Katarzyna Karwowska
Nauczyciel
Publicznej Szkoły Podstawowej
w Nowej Pogorzeli
Błędy wychowawcze rodziców
Poniższa ankieta powstała w celu stwierdzenia jakiego rodzaju błędy wychowawcze popełniają
najczęściej rodzice dzieci uczęszczających do naszej szkoły. Wyniki badania posłużą członkom Rady
Pedagogicznej w zaplanowaniu cyklu spotkań(warsztatów), jakie chcemy przeprowadzić z rodzicami
dzieci u których zauważyliśmy symptomy nieprzystosowania do roli ucznia. Celem tych spotkań
będzie uświadomienie rodzicom, że to w jaki sposób ich dziecko funkcjonuje w szkole jest w
znacznym stopniu zależne od nich. W rodzinie dziecko nawiązuje pierwsze kontakty z innymi ludźmi i
zdobywa doświadczenia, które stają się podwaliną i zaczątkiem jego rozwoju społecznego, rzutując
często w decydujący sposób na całe jego życie. Niewłaściwe wzory rodzicielskie, nieodpowiednie
metody wychowawcze, słaby kontakt z dzieckiem mają swe odzwierciedlenie w pełnionych przez nie
rolach społecznych. Wielość różnorodnych sytuacji w rodzinie, ich zróżnicowanie wymaga od
rodziców wysokiego poziomu kultury pedagogicznej.
Przedstawiona ankieta pozwoli nam uświadomić rodzicom jakie popełniają błędy wychowawcze.
Badania przeprowadziłam w lutym 2003 roku wśród 30 rodziców dzieci z klas I-III mających
trudności z przystosowaniem się do roli ucznia. Szkoła do której uczęszczają te dzieci funkcjonuje w
środowisku wiejskim i jest oddalona o 9 km od Mińska Mazowieckiego. Ankieta składa się z 23 pytań
dotyczących reakcji rodziców na różnorodne sytuacje wychowawcze. Uzupełniający ankietę zakreślali
kółkiem jedną z odpowiedzi lub dopisywali inną odpowiedź. Wśród 23 pytań:4 dotyczyły rygoryzmu
rodziców, 2 agresji, 2 hamowania aktywności, 2 obojętności, 3 eksponowania siebie, 4 uległości, 3
zastępowania i 3 idealizacji dziecka. Poniżej przedstawiam klucz do opracowania wyników ankiety.
Oznaczenia: 0- brak wskaźników błędnego zachowania
1- wskaźnik błędnego zachowania
a.o.- analiza odpowiedzi innych
Odpowiedzi Błąd
Pytanie
numer a b c d e f
Rygoryzm
1
2
3
4
0
0
0
1
1
0
0
0
a.o.
1
1
a.o.
1
a.o.
Agresja
5
6
1
0
1
1
0
1
0
0
a.o.
Hamowanie
aktywności
7
8
1
1
1
0
1
0
0
0
a.o.
Obojętność
9
10
0
1
1
1
0
0
1
0
1
Eksponowanie
siebie
11
12
13
1
1
1
1
1
1
0
0
1
0
1
0
Uległość
14
15
16
23
1
1
0
1
0
0
0
0
1
Zastępowanie
17
18
19
0
1
1
1
0
0
0
Idealizacja
20
21
22
1
1
0
0
0
0 _ gdy jednocześnie zakreślone są obie odpowiedzi to 1
W toku badań interesowały mnie „najpopularniejsze” wśród rodziców błędy, do których należały:
rygoryzm, agresja, hamowanie aktywności, obojętność, eksponowanie siebie, uległość, zastępowanie
oraz idealizacja. Ankieta pozwoliła zidentyfikować te błędy w badanej grupie i określić ich nasilenie.
Uzyskane wyniki przedstawia poniższa tabela.
Rodzaj błędu Ilość dzieci których rodzice
popełniają go
%
rygoryzm 23 14,2
agresja 28 17,3
hamowanie aktywności 11 6,8
obojętność 6 3,7
eksponowanie siebie 26 16,1
uległość 20 12,4
zastępowanie 21 13,0
idealizacja 26 16,1
Zaprezentowany rozkład wskazuje na dominację w zachowaniach rodziców agresji, a po niej według
kolejności: idealizacji, eksponowania siebie, rygoryzmu, zastępowania, uległości. Najmniej
zidentyfikowano błędów obojętności i hamowania aktywności.
