Gwałt
Gwałt symboliczny pojęcie odnoszące się do sytuacji narzucania siłą jednostce lub społeczeństwu norm i wartości niezgodnych z ich systemem aksjonormatywnym. Do gwałtu symbolicznego dochodzi zazwyczaj, gdy kultura dominująca próbuje wyrugować ze społeczeństwa konkurencyjne systemy wartości, np. poprzez deprecjację tradycyjnych zwyczajów w przypadku społeczeństwa nowoczesnego. Gwałt symboliczny może zachodzić także podczas zderzenia kulturowego w wyniku czego wartości jednej kultury przenikają do drugiej i zmuszają tradycjonalistów do ich przyjmowania. Często tego typu zjawisko zachodzi w sytuacji podboju. Przykładem tutaj może być rusyfikacja części polskiego społeczeństwa znajdującego się w XIX wieku w zaborze rosyjskim. Zgwałcenie - w szerokim tego słowa znaczeniu jest to zmuszenie drugiej osoby do obcowania płciowego, poddania się innej czynności seksualnej lub wykonania takiej czynności:
przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu (przestępstwa z art. 197 K.K.)
przy wykorzystaniu bezradności lub wynikających z upośledzenia umysłowego lub choroby psychicznej braku zdolności tej osoby do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem (przestępstwo z art. 198 K.K.)
przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia tej osoby (przestępstwa z art. 199 § 1 i 2 K.K.)
Negatywne mity:
Seksualne nadużycie to nie problem, nie ma wpływy na życie
Oskarżanie kogoś o nadużycie to jak łapanie czarownic. Nie wolno Ci się uśmiechać do nikogo, bo możesz być oskarżony.
Dwa rodzaje obwiniana:
Całą winę ponosi ofiara (była za miła, za atrakcyjna...)
Konsekwencje jakie poniósł sprawca są winą ofiary. „dopóki milczała był dobrze”
Wszystkie motywy i argumenty ofiary muszą być rozpatrywane jak w sądzie
„Sama się wkopała”
Kobiety, które nie mówią o seksualnych nadużyciach nigdy nie mają z tym styczności
Kobieta na pewno sama tego chciała
Mówienie jest samolubne i świadczy o jej bezduszności
To, że powiedziała oznacza, że jest niebezpieczna i należy jej unikać, każdy się jej boi.
Może się pojawić pomiędzy:
Mężczyzną - Kobietą
Kobietą - Mężczyzną
Mężczyzną - Mężczyzną
Kobietą - Kobietą
Uczniem - Uczniem
Nauczycielem - Uczniem
Uczniem - Nauczycielem
Nauczycielem - Nauczycielem
Pracodawcą - Pracownikiem itp.
Rozmiary przemocy w rodzinie: najczęstsza przemoc jest stosowana wobec dzieci. Kolejna grupą narażoną na przemoc są kobiety, później osoby starsze - rodzice uzależnieni od swoich dzieci,i wreszcie mężczyźni (3% ofiar przemocy).Częściej są wykorzystywane seksualnie dziewczynki niż chłopcy. Zdarzają się jednak także wykorzystania chłopców. Dzieci bywają molestowane seksualnie zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. Dziecko wykorzystane seksualnie przez członka rodziny ma podwójne poczucie winy - czuje się winne i odpowiedzialna za to,że sprowokowało osobę dorosłą do zachowań seksualnych, czuje się winne ponieważ samo doznało przyjemności. Ma poczucie, że to w nim jest coś złego, czuje się gorsze od innych. Ma poczucie wstrętu do siebie i swojego ciała.
Rodzaje przemocy seksualnej wobec dzieci:
A) z dotykiem: stosunek analny, oralny, dopochwowy, wprowadzanie palców
B) do pochwy, odbytu, zmuszanie dziecka do całowania okolic genitalnych osoby dorosłej, dotykanie i całowanie okolic genitalnych dziecka.
C) bez dotyku: pokazywanie materiałów o treści erotycznej, filmowanie, fotografowanie nagich dzieci i ich narządów płciowych, ekshibicjonizm, podglądanie, rozmowy o treści erotycznej.
Kazirodztwo, kontakty seksualne między spokrewnionymi osobami. Stopień pokrewieństwa określają normy prawne. Brown (1952) na podstawie badania 110 kultur świata stwierdził, że tabu kazirodztwa jest powszechnym zjawiskiem. Akceptowane społecznie kazirodztwo było spotykane w starożytnym Egipcie, Persji, Fenicji, u Inków, Celtów, mieszkańców Tajwanu. W latach 1970-1975 ujawniono w Polsce 310 związków kazirodczych: 231 układów ojciec - biologiczna córka, 12 układów ojciec-córka przysposobiona, 57 układów brat-siostra, 6 układów matka-syn, 1 układ brat-brat, 2 układy ojciec-syn, 1 układ babcia-wnuk. Na wsi ujawniono 107 układów ojciec-córka i 28 układów brat-siostra. Średni wiek ojca wynosił 42 lata, brata - 23 lata, syna - 24 lata, matki - 53 lata. 250 sprawców było pracownikami fizycznymi, 220 pochodziło ze środowiska robotniczego, 178 nie było dotąd karanych. Najczęściej związki kazirodcze były utrzymywane przez okres od roku do 3 lat. W 92 przypadkach kontakty seksualne miały miejsce raz w tygodniu, w 83 - częściej, a w 58 - rzadziej niż raz w miesiącu. 58,8% sprawców było nałogowymi alkoholikami, a 33,5% piło nadmiernie. Charakterystyczną cechą rodzin była ich wielodzietność, duża była również zależność finansowa ofiar od ojców. Sytuacja materialna rodzin nie prezentowała się najlepiej. W 233 przypadkach sprawca znajdował się pod wpływem alkoholu. Charakterystyczne jest to, że ojcowie współżycie seksualne z córkami traktowali jako normalne. 76,8% sprawców miało współmałżonka. Tylko w 99 przypadkach współmałżonek zdecydował się na ujawnienie wobec organów ścigania związków kazirodczych. Po dowiedzeniu się o istnieniu takiego związku w 106 przypadkach współmałżonek przerwał kontakty małżeńskie, w 39 wniósł pozew o rozwód, a w 72 pogodził się z istniejącym stanem rzeczy. Na 245 ojców u 83 rozpoznano odchylenia psychiczne. Podłożem zachowań kazirodczych w większości przypadków był alkoholizm i prymitywna osobowość. Badania ujawniły, że ze związków kazirodczych łącznie urodziło się 87 dzieci (w tym 46 ze związków ojciec - córka i 41 ze związku brat - siostra), a w 29 przypadkach doszło do przerwania ciąży. Z 87 urodzonych dzieci 15 ujawniało zaburzenia psychiczne i umysłowe. 47 dzieci było wychowywanych w domu ofiary i były objęte opieką ofiary lub jej matki, przy czym "podkreślenia wymaga fakt, że współmałżonki sprawców odczuwały raczej wstyd z faktu urodzenia przez córkę dziecka nieślubnego, niż z faktu pochodzenia dziecka ze związku kazirodczego". Atmosfera w rodzinach kazirodczych odznaczała się w poważnym stopniu patologią społeczną, nadużywaniem alkoholu, znęcaniem się nad członkami rodziny; często współmałżonkowie sprawcy, wyrażali zgodę na stosunki kazirodcze. Do czynników sprzyjających związkom kazirodczym zalicza się:
długą nieobecność ojca w domu,
patologię małżeństwa,
alkoholizm,
izolację społeczną,
impotencję,
psychopatię.
Klasyfikacja związków kazirodczych:
Kryterium pokrewieństwa
Kryterium przyczyn i mechanizmów:
kazirodztwo sytuacyjne
kazirodztwo psychopatologiczne
kazirodztwo wiążące się z pedofilią
kazirodztwo homoseksualne
Sprawcy przemocy seksualnej.
Wielu sprawców przemocy seksualnej doznawało jako dziecko przemocy fizycznej, seksualnej i emocjonalnej. Mogą oni stosować przemoc jako formę ponownego przeżywania doświadczeń z dzieciństwa. Przestępcze zachowanie sprawców przemocy to często sposób na rozwiązanie problemów z przeszłości. Zazwyczaj problemy te wiążą się z przeżywaniem przez sprawcę niemocy, bezradności i z potrzebą kontrolowania swego życia tak, aby czuć się kompetentnym i bezpiecznym. Teoretycy opisują sprawców przemocy seksualnej bardziej w odniesieniu do ich poczucia siły niż do seksualności. Bycie sprawcą to wynik braku poczucia mocy. Stosując przemoc, sprawcy próbują zdobyć poczucie siły i kontroli nad swoim życiem. Takie chwilowe, zewnętrzne i przemijające poczucie dają im akty przemocy seksualnej. Celem terapii dla sprawców przemocy seksualnej wobec dzieci jest rozwój umiejętności komunikacyjnych, zdolności do empatii i przyjmowania odpowiedzialności. Aby zakończyć pozytywnie terapię, sprawcy muszą stać się zdolni do:
definiowania zachowań o charakterze przestępczym,
rozpoznawania i unikania wzorców zachowań związanych z przemocą,
rozwijania konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze stresem,
rozwiązywania bolesnych spraw z przeszłości,
okazywania empatii,
okazywania zmian w intra- i interpersonalnym funkcjonowaniu. Osoby, które podczas leczenia osiągają takie cele, uzyskują alternatywę zachowań agresywnych.
Terapia sprawców przemocy jest długim procesem, wymagającym jednej lub kilku sesji grupowych w tygodniu przez wiele miesięcy (czasem lat), wspomaganych przez doświadczonych specjalistów.
3