Błędy wychowawcze i ich skutki w wychowaniu i rozwoju dziecka
Błędy:
Rygoryzm: bezwzględne egzekwowanie wykonywania poleceń, pedanteria (sztywność) ocen; stawianie wymagań bardzo dokładnie określonych, nie pozostawiających swobody: ścisłe kontrolowanie postępowania dziecka (egzekwowanie posłuszeństwa).
Agresja: atak słowny, fizyczny lub symboliczny, zagrażający lub poniżający w stosunku do dziecka.
Hamowanie aktywności: przerywanie, zakazywanie aktywności własnej dziecka przez fizyczne lub symboliczne zachowanie własne, zmienianie bez racjonalnych przyczyn rodzaju aktywności dziecka
Obojętność: obserwowany dystans do spraw dziecka i do niego osobiście; okazywanie braku zainteresowania dla jego aktywności.
Eksponowanie siebie: koncentrowanie uwagi dziecka na walorach wychowawcy, potrzebach, odczuciach wtórnych do aktualnych potrzeb o odczuć dziecka; chęć imponowania, wyróżniania się, obrażanie się.
Uleganie (bezradność): spełnianie zachcianek dziecka, rezygnowanie z wymagań stawianych dziecku; demonstrowanie własnej bezradności wobec dziecka.
Zastępowanie (wyręczanie): bez oczekiwania na wyniki pracy dziecka, zastępowanie go w działaniu, przejmowanie jego zadań, aktywności.
Idealizacja dziecka, utożsamianie się z nim jako najwyższym dobrem: ciągłe zajmowanie się dzieckiem, jego sprawami; czynności zabezpieczające przed możliwym, nawet nie bezpośrednim, niebezpieczeństwem, a równocześnie przed zachowaniem dziecka niezgodnym z idealnym wzorem, np. bardzo grzecznego dziecka; afektacja w stosunku do dziecka; brak krytycyzmu, co rzutuje na maksymalizację ocen pozytywnych.
Niekonsekwencja: przemienność zachowań błędnych zaliczanych do różnych kategorii błędów.
Skutki:
Skutki poszczególnych błędów wychowawczych mogą objawiać się w postaci:
obniżonej orientacji podmiotowej: zagrożenie, lęk, spadek nastroju, poczucie winy (agresja);
podporządkowanie się z lęku przed wychowawcą,
zaniżenie samooceny,
spadek nastroju (hamowanie aktywności);
brak wiary w siebie, „żebranie o uczucie” (obojętność); poczucie winy (bezradność),
operacyjnego wzrostu orientacji podmiotowej: ucieczka, izolacja, agresja wobec wychowawcy (agresja);
bunt, agresja, obrażanie się, izolacja (hamowanie aktywności)
poczucie własnej przewagi, krytyka wychowawcy (bezradność)
zaburzenie orientacji podmiotowej dziecka rozumianej jako aktywność sprawcza, na która składają się: tendencja do działania, poszukiwania, optymizmu, zaufania do siebie i własnej wartości oraz poczucia związku przyczynowego między samodzielnym działaniem a zdarzeniami dzięki aktywności własnej
zaburzenie orientacji podmiotowej ma negatywny wpływ na przebieg rozwoju dziecka