BŁĘDY W

BŁĘDY W

WYCHOWANIU

WYCHOWANIU

Co to jest wychowanie?

Co to jest wychowanie?

Antonina Gurycka – definicja psychologiczna:

Antonina Gurycka – definicja psychologiczna:

Wychowanie – dynamiczny, złożony układ

Wychowanie – dynamiczny, złożony układ

wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania

wzajemnie od siebie zależnych procesów nadawania

i odbierania wpływu (wywierania wpływu)

i odbierania wpływu (wywierania wpływu)

zachodzących między jednostkami o

zachodzących między jednostkami o

zróżnicowanych, specyficznych rolach, w których

zróżnicowanych, specyficznych rolach, w których

jedna jest dojrzałym wychowawcą, a druga mniej

jedna jest dojrzałym wychowawcą, a druga mniej

dojrzałym od niego wychowankiem, w celu

dojrzałym od niego wychowankiem, w celu

realizowania świadomie założonego projektu

realizowania świadomie założonego projektu

osobowości wychowanka.

osobowości wychowanka.

Antonina Gurycka – definicja pedagogiczna:

Antonina Gurycka – definicja pedagogiczna:

Wychowanie – dynamiczny, złożony układ

Wychowanie – dynamiczny, złożony układ

oddziaływań społecznych, instytucjonalnych,

oddziaływań społecznych, instytucjonalnych,

interpersonalnych, bezpośrednich i pośrednich,

interpersonalnych, bezpośrednich i pośrednich,

wywołujących zmiany w osobowości człowieka tym

wywołujących zmiany w osobowości człowieka tym

oddziaływaniom podatnego. Są to zmiany

oddziaływaniom podatnego. Są to zmiany

społecznie akceptowane i postulowane.

społecznie akceptowane i postulowane.

Różnica:

Różnica:

w psychologii: oddziaływanie wychowawcy na

w psychologii: oddziaływanie wychowawcy na

wychowanka

wychowanka

w pedagogice: oddziaływanie społeczne

w pedagogice: oddziaływanie społeczne

Cel:

Cel:

w psychologii: realizowanie świadomych założeń

w psychologii: realizowanie świadomych założeń

dot. osobowości 

dot. osobowości 

wychowanka 

wychowanka 

w pedagogice: zmiany społecznie

w pedagogice: zmiany społecznie

akceptowane

akceptowane

Wniosek:

Wniosek:

w psychologii: charakter indywidualny (dobro

w psychologii: charakter indywidualny (dobro

indywidualne)

indywidualne)

w pedagogice: charakter społeczny (dobro

w pedagogice: charakter społeczny (dobro

społeczne)

społeczne)

Co to jest błąd w

Co to jest błąd w

wychowaniu?

wychowaniu?

Błąd wychowawczy to takie zachowanie

Błąd wychowawczy to takie zachowanie

wychowawcy, które stanowi realną przyczynę

wychowawcy, które stanowi realną przyczynę

powstania szkodliwych dla rozwoju

powstania szkodliwych dla rozwoju

wychowanka skutków. Wszędzie tam, gdzie

wychowanka skutków. Wszędzie tam, gdzie

obserwujemy zaburzenia interakcji między

obserwujemy zaburzenia interakcji między

wychowawcą a wychowankiem, możemy z

wychowawcą a wychowankiem, możemy z

dużym prawdopodobieństwem mówić o

dużym prawdopodobieństwem mówić o

błędzie wychowawczym. Zaburzenie

błędzie wychowawczym. Zaburzenie

interakcji polega przede wszystkim na

interakcji polega przede wszystkim na

rozpadnięciu się współdziałania partnerów

rozpadnięciu się współdziałania partnerów

interakcji, odejściu od wspólnie

interakcji, odejściu od wspólnie

realizowanego programu i dążeniu jednego z

realizowanego programu i dążeniu jednego z

nich do dominacji nad drugim. Błąd

nich do dominacji nad drugim. Błąd

wychowawczy jest pojęciem względnym,

wychowawczy jest pojęciem względnym,

gdyż u różnych osób i w różnym czasie to

gdyż u różnych osób i w różnym czasie to

samo postępowanie wychowawcy może mieć

samo postępowanie wychowawcy może mieć

różne znaczenie dla dalszego funkcjonowania

różne znaczenie dla dalszego funkcjonowania

i rozwoju.

i rozwoju.

Ważną rolę w procesie

Ważną rolę w procesie

wychowania odgrywa

wychowania odgrywa

rodzina

rodzina

i

i

szkoła

szkoła

. Są

. Są

zazwyczaj terenem

zazwyczaj terenem

wielu oddziaływań,

wielu oddziaływań,

mających decydujący

mających decydujący

wpływ na rozwój

wpływ na rozwój

dziecka.

dziecka.

