznych w wychowaniu
-powstanie zaburzeń emocjonalnych
-metody oddziaływań grupowych
-oddziaływanie kilku osób na jednostkę w celu zmodyfikowania postaw bądź zachowań
-zmiany poprzez bycie i działanie z innymi osobami
-metoda organizowania działalności zespołowej
-istnieją cechy przywódców zespołu
-nikogo nie można włączyć do grupy na siłę
-grupa nie powinna być liczna spychanie odpowiedzialności na innych
-lider powinien wyłonić się sam w sposób naturalny
-gdy 2 liderów warto podzielić grupę
Warunki skuteczności: 1. odpowiednia liczebność zespołu 2. różnorodność (duże grupy ok. 50 os.) 3. grupy dobrane według temperamentu 4. precyzyjne określenie zadań 5. koordynacja działań
Problemy: 1. konflikty miedzy członkami zespołu 2. pogłębianie podziałów 3. Rozwój postaw konformistycznych, 4. ulegamy grupie, przestajemy się angażować
-metoda organizowania działalności samorządnej
-uczestnictwo dzieci i młodzieży w działalności
-uczy odpowiedzialności, ważności, że możemy mieć na coś wpływ
-przygotowanie do samodzielnego życia
-zbyt wczesne włączenie spowoduje upośledzenie na gruncie społecznym
Warunki skuteczności:
-realność zadań i problemów
-zwiększenie udziału wychowanków
-usprawnianie rozwiązań organizacyjnych
-tworzeniu równych szans udziału w budowaniu rzeczywistości
Problemy
-powstanie klik i grup interesów
-brak spójności działań
-nadmierna ingerencja wychowanków.
-metodę współudziału uczniów w organizowaniu lekcji:
Uczniowie:
-chętnie uczą się i angażują w rozwiązywanie nurtujących ich problemów
-z łatwością nawiązują otwarte i szczere kontakty z nauczycielem
- okazują przychylny stosunek do szkoły, nauki szkolnej i nauczycieli
- zachowują się spontanicznie i są zdyscyplinowani
- mają wysoką samoocenę i poczucie niezależności
- wykazują wzrost myślenia twórczego i pomysłowości
- mają rozbudzoną ciekawość
- przejawiają gotowość do kierowania własnym rozwojem
Zalety metody współudziału uczniów w organizowaniu lekcji:
- wzmacnia udział w organizowaniu lekcji
- sprzyja pogłębianiu przychylnych postaw wśród uczniów
- wzrost spoistości stosunków społecznych w klasie
- korzystnie wpływa na zmianę stosunku uczniów do nauki szkolnej
- zwiększa aktywność i samodzielność uczniów
- znacznie ogranicza zrutynizowanie zachowania nauczycieli i uczniów
-wpływa mobilizująco na pogłębianie swych wiadomości i uczy krytycyzmu wobec prowadzonych lekcji (problemy, prowadzenie w sposób tradycyjny)
Metoda ta przebiega w czterech etapach:
1. umożliwianie uczniom udziału w planowaniu lekcji
*uświadomienie znaczenia ich współudziału w planowaniu lekcji, sugerowanie określonych zadań
*przedstawienie uczniom przygotowanego przez nauczyciela projektu planu lub samodzielne przez nich układanie go w klasie
*ustosunkowanie się uczniów do przedstawionego lub wspólnie ułożonego planu
* sformułowanie ostatecznej wersji planu i uzyskanie na nią zgody klasy
* wypowiedzi uczniów dotyczące możliwości czynnego przez nich włączania się w jego realizację
*podsumowanie przez nauczyciela wypowiedzi uczniów
2. Praca zespołowa
3.Występowanie w roli nauczycieli
4.Ocenianie