Karolina Olińska
Pedagogika z przyrodoznawstwem
Wągrowiec , rok I
Jaki powinien być najlepszy nauczyciel przyrody?
Wszyscy jesteśmy częścią natury i miłość do niej oraz jej poszanowanie powinny być wpajane dzieciom od najmłodszych lat. Świadomość ekologiczna młodych, którzy w przyszłości będą tworzyć losy tego świata, jest kluczem do przetrwania ludzkości. Ziemia jest naszym domem i musimy umieć się o nią zatroszczyć. Doprowadziliśmy do wycięcia ogromnych obszarów lasów - naszej fabryki tlenu, tysiące gatunków zwierząt wyginęło z naszego powodu, a kolejne setki stoją na granicy zniknięcia z powierzchni globu. Zanieczyszczona jest woda, powietrze i gleba. Istnieją miejsca tak zniszczone i skażone, że niemalże nie nadają się do zamieszkania. Doprowadziliśmy do tego my - dzieci Ziemi. Nasze społeczeństwo nie potrafi uszanować prawa zwierząt do spokojnego, godnego życia. Psy , koty, konie - zwierzęta traktowane są jak nieczułe przedmioty, bezlitośnie męczone
i bestialsko zabijane. Znieczulica społeczna i brak litości osiągnęły w dzisiejszych czasach zastraszająco wysoki poziom. Rola naszego pokolenia polega na uświadomieniu dzieci. Na tym, aby obudzić w nich miłość do zwierząt, aby uświadomić im, że wcale nie jesteśmy władcami Ziemi , tylko jednym z ogniw skomplikowanego układu współzależności jakim jest natura.
Nauczyciel przyrody, niczym pielgrzym, musi zanieść dzieciom przesłanie miłości do zwierząt, miłości do całej natury. Jest szereg cech, które musi posiadać aby owa treść nie zanikła gdzieś z biegiem czasu, lecz aby głęboko się utrwaliła w umysłach uczniów, na całe życie. Świat przyrody jest ogromnym obszarem nauki, który potrafi zadziwiać, zaskakiwać
i fascynować. Staje się tak pod warunkiem odpowiedniego przedstawienia tej wiedzy uczniom, dla których nauczyciel powinien być wzorem i najlepszym przyjacielem. Tylko wtedy będzie potrafił poprowadzić swych wychowanków właściwą drogą, w zgodzie z naturą.
Według praw natury wszyscy jesteśmy równi. Taka też sprawiedliwość powinna być podstawową zasadą kształcenia - wszyscy uczniowie są równi. Jeśli którykolwiek gorzej radzi sobie z przyswajaniem wiedzy to należy mu pomóc i poświęcić więcej niż innym uwagi. Uczeń pojętny musi mieć możliwość wykazania się swoim potencjałem poznawczym. Obaj wymagają zainteresowania, tylko że na innych gruntach. Jakiekolwiek faworyzowanie
i klasyfikowanie na lepszych i gorszych rodzi spięcia i konflikty, także na płaszczyźnie nauczyciel - uczeń.
Praca z dziećmi wymaga zrozumienia i umiejętności wskazania im błędów w sposób, który pozwoli im wyciągnąć ze swego postępowania stosowne wnioski. Świat przyrody jest ogromny i bardzo skomplikowany i nasza w tym rola aby dzieci weń wprowadzić. Nie można oczekiwać, że dziecko będzie znało zawiłości i problematykę przedmiotu. My je mamy tego nauczyć a ono jest w szkole po to, aby to poznać i pojąć. Jednak wyrozumiałość ma pewne granice, których nie wolno nam przekroczyć, dla dobra ucznia. Trzeba dzieciom postawić pewne wymagania, które będą adekwatne do ich wieku i odpowiednio egzekwowane. Muszą zdawać sobie sprawę, że mają również pewne obowiązki, a przedmiot jakim jest przyroda powinny traktować z należytą powagą. Z czasem zrozumieją, że to dla ich dobra.
Gdy dzieci już dostrzegą jaka jest ich rola w świecie i w naturze, zaczną się z uwagą przyglądać osobie , która tak ważne rzeczy im przekazuje. W kontaktach z uczniami ważny jest głos nauczyciela. Powinien być wyraźny i ciepły, wszak jest to narzędzie jego pracy. Wiele o człowieku mówi jego wygląd i ubiór. Nauczyciel jest wzorem dla swych wychowanków, niesie to ze sobą pewną odpowiedzialność, którą trzeba zrozumieć i w odpowiedni sposób wprowadzić w życie.
Aby wzbudzić w dzieciach prawdziwą fascynację i miłość do natury, należy najpierw stać się ich przyjacielem, wkroczyć w ich świat i wypełnić go treścią przyrody. Nie podoła temu nikt kto nie zrozumie, że to co dajemy światu, świat zwraca nam w trójnasób. Jeśli nauczyciel będzie przyjazny dla swych uczniów, to i oni żywić będą sympatię do niego. Uśmiech często goszczący na twarzy, otwartość, pogoda ducha - cechy te powinny charakteryzować każdego pedagoga. Czasem musi on oczywiście doprowadzić rozochoconą żartami masę roześmianych dziecięcych buzi do porządku, stąd też powraca temat jasno wytyczonych granic i zasad. Jest czas na żarty, ale nauka jest trudną dziedziną życia. Zawsze jednak, mimo poważnego jej traktowania, można wprowadzić miłą atmosferę wzajemnej sympatii, co tylko ułatwi dzieciom trudny czas, jakim są pierwsze kroki wędrówki przez świat wiedzy.
Dzieci mają to do siebie, iż są istotami wokół których wciąż musi się coś dziać. Nie potrafią się długo skupiać na jednej czynności. To czym się zajmują musi być fascynujące, musi sprawić aby całą swą uwagę poświęciły danemu zadaniu. Dzieci bardzo szybko popadają w fascynację, ale równie szybko nasycają się i postanawiają szukać nowego bodźca, który zapewni im dobrą zabawę. Przyroda jest ogromną dziedziną nauki i posiada ogrom ciekawych aspektów, które można przedstawić na wiele różnych sposobów. Stąd, aby przyciągnąć uwagę młodych wychowanków, każdy dorosły, szczególnie zaś nauczyciel musi posiadać całe zaplecze ciekawych pomysłów. Lekcje nie mogą być prowadzone według jednego utartego schematu, bo to nie ciekawi, tylko nudzi. Muszą zaciekawiać, fascynować, cieszyć i bawić. Nauczyciel przyrody powinien uczynić z edukacji lekcję „ czytania” przyrody. Dziecko powinno się wsłuchać w głos natury. Nie sposób zaprzyjaźnić się z przyrodą bez rozwoju uczuć estetycznych. Nie mam na myśli monumentalnych doznań typu piękno zachodzącego słońca lub widok fal na morzu. Dziecięca wrażliwość i głód piękna sprawią, iż dla nich cudem stanie się kropla rosy na liściu, pajęcza nić czy kolorowe skrzydła motyla. Przeżycia estetyczne związane z przyrodą są nieodzowne dla wzbogacenia ich osobowości.
Nauczyciel powinien wykształcić u wychowanków uczucia odpowiedzialności za słabsze i bezbronne zwierzęta. Wydaje mi się ,że wystarczy jedna wyprawa do schroniska dla zwierząt i spojrzenie w przeraźliwie smutne i pozbawione nadziei oczy pieska, aby dziecko zrozumiało, że to od nas zależą losy zwierząt. W sali można zorganizować akwarium
z rybkami, terrarium dla chomika, hodowlę patyczaków. Ideałem oczywiście byłoby urządzenie mini ZOO przy szkole. Króliki, psy, kury, indor. Uczniowie sprzątaliby im , opiekowaliby się nimi, karmiliby je. Wychowanie dzieci w przyjaźni ze zwierzętami wpoi im miłość i uczucie odpowiedzialności za nie. Zbiórka karmy dla psów ze schroniska, budowa domków dla ptaków, dokarmianie dzikich zwierząt w zimie. To wszystko są działania nauczyciela przyrody mające na celu zaprzyjaźnić dzieci z naturą.
Uczniowie z chęcią wysłuchają nowinek ze świata nauki. Dlatego też nauczyciel przyrody powinien interesować się najnowszymi wieściami z dziedziny, której uczy. Wszystko to aby posiadał ogromną skarbnicę wiedzy o naturze, którą później przekaże swym uczniom. Powinien także dostosować program nauczania do możliwości poznawczych dzieci. Tryb nauczania i prowadzenia zajęć przez nauczyciela powinien zapewnić wychowankom wyniesienie z lekcji 99% potrzebnej im wiedzy, bez dodatkowego studiowania grubych podręczników.
Nauczyciel przyrody nie ma łatwego dnia pracy. Musi wykazać się maksymalnym skupieniem, gdyż dzieci pozostają na okrągło w ciągłym uchu. Rzadko widzi się dziecko siedzące spokojnie, a im bardziej się nudzi tym więcej dziwnych i niebezpiecznych pomysłów przychodzi mu do głowy. Dziecko jest jak dynamit, przy czym nigdy nie wiadomo na jaki pomysł wpadnie, Dziecięca inwencja twórcza potrafi przyprawić o dreszcze przerażenia. Kim więc musi być człowiek, który zapanuje nad 20-toma, 30-toma takimi ogniskami niespożytej energii? Nauczyciel przyrody musi być spostrzegawczy i odpowiedzialny, musi mieć głowę na karku, aby nie dopuścić do sytuacji, gdy utraci kontrolę nad ogółem klasy. Nie mam tu na myśli zastraszania i wprowadzenia terroru, gdyż to rodzi strach, lecz faktyczne zainteresowanie i skupienie uwagi dzieci na wkładanym przedmiocie. Zdarzają się również sytuacje nieprzewidziane, gdy trzeba zareagować właściwie a przede wszystkim skutecznie i natychmiast. Również w takich sytuacjach nauczyciel musi umieć trzeźwo ocenić sytuację i zaradzić jej.
Nauczyciel przyrody musi sprostać bardzo ciężkiemu zadaniu. Jest to niczym płynięcie pod prąd. Nie chodzi tu o zwyczajny proces edukacji, tu chodzi o coś więcej. Ważą się losy naszej planety. Ochrona środowiska musi stać się priorytetem działań ludzkich aby za kilkadziesiąt lat nie okazało się, że nasz dom - Ziemia - nie nadaje się do zamieszkania. Trzeba ukazać dzieciom wszystkie aspekty i zagrożenia płynące z naszej obecności na tej planecie. Trzeba zwalczyć znieczulicę społeczną u jej początków. Należy wyuczyć dzieci miłości do zwierząt i odruchu bronienia ich. Jest to trudna misja jednak ktoś musi ją wykonać. Jeśli nie teraz, to kiedy? Jeśli nie my, to kto?
2
4