Po przeprowadzeniu ankiety i przeanalizowaniu jej wyników podjęliśmy następujące działania,
których celem było uświadomienie rodzicom jakie popełniają błędy i jakie są ich skutki:
zorganizowaliśmy spotkanie rodziców z psychologiem;
na podstawie analizy rysunku ,, Moja rodzina” omówiliśmy z poszczególnymi rodzicami w
jaki sposób ich dziecko postrzega stosunki interpersonalne w swoim domu;
przeprowadziliśmy zajęcia warsztatowe na temat: ,,Jak mówić aby dziecko nas słuchało?”;
zorganizowaliśmy konkurs pt. ,,Wiem co zrobisz!”;
Z wypowiedzi rodziców wynika, że osiągnęliśmy zamierzone efekty, gdyż o wiele częściej
zastanawiają się jak postępować ze swoimi pociechami. Wypróbuj nasze metody!
Ankieta
Poniższa ankieta jest adresowana do rodziców uczniów klas młodszych tj. I-III. Jej celem jest
uzyskanie informacji w jaki sposób reagujecie Państwo w różnych sytuacjach wychowawczych.
Ankieta jest anonimowa. Proszę o szczere odpowiedzi na pytania wybierając i zakreślając kółkiem
jedną z podanych możliwości.
Pleć
Wiek
Wykształcenie
Data badania
1. Chce Pan /Pani/ aby dziecko posprzątało swój pokój. W jaki sposób Pan /Pani mu to powie?
a) idź i posprzątaj swój pokój
b) posprzątaj swój pokój - poukładaj zabawki i książki, pościeraj kurze, odkurz podłogę a potem
podlej kwiaty.
c) inaczej, jak?..................................................................................................................................
2. Czy sprawdza Pan /Pani/ jak dziecko wykonało swą pracę?
a) nie sprawdzam czy wykonało moje polecenie
b) sprawdzam ,czy było posłuszne i wykonało to o co je prosiłem / prosiłam
c) sprawdzam czy to co wykonało -zrobiło dokładnie tak jak mu mówiłem /mówiłam/
d) inna odpowiedź, jaka?..................................................................................................................
3. Jeśli dziecko posprzątało swój pokój na Pana /Pani/ polecenie, lecz zrobiło to niedokładnie co
Pan /Pani/ robi?
a) chwalę dziecko, że ładnie posprzątało pokój
b) chwalę dziecko, że próbowało posprzątać, a jednocześnie pokazuję mu co zrobiło źle i
wyjaśniam jak może to poprawić
c) stwierdzam, że brzydko posprzątało i nakazuję mu zrobić to jeszcze raz
d) mówię, że zrobiło to niedokładnie i sam /sama/ sprzątam
e) inna odpowiedź, jaka?..................................................................................................................
4. Czy mówiąc dziecku o tym, że ma coś wykonać od razu informuje je Pan /Pani/ w jaki sposób
zostanie ukarane jeśli tego nie zrobi?
a) tak
b) nie
5. Czy zdarza się, że dziecko dostaje od Pana /Pani/ klapsa?
a) tak, często
b) tylko „od czasu do czasu”
c) nigdy nie biję dziecka
6. Jak najczęściej zachowuje się Pan /Pani/ gdy dziecko zdenerwuje Pana /Panią/?
a) tłumaczę dlaczego mnie zdenerwowało
b) krzyczę
c) daję klapsa
d) obrażam się
e) wymyślam dziecku karę
f) inna odpowiedź, jaka?...................................................................................................................
7. Jeśli dziecko np. rysuje - a Pan /Pani/ uważa, że jest to mu niepotrzebne to co Pan /Pani/ robi:
a) zabraniam mu rysować
b) przerywam rysowanie i mówię mu aby np. poczytał książkę
c) tłumaczę, że rysowanie nie jest mu potrzebne, lepiej aby umiało czytać i pisać
d) pokazuję, jak można ładnie rysować
e) nie przeszkadzam mu w rysowaniu
f) inna odpowiedź, jaka?..................................................................................................................
8. W której z niżej podanych sytuacji dziecko zasłużyłoby na specjalną nagrodę?
a) na Pana /Pani/ polecenie bardzo ładnie posprzątało w swoich zabawkach
b) samo doszło do wniosku, że w zabawkach jest nieporządek i posprzątało tam
c) poukładało zabawki ponieważ Pan /Pani/ kazał/a mu to zrobić, ale przy tej pracy stwierdziło,
że na półce z książkami jest też bałagan i posprzątało tam chociaż nie musiało tego robić
9.Jak wyglądają Pana /Pani/ kontakty i relacje z dzieckiem?
a) mam z nim bardzo bliski kontakt, mówi mi zawsze sam o swych problemach
b) dbam przede wszystkim o to, aby miało ładne zabawki, ubrania, aby nie było gorsze
/biedniejsze/ od innych dzieci
c) kiedy mam chwilę wolnego czasu to czasami poświęcam go dziecku, bawię się z nim,
rozmawiam
d) dzieckiem i jego sprawami zajmuje się mój współmałżonek, ponieważ ja nie mam do niego
cierpliwości
e) w sprawy dziecka ingeruję tylko wtedy gdy na mą interwencję czekają np. sąsiedzi ponieważ
dziecko zbiło szybę
10 Jak według Pana /Pani dziecko powinno rozwiązywać swoje problemy?:
a) powinno zawsze radzić sobie samo, bo później w życiu nikt mu nie pomoże
b) dziecko nie ma problemów
c) powinno mi o nich mówić, może razem rozwiązalibyśmy je
d) jeśli problem jest poważny, to musi mnie wysłuchać i postąpić tak jak mu powiem
11. Czy zdarza się, że gdy dziecko nie potrafi czegoś wykonać np. zasznurować butów to stwierdza
Pan /Pani/, że będąc w jego wieku umiał /a/ Pan /Pani/ już to robić , a poza tym nawet sam /a/
przygotowywał /a/ Pan /Pani/ sobie kanapki do szkoły- nie tak jak ono:
a) mówię tak aby starało się być samodzielne
b) czasami tak mówię, gdy mnie zdenerwuje, że nie umie robić takich prostych rzeczy
d) nigdy tak nie mówię, bo jest mu przykro
12. Czy zdarza się, że nie pozwala Pan /Pani/ dziecku np. oglądać programu w telewizji, ponieważ
jest Pan /Pani/ zmęczony/ zmęczona i ma dość ciągłego grania telewizora
a) czasami tak się zdarza
b) często tak bywa, chcę odpocząć
c) nigdy nie przeszkadzam mu w robieniu tego na co ja akurat nie mam ochoty
13. W jaki sposób okazuje Pan /Pani/ dziecku, że się Pan /Pani/ na nie obraził /obraziła?
a) nie odzywam się
b) nie zauważam dziecka
c) karzę je
d) tłumaczę mu dlaczego jest mi przykro
e) wypominam mu, że mnie obraziło
f) nie obrażam się wcale
14.Czy często zdarzają się sytuacje w których nie wie Pan/Pani jak się zachować w stosunku do
dziecka?
a) tak
b) nie
15. Jeśli ustalił Pan /Pani z dzieckiem, że na podwórko może wyjść, dopiero po odrobieniu lekcji, a
ono dziś chce wyjść wcześniej, prosi, płacze to czy pozwala mu Pan /Pani nato?
a) tak
b) nie
16.Jak zachowuje się Pan /Pani gdy dziecko jest nieposłuszne?
a) zmuszam je do wykonania mego polecenia
b) tłumaczę mu dlaczego powinno postąpić tak jak mu mówię
c) pozwalam mu nie robić tego
17.Jak Pan /Pani/ zachowuje się w sytuacji gdy dziecko nie potrafi odrobić lekcji?
a) staram się mu wytłumaczyć jak odrobić poprawnie pracę domową
b) odrabiam lekcje za nie
c) stwierdzam, że pewnie nie uważało na lekcji, gdy pani tłumaczyła i nie wtrącam się do tego co
robi
18.Jeśli zauważa Pan /Pani/, że dziecko jest zmęczone czy pakuje mu Pan /Pani/ tornister?
a) tak
b) nie
19.Niech Pan /Pani/ zakreśli właściwe stwierdzenie
a) moje dziecko jest takie słabe, delikatne, że muszę je chronić przed wszelkimi trudnościami
c) moje dziecko musi się nauczyć pokonywać trudności, dlatego nie usuwam mu każdej
przeszkody spod nóg
20. Czy w Pana /Pani/ domu najważniejszym członkiem rodziny jest dziecko?
a) tak
b) nie
21. Czy stale mówi Pan /Pani/ dziecku czego nie powinno robić, aby mu się nic złego nie stało?
a) tak
b) nie
22. Czy chce Pan /Pani aby dziecko:
a) najlepiej się uczyło w klasie tak nie
b) było najgrzeczniejsze tak nie
23.Czy zdarza się, że jeśli Pan /Pani pozwolił/ pozwoliła dziecku np. pojechać do kina to potem
zmienia Pan /Pani swą decyzję ?
a) tak
b) nie
Dziękuję