Czy nauczyciel powinien być sprawiedliwy czy wyrozumiały?
Zawód nauczyciela jest zawodem specyficznym. Jest on bowiem kojarzony z osobą, która wykonuje zadania z zakresu nauczania, jak również wychowania, w szkole, bądź każdej innej placówce oświatowej. Nauczyciel jest bowiem osobą wywierającą znaczący wpływ na młodych ludzi, którzy znajdują się pod jego opieką.
Pierwszorzędna w zawodzie nauczyciela, stanowiąca naczelną normę jego etyki zawodowej jest właśnie jego odpowiedzialność za dziecko, jak również wobec niego. W związku z tym każde słowo - opinia i sąd - przez nauczyciela wypowiadane powinno znajdować odzwierciedlenie w jego postawie i postępowaniu. Szczególną cechą wywierającą wpływ na oddziaływania pedagogiczne nauczyciela i ich kierunek jest również jego stosunek do dziecka.
Dobrym nauczycielem jest zatem ten człowiek, który interesuje się dziećmi i młodzieżą, traktując ich jako przedmiot swojego oddziaływania. Ze względu na emocjonalno - intelektualny stosunek nauczyciele względem uczniów, według M. Grzegorzewskiej, można wyodrębnić dwa typy nauczyciela. Pierwszym z nich jest „nauczyciel wyzwalający” - działa on poprzez sympatię; wykazuje się chęcią pomocy dziecku, miłością do niego; buduje również wokół siebie atmosferę życzliwości i ciepła. Drugim typem jest „nauczyciel hamujący” - stwarza chłód i nastrój obcości, ponieważ działa on przez przymus, karę i rozkaz.
Cechy osobowości nauczyciela wywierające wpływ na rezultaty jego pracy decydują w znacznej mierze o sposobie porozumienia się z uczniami. Cechy sprzyjające pełnieniu funkcji nauczyciela to sprawiedliwość, zrównoważenie emocjonalne, odpowiedzialność, wyrozumiałość, obowiązkowość i sumienność.
Jedną z cech nauczyciela winna być sprawiedliwość. Jest to niezwykle ważne w budowaniu u uczniów, z którymi nauczyciel ma kontakt, odpowiedniego spojrzenia na rzeczywistość. Ma to na celu również wskazanie dzieciom i młodzieży dobra i zła oraz tego, jak postępować w sytuacjach, kiedy ktoś zachowuje się źle oraz w chwilach, kiedy ktoś zasługuje na pochwałę. W określonej sytuacji nauczyciel musi potrafić myśleć racjonalnie i postąpić tak, aby nie skrzywdzić ucznia, ale również zachować się według swoich zasad, prawa - choćby według statutu szkoły czy wewnątrzszkolnego systemu oceniania.
Nauczyciela powinna cechować również wyrozumiałość. Logiczne jest, że różne sytuacje zdarzają się w życiu każdego człowieka. nie można wszystkich sytuacji traktować w ten sam sposób. Na przykład w kwestii błędnego wykonania zadania, chociażby domowego. Są uczniowie, którzy notorycznie nie wykonują zadań domowych. Są również tacy, którym zdarza się je błędnie wykonać, gdyż nie rozumieją danych zagadnień, bądź zdarzą się sytuacje losowe, które nie pozwalają przyłożyć się i skupić na zadaniach. Nie można traktować takich uczniów równo. Konieczne jest okazanie wyrozumienia względem takiego ucznia. Nauczyciel nie może jednak wykazywać się wyrozumiałością w stosunku do jednego ucznia, potępiając przy okazji innego ucznia.
Nauczyciel ma być dla młodego człowieka wzorem i autorytetem. A co za tym idzie nauczyciel nie powinien być ani zbyt surowy, ani zbyt wyrozumiały. Surowy nauczyciel bowiem wzbudza strach, zbyt beztroski daje zaś fałszywe poczucie, że ze wszystkich błędów można się wytłumaczyć i nie ma potrzeby czuć się za nie odpowiedzialnymi.
Nauczyciel powinien przede wszystkim lubić dzieci i młodzież, wczuwać się w ich psychikę. Poza tym powinien być: zarówno wyrozumiały, jak i sprawiedliwy, mimo, iż czasami wydaje się to sprzeczne. Powinien także utrzymywać z uczniami relacje pozytywne, a równocześnie stwarzać dogodne warunki kształtowania konstruktywnych postaw interpersonalnych, współżycia i współpracy. Tym bardziej, że walory osobiste i zalety nauczyciela mogą być przedmiotem identyfikacji dla uczniów.
Podsumowując, należy podkreślić, że nauczyciel, z racji zawodu, który wykonuje, nie może odznaczać się tylko i wyłącznie wiedzą profesjonalną. Musi on również odznaczać się zaletami moralnymi, które doprowadzą do tego, iż stanie się on dla swoich uczniów nie tylko wzorem osobowym i autorytetem, którym winien być, ale również przyjacielem, doradcą oraz powiernikiem. Uczniowie bowiem oczekują od nauczyciela, iż będzie on w stanie wysłuchać ich, doradzić w sytuacjach problemowych. Do tego jednak potrzebne jest sprawiedliwe spojrzenie na sytuację, jak również wyrozumiałość, gdyż sytuacje, z którymi młody człowiek nie jest w stanie sobie poradzić, mogą być dla niego (ucznia) niezwykłe wstydliwe. W takiej sytuacji nie byłby on w stanie zwierzyć się komuś, kto z góry potępiłby go, bądź byłby o takiej ewentualności przekonany.
Bibliografia
Grzegorzewska, M, Listy do młodego nauczyciela, Warszawa 1957