Środowisko
lokalne i wychowawcze
a rozwój dziecka

Dorota Gref
PWSZ Suwałki,
Pedagogika niestacjonarne

Środowisko

Środowisko, w którym dziecko żyje, to

otoczenie, sytuