Cywil zobowiązania
Podział prawa zobowiązań:
Cześć ogólna
Część szczegółowa-zajmuje się zobowiązaniami umownymi ale także zobowiązaniami mającymi swoje źródła w jednostronnych czynnościach prawnych a także w zachowaniach nie mających charakteru czynności prawnej. Regulacje nie znajdują się jedynie w KC ale także szeregu innych pozakodeksowych aktów normatywnych. Nie konieczne jest tu bezpośrednie i każdorazowe odwołanie się do przepisów kc. Aby można było je zastosować konieczna jest analiza instytucji która wskazuje ze stanowi ona szczegółową instytucje prawa cywilnego.
Regulacje umów typowych:
Konieczne jest rozróżnienie pomiędzy instytucją prawa cywilnego stanowiący zespół norm regulujących określony typ umowy zobowiązaniowej, opatrzonej zazwyczaj konkretną nazwą. Jednak nie jest to wymóg konieczny wystarczy aby były wskazane cechy charakterystyczne danego typu umowy oraz skutki prawne. A konkretną umowa zobowiązaniową.
Dwie możliwości:
funkcja pojęć klasyfikujących- skupia się przede wszystkim na cechach umów i na tej podstawie klasyfikuje je w klasy.
metoda typologiczna- skupia się na podobieństwu oraz relacjach i intensywności cech danego typu umów. Jest bardziej pożyteczna. Większość modeli umów jest kształtowana w oparciu o tę metodę.
Relacja pomiędzy ustawowymi typami umów:
- przypadku zastowania metody klasyfikacyjnej zadanie polegałoby na porównywaniu essentialia negotii umów. Co oznaczało by ze jeżeli essentialia negoi umowy s mieszczą się w całości w essentialia negoti umowy D to oznaczałoby ze do umowy s należałoby stosować jako przepisy typu umowy nadrzędnej przepis o mowie d.
-w przypadku zastosowanie metody typologicznej należałoby uznać, że wszystkie kształtowane przez ustawodawce typu umów są względem siebie równorzędne i odrębne na to sposób ukształtowania przepisów kc jako odrębne jednostki redakcyjne opatrzone nazwami.
Podtypy umów: polski ustawodawca ukształtował również podtypy głównych typów umów zazwyczaj wyróżniając je dodatkiem do głównej nazwy typu umowy
SPRZEDAŻ
Ukształtowała się już w prawodawstwie rzymskim jako umowa kupna-sprzedaży empatio-venditio.
Do elementów przedmiotowo istotnych należą:
zobowiązanie sprzedawcy do przeniesienie własności rzeczy kupującemu. Zobowiązanie to zostało rozszerzone w stosunku do przepisów rzymskich gdyż przeniesienie może dotyczyć innych zbywalnych praw podmiotowych niż właśność. Przedmiotem sprzedaży mogą być również inne przedmioty niż rzeczy w szczególności różne postacie energii. Przedmiotem sprzedaży mogą stanowić również przedmioty majątkowe i nie majątkowe wchodzące w skład przedsiębiorstwa. W związku z tym sprzedaż dotyczy wydania rzeczy lub innych przedmiotów i przeniesienia na rzecz kupującego określonego prawa podmiotowego.
zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny określonej jako wartość ekonomiczna. Jak również zobowiązanie do odebrania rzeczy ale według doktryny nie jest to element zobowiązania wzajemnego a jedynie jest to podporządkowane głównemu zobowiązaniu
istnienie pomiędzy świadczeniami stron takiej więzi która przesądza o zakwalifikowaniu umowy sprzedaży do kategorii umów wzajemnych.
Umowa jest umową zobowiązaniową nie oznacza to jednak aby do wywołania skutku rozporządzającego konieczne jest zawarcie innej umowy. Jeżeli sprzedaż wypełnia określone wymogi może być umową wywołującą podwójny skutek
Sprzedaż dotyczy wiec na zobowiązaniu sprzedającego do przeniesienia na rzecz kupującego określonego prawa podmiotowego oraz wydania rzeczy lub innego przedmiotu
Przepisy nie ustanawiają co do zasady koniecznej formy zawierania umów sprzedaży.
Stanowią jednak, że umowa sprzedaży nieruchomości, użytkowania wieczystego oraz spadku konieczna jest umowa w formie aktu notarialnego.
