ŹRÓDŁA ZOBOWIĄZAŃ (pacta)

Pacta podobnie jak kontrakty dochodziły do skutku w wyniku samego porozumienia między stronami. Każde pactum zmierzało do zmniejszenia lub zwiększenia odpowiedzialności dłużnika.

	nazwa		definicja	charakterystyka
pacta vestita	pacta adiecta		umowy dodatkowe dołączone do kontraktu kupna - sprzedaży
		pacta pretorskie	ogólnie		Pretor chronił niektóre umowy, które w świetle ius civile nie rodziły obligatio. Czynił to wtedy, gdy doszedł do wniosku, że wymaga tego zasada słuszności oraz dobrze pojęty interes społeczno - gospodarczy. Celowi temu służyły oparte na jego imperium actiones in fatum.
				constitutum debiti	nieformalne przyrzeczenie wykonania w ściśle określonym terminie zobowiązania już istniejącego.	Przyrzec to mógł sam dłużnik, jak i osoba trzecia. Dłużnik najczęściej zawierał tego rodzaju pactum, gdy chodziło mu o odroczenie terminu świadczenia, wierzyciel zaś, gdy chciał uzyskać dodatkowe zabezpieczenie wierzytelności. Nie miało ono charakteru akcesoryjnego, dlatego wierzyciel mógł zrobić z niego użytek nawet jeśli uległo przedawnieniu powództwo ze zobowiązania głównego.
				receptum argentarii	przyrzeczenie bankiera wobec osób trzecich, że pokryje cudzy dług istniejący, albo mający powstać w przyszłości.	W prawie justyniańskim następiłam fuzja z constitutum.
				receptum nautarum, cauponum, stabulatorium	przejęcie przez właścicieli statków, zajazdów i stajen zwiększonej odpowiedzialności za rzeczy umieszczone legityma nich przez podróżnych.	Miało na uwadze ochronę przede wszystkim ubogich podróżnych.
		pacta legitima	pactum dotale	nieformalna umowa o ustanowieniu posagu.
			kompromis	umowa, w której strony powierzały prywatnemu sędziemu rozstrzygnięcie istniejącego między nimi sporu.
			darowizna	nieformalna umowa, na której podstawie jedna osoba (darczyńca) zobowiązywała się za zgodą drugiej osoby (obdarowanego) kosztem swego majątku dokonać na jej rzecz przysporzenia pewnej korzyści majątkowej.	Darowizna była umową, bo obdarowany musiał wyrazić na to zgodę. W prawie klasycznym umowa darowizny była zaskarżalna, jeśli darczyńca uczynił swoje przyrzeczenie w formie stypulacji. Umowa darowizny była czynnością zobowiązującą, wykonanie tej umowy - czynnością rozporządzającą, która polegała na przeniesieniu prawa własności. Darowizna nie ma podłoża ekonomicznego. Lex Cincia zabraniała darowizn ponad pewną wysokość (na rzecz osób obcych). Zakazem były objęte darowizny między małżonkami. W dominacie wprowadzono tzw. insynuację, czyli konieczność ujawniania darowizny w specjalnym rejestrze. Zaniedbanie tego obowiązku powodowało nieważność darowizny. Justyniam podtrzymał insynuację jeśli przekraczała ona 500 solidów i wprowadził możliwość odwołania darowizny w przypadku rażącej niewdzięczności obdarowanego.

---