Rodzina

Rodzina

Rodzina jest naturalnym

Rodzina jest naturalnym

środowiskiem dziecka, w którym

środowiskiem dziecka, w którym

przebywa ono jeszcze na długo przed

przebywa ono jeszcze na długo przed

pójściem do szkoły. Jest ona pierwszą

pójściem do szkoły. Jest ona pierwszą

grupą społeczną w życiu dziecka,

grupą społeczną w życiu dziecka,

której członkiem staje się ono od

której członkiem staje się ono od

urodzenia i nie przestaje być nim do

urodzenia i nie przestaje być nim do

późnej starości. W całej

późnej starości. W całej

dotychczasowej historii cywilizacji i

dotychczasowej historii cywilizacji i

kultury nie zdołano stworzyć lepszych

kultury nie zdołano stworzyć lepszych

warunków wielostronnego rozwoju

warunków wielostronnego rozwoju

dzieci i młodzieży, niż jest to możliwe

dzieci i młodzieży, niż jest to możliwe

w normalnej rodzinie.

w normalnej rodzinie.

Szkoła

Szkoła



Cel - wielostronny rozwój uczniów,

Cel - wielostronny rozwój uczniów,



Troska o przygotowanie uczniów do

Troska o przygotowanie uczniów do

społecznego uczestnictwa, należytego

społecznego uczestnictwa, należytego

wykonywania pracy zawodowej i

wykonywania pracy zawodowej i

aktywnego udziału w życiu

aktywnego udziału w życiu

kulturalnym.

kulturalnym.



Dba o zgodne współżycie wszystkich

Dba o zgodne współżycie wszystkich

członków społeczności szkolnej,

członków społeczności szkolnej,



Dba o wzajemne poszanowanie ich

Dba o wzajemne poszanowanie ich

indywidualności i godności osobistej.

indywidualności i godności osobistej.

Szkoła naucza i wychowuje w warunkach

Szkoła naucza i wychowuje w warunkach

zinstytucjonalizowanych, tzn. zgodnie

zinstytucjonalizowanych, tzn. zgodnie

z obowiązującym regulaminem i

z obowiązującym regulaminem i

programem szkolnym.

programem szkolnym.

Klasyfikacja błędów

Klasyfikacja błędów

Wśród błędów występuje duże

Wśród błędów występuje duże

zróżnicowanie. Przyjęto trzy wymiary

zróżnicowanie. Przyjęto trzy wymiary

zachowań jako podstawowe dla

zachowań jako podstawowe dla

klasyfikacji błędów wychowawczych:

klasyfikacji błędów wychowawczych:

- ekstremalna, emocjonalna akceptacja

- ekstremalna, emocjonalna akceptacja

dziecka - "żar" oraz ekstremalne

dziecka - "żar" oraz ekstremalne

odrzucenie emocjonalne dziecka - "lód",

odrzucenie emocjonalne dziecka - "lód",

- nadmierna koncentracja na dziecku

- nadmierna koncentracja na dziecku

oraz nadmierna koncentracja na sobie,

oraz nadmierna koncentracja na sobie,

- nadmierna koncentracja na zadaniu

- nadmierna koncentracja na zadaniu

dziecka oraz niedocenianie zadań

dziecka oraz niedocenianie zadań

dziecka.

dziecka.

9 błędów głównych!

9 błędów głównych!

- rygoryzm,

- rygoryzm,

- agresja,

- agresja,

- hamowanie aktywności,

- hamowanie aktywności,

- obojętność,

- obojętność,

- eksponowanie siebie,

- eksponowanie siebie,

- uleganie,

- uleganie,

- zastępowanie,

- zastępowanie,

- idealizacja dziecka,

- idealizacja dziecka,

- niekonsekwencja.

- niekonsekwencja.

Klasyfikacja błędów

Klasyfikacja błędów

wychowawczych (wg A.

wychowawczych (wg A.

Guryckiej):

Guryckiej):

Wśród błędów wychowawczych występuje

Wśród błędów wychowawczych występuje

bardzo duże zróżnicowanie, jednak wyróżnia

bardzo duże zróżnicowanie, jednak wyróżnia

się dwa główne rodzaje błędów:

się dwa główne rodzaje błędów:

1. Błędy, w których została zaburzona lub

1. Błędy, w których została zaburzona lub

zerwana interakcja wychowawcza i

zerwana interakcja wychowawcza i

równocześnie powstała realna przyczyna

równocześnie powstała realna przyczyna

bądź ryzyko niekorzystnych doświadczeń

bądź ryzyko niekorzystnych doświadczeń

dziecka

dziecka

2. Błędy, w których interakcja nie została

2. Błędy, w których interakcja nie została

zaburzona ani zerwana, lecz mimo jej

zaburzona ani zerwana, lecz mimo jej

pozornie harmonijnego i bezkonfliktowego

pozornie harmonijnego i bezkonfliktowego

przebiegu zachowanie wychowawcy stanowi

przebiegu zachowanie wychowawcy stanowi

realną przyczynę bądź ryzyko niekorzystnych

realną przyczynę bądź ryzyko niekorzystnych

doświadczeń dziecka.

doświadczeń dziecka.