Sprzedaż przedsiębiorstwa wymaga zachowania formy pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami o ile w skład przedsiębiorstwa nie wchodzi nieruchomość. Jeżeli w jego skład wchodzi nieruchomość konieczna jest forma notarialna
jeżeli cena towaru konsumpcyjnego przekracza 2 tyś zł sprzedawca zobowiązany jest do wystawienia potwierdzenia istotnych elementów umowy. W innym przypadku potwierdzenie wydaje się nie wniosek kupującego. Takie potwierdzenie wymagane jest również w przypadku np. umowy na raty.
Jeżeli przedmiotem sprzedaży jest wierzytelność stwierdzona na piśmie dla celów dowodowych konieczna przy jej przeniesieniu na osobę trzecią jest forma pisemna
Umowa sprzedaży jest umową konsensualną a wiec wydanie rzeczy nie jest koniecznym obowiązkiem dojścia do skutku umowy.
Tryb zawierania umowy:
Zazwyczaj jest ona zawierana w trybach przyjętych w KC: aukcji, przetargu, oferty, negocjacji.
(Oferta: wystawienie towaru w miejscu sprzedaży z informacją o cenie)
Nie konieczne przyjęcie oferty polega na działaniach aktywnych. Przedsiębiorca, który nie odpowie na ofertę którą otrzymał w ramach prowadzonej działalności od osoby z którą pozostaje w stałych stosunkach gospodarczych ,uważa się ze ofertę tę przyjął. Również jeżeli przedsiębiorca złoży zastrzeżenia do oferty, które nie zmieniają jej istoty poczytuje się za przyjęcie oferty, nie poczytuje się za nową ofertę i strony wiąże stara oferta z uwzględnieniem zastrzeżeń oblata.
Minimalne elementy umowy sprzedaży:
Strony muszą uzgodnić i sąd nie może wykonać tego za strony
przedmiot umowy-
nie musi być on zindywidualizowany już w trakcie zawierania umowy. Może zawierać jedynie elementy pozwalające w chwili wykonania umowy na z indywidualizowanie przedmiotu.
Przedmiotem mogą być rzeczy lub prawa przyszłe
Rzeczy oznaczone co do tożsamości lub co do gatunku
oraz cenę- podobnie jak w przypadku przedmiotu nie musi być ona ustalona w umowie. Może zwierać jedynie podstawy do ustalenia ceny. W razie wątpliwości co do momentu ustalenia ceny bierze się pod uwagę chwile zwarcia umowy.
Ograniczenia umów sprzedaży:
Zawieranie umów sprzedaży podlegają określonym ograniczeniom:
zastrzeżenia wynikające z umownie zastrzeżonych na rzecz kupującego wyłączności nabywania lub odsprzedania rzeczy określonego rodzaju
nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego podlega specjalnych warunków- przetargu publicznego
pewne ograniczenia dotyczą cudzoziemców.
również w odniesieniu przedsiębiorstw publicznych konieczne jest przeprowadzenie przetargu publicznego.
ograniczenia umów sprzedaży konieczne jest w przypadku nierównomiernego rynku tzw kiedy popyt przeważa podaż
również sprzedaż podlega ograniczeniom wynikającym z przepisów dotyczących czynów nieuczciwej konkurencji.
Obowiązki sprzedawcy
Przeniesienie własności rzeczy- jeżeli umowa sprzedaży nie jest czynnością o podwójnym skutku na sprzedawcy ciąży obowiązek dokonania zawarcia kolejnej umowy o skutku rozporządzającym
wydanie rzeczy: generalnie przedmiot umowy sprzedaży powinien być określony już w chwili jej zawarcia. Możliwe jest jednak, ze strona później określi dodatkowe elementy. W przypadku zwłoki kupującego sprzedający może wykonywać takie uprawnienia jak przysługują wierzycielowi w przypadku zwłoki dłużnika w spełnianiu świadczenia wzajemnego lub samodzielnie dokonać wyboru przedmiotu które dla kupującego staje się wiążące po bezskutecznym upływie terminu do jego wyboru
Z wydaniem rzeczy wiąże się również miejsce i czas jej wydania. Powinny być one określone w monencie zwarcia umowy. Istnieje możliwość ze strona pózniej po zawarciu umowy ma je sprecyzować wówczas jeżeli kupujący nie wypełnia tego uprawnienia sprzedający może wykonywać takie uprawnienia jak w przypadku braku sprecyzowania przedmiotu. Jeżeli strony nie zaznaczyły w umowie sprzedaży miejsca i czasu przekazania rzeczy decydują przepisy o miejscu i czasie wykonania zobowiązania. Istnieje możliwość przekazania rzeczy poprzez przewoźnika i wówczas momentem wydania rzeczy jest moment jej przekazania. Interesy kupującego zabezpiecza się w ten sposób iż umożliwia się jemu sprawdzenie rzeczy po dostarczeniu.
Na sprzedawcy ciąży obowiązek:
dostarczenia przedmiotu wraz z gwarancją oraz instrukcją niezbędną do prawidłowego korzystania
poinformowania o wszelkich stosunkach faktycznych i prawnych odnoszących się do rzeczy
opakowania i zabezpieczenia przedmiotu oraz ponosi ich koszty
wraz z momentem wydania rzeczy wszelkie korzyści i ciężary związane z rzeczą a także ryzyko uszkodzenia lub niebezpieczeństwo przypadkowej utraty rzeczy przechodzi na kupującego. Jest to jednak przepis dyspozytywny strony mogą postanowić inaczej. Jeżeli jednak inny wcześniejszy jest moment przejęcia ciężarów i korzyści bez przejęcia niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy uważa się ze następuje ich przejęcie wraz z przejęciem ciężarów i korzyści z rzeczy.
Obowiązki kupującego.
odebranie rzeczy-w przypadku niedopełnienia tego obowiązku sprzedający może działać tak jak w przypadku zwłoki wierzyciela jednak warunki zostały odpowiednio zaostrzone aż do sprzedaży rzeczy na rachunek kupującego.
zapłatę ceny- rozumianej jako pewnej wartości ekonomicznej którą kupujący musi zapłacić sprzedającemu za przedmiot. Strony jednak nie ustalające ceny dobrowolnie istniej reglamentacja cen i w związku z tym cena może być:
sztywna- czyli stronom nie pozostawia się wyboru co do ceny jest ona odgórnie ustalona.
Cena maksymalna-oznacza ze strony nie mogą ustalić ceny wyższej
Cena minimalna-nie mogą ustalić ceny niższej
Cena wyrażona w jednostkach pieniężnych
Cena wynikowa przedstawiająca sposób określenia ceny za dany przedmiot
Cena urzędowa zazwyczaj ma charakter ceny maksymalnej
Cena umowna
W cenie uwzględnia się również podatek od towarów i usług a także podatek akcyzowy.
Cena jednostkowa to cena za jednostkę towaru lub usługi jeżeli jej ilość lub liczba wyrażona jest w jednostkach miary.
Sprzedającemu nie wolno stosować cen lub marż handlowych nie zgodnych z przepisami. Jeżeli nadwyżka ceny nie została zwrócona kupującemu lub jest on nie znany sprzedający może zostać narażony na sankcje w postaci zapłaty 150% wartości kwoty nienależnej dla Skarbu Państwa
Rękojmia
Dotyczy sprzedaży wtedy gdy:
Kupującym nie jest osoba fizyczna
Przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma nabywana przez kupującego w celu nie związanym z działalności gospodarczą lub zawodową
Sprzedający jest osoba dokonującą sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedającego
Ze względu na tego typu ograniczenia ochrona ta jest niestety nie wystarczająca
Wyróżnia 2 rodzaje wad prawnych:
wady fizyczne:
gdy rzecz posiada właściwości umniejszające jej wartość lub użyteczność ze względu na cel
sprzedawca zapewniał kupującego o właściwościach których rzecz de facto nie posiada
rzecz została kupującemu w stanie niekompletnym w szczególności bez instrukcji lub innego dokumentów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania.
Odnosi się to rzeczy nowych i używanych jednak w przypadku tych ostatnich nie będzie wadą zużycie rzeczy czyli zmniejszenie jej wartości poprzez zwykłe korzystanie
wady prawne:
rzecz jest własności innej osoby
rzecz jest obciążona prawem innej osoby.
Wadą prawną jest na przykład sytuacja gdy sprzedający jest jedynie współwłaścicielem rzeczy. Obciążanie prawem nie musi być to prawo rzeczowe ale również prawo obligacyjne skuteczne względem osoby kupującego.
Wadą prawną może być też obciążone także prawo jeśli przysługuje innej osobie lub jest obciążone.
W przypadku wad traktuje się jak nienależyte wykonanie zobowiązania. Jednak tak ukształtowania odpowiedzialność nie w pełni chroni interesy kupującego dlatego system ukształtował inny system odpowiedzialności zwany rękojmią. Charakteryzuje się on zaostrzonymi przesłankami odpowiedzialności i szerszym zakresem uprawnień. Przede wszystkim opiera się na zasadzie ryzyka co oznacza, ze sprzedający ani osoby mu podległe nie mogą się uchylić od odpowiedzialności zaznaczając ze nie wiedzieli o wadzie.
Sprzedający odpowiada za wady powstałe przed przejściem rzeczy na kupującego. Może się jednak zdażyć, że odpowiada za wady ale tylko wtedy gdy powstały one z przyczyn już wcześniej tkwiących w rzeczy. Na kupującym ciąży obowiązek udowodnienia ze rzecz jest wadliwa a nie że wada ta znajdowała się w rzeczy zanim przeszła ona na niego. Nie odpowiada za wady o których kupujący wiedział.
Zawiadomienie o wadzie:
Aby chronić interesy również interesy sprzedającego została wprowadzona instytucja zawiadomienia o wadzie zwana inaczej aktem staranności w przypadku wad fizycznych.
Jest to zawiadomienie sprzedawcy o pojawieniu się wady w ciągu miesiąca od powiedzenia się o wadzie.
Jeżeli jednak jest to zwyczaj powszechny w stosunkach danego rodzaju termin jest również miesięczny ale od momentu w którym kupujący w ramach zwykłej staranności mógł się o wadzie dowiedzieć
W stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami wymogi są jeszcze bardziej zaostrzone. Kupujący musi sprzedającego niezwłocznie zawiadomić i niezwłocznie zbadać rzecz.
Nie dochowanie wyżej przedstawionych terminów powoduje ze kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi.
Uprawnienia z tytułu rękojmi nawet po upływie tego terminu może kupujący wykorzystać jeżeli zawiadomił sprzedającego o wadzie i dodatkowo dochodzi on od niego roszczeń związanych z umową sprzedaży np. dochodzi zapłaty ceny. Terminy te nie wiążą kupującego jeżeli sprzedający ukrył wady lub zapewnił o bezwadliwości towaru.
Uprawnienia z tytłu rękojmi:
odstąpienie od umowy: musi nastąpić w formie pisemnej gdy umowa został sporządzona w formie pisemnej lub innej formie w jakiej została sporządzona umowa. Z odstąpieniem od umowy wiażę się obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń tzw. kupujący przedmiot a sprzedający cenę. Niezbędne są niekiedy akty staranności po stronie kupującego w postaci np. zapewnienia niezbędnego przechowania rzeczy. Kupujący nie ma możliwości odstąpienia od umowy jeżeli sprzedający wymieni rzecz wolną od wad lub dokona naprawy rzeczy( jednokrotnie).
Ograniczone prawo odstępstwa: w przypadku kiedy rzecz składa się w części które można bez spadku jej wartości oddzielić a właśnie ta część lub części są wadliwe wówczas prawo do odstąpienia od umowy dotyczy części rzeczy.
Jeżeli rzecz sprzedawana jest partiami to kupujący może odstąpić od umowy również co do partii które nie zostały mu jeszcze dostarczone jeżeli ostatnia partia była miała wady a sprzedający na żądanie kupującego wymiany towaru na pozbawiony wad
Rządanie usunięcia wad: ale tylko wówczas gdy sprzedający jest jednocześnie producentem przedmiotu. W przypadku towarów importowanych odpowiada również importer.
Rządanie dostarczenia za rzecz wadliwą takiej samej ilości rzeczy wolnych od wad:tylko w przypadku rzeczy określonych co do gatunku. Istnieje obowiązek zwrotu świadczeń już otrzymanych
Obniżenie ceny-cenę obniża się w stosunku rzeczy pozbawionej wady do rzeczy wadliwej
6