Skala napięć konfliktowych

Skala napięć konfliktowych

zachodzących w interakcji waha się od

zachodzących w interakcji waha się od

przebiegu bezkonfliktowego, poprzez

przebiegu bezkonfliktowego, poprzez

drobne zaburzenia, do różnych form

drobne zaburzenia, do różnych form

poważnego zaburzenia i zerwania

poważnego zaburzenia i zerwania

interakcji. Zaburzeniom lub zerwaniu

interakcji. Zaburzeniom lub zerwaniu

interakcji towarzyszy zwykle spadek

interakcji towarzyszy zwykle spadek

nastroju, izolacja od wychowawcy, a

nastroju, izolacja od wychowawcy, a

nawet całego otoczenia. Zespół

nawet całego otoczenia. Zespół

niekorzystnych doświadczeń

niekorzystnych doświadczeń

wychowanka, wynoszonych na skutek

wychowanka, wynoszonych na skutek

zachowań wychowawcy, zaburza

zachowań wychowawcy, zaburza

podmiotowe funkcjonowanie, z którym

podmiotowe funkcjonowanie, z którym

wiąże się prawo do aktywności,

wiąże się prawo do aktywności,

dokonywania wyborów, poczucie

dokonywania wyborów, poczucie

odpowiedzialności oraz percepcja

odpowiedzialności oraz percepcja

świata społecznego jako bezpiecznego.

świata społecznego jako bezpiecznego.

Kategorie błędów wychowawczych (za podstawę

Kategorie błędów wychowawczych (za podstawę

kategoryzacji przyjęto zachowanie

kategoryzacji przyjęto zachowanie

wychowawcy) Oto trzy dwubiegunowe kryteria:

wychowawcy) Oto trzy dwubiegunowe kryteria:



Ekstremalna emocjonalna

Ekstremalna emocjonalna

akceptacja dziecka („żar”)

akceptacja dziecka („żar”)

oraz

oraz

ekstremalne emocjonalne

ekstremalne emocjonalne

odrzucenie dziecka („lód”)

odrzucenie dziecka („lód”)



Nadmierna koncentracja na

Nadmierna koncentracja na

dziecku oraz

dziecku oraz

nadmierna koncentracja na sobie

nadmierna koncentracja na sobie



Nadmierna koncentracja na

Nadmierna koncentracja na

zadaniu dziecka oraz

zadaniu dziecka oraz

niedocenianie zadań dziecka

niedocenianie zadań dziecka

Pomiędzy biegunami przedstawionych

Pomiędzy biegunami przedstawionych

kryteriów znajdują się różne stopnie ich

kryteriów znajdują się różne stopnie ich

nasilenia: pomiędzy „żarem” a „lodem”

nasilenia: pomiędzy „żarem” a „lodem”

emocjonalnym znajduje się uczucie silne, ale

emocjonalnym znajduje się uczucie silne, ale

adekwatne. Pomiędzy nadmierną koncentracją

adekwatne. Pomiędzy nadmierną koncentracją

na sobie czy dziecku znajduje się

na sobie czy dziecku znajduje się

zrównoważona koncentracja, dzięki której w

zrównoważona koncentracja, dzięki której w

interakcji liczą się zarówno potrzeby dziecka,

interakcji liczą się zarówno potrzeby dziecka,

jak i wychowawcy. Pomiędzy nadmierną

jak i wychowawcy. Pomiędzy nadmierną

koncentracją na zadaniu dziecka a jego

koncentracją na zadaniu dziecka a jego

niedocenianiem znajduje się adekwatne

niedocenianiem znajduje się adekwatne

traktowanie zadań dziecka zgodnie z ich

traktowanie zadań dziecka zgodnie z ich

naturą i jego potrzebami. W tym ujęciu

naturą i jego potrzebami. W tym ujęciu

pozbawione błędów zachowanie wychowawcy

pozbawione błędów zachowanie wychowawcy

to takie, poprzez które w sposób

to takie, poprzez które w sposób

zrównoważony traktuje on siebie i partnera

zrównoważony traktuje on siebie i partnera

interakcji, jego zadania oraz panuje nad

interakcji, jego zadania oraz panuje nad

krańcowymi emocjami w stosunku do dziecka.

krańcowymi emocjami w stosunku do dziecka.

Bibliografia:

Bibliografia:



http://www.publikacje.edu.p

http://www.publikacje.edu.p

l/publikacje.php?nr=2632

l/publikacje.php?nr=2632



http://chomikuj.pl/

http://chomikuj.pl/



Łobocki M.: Współdziałanie

Łobocki M.: Współdziałanie

nauczycieli i rodziców w

nauczycieli i rodziców w

procesie wychowania.

procesie wychowania.

Warszawa. Nasza Księgarnia

Warszawa. Nasza Księgarnia

1985.

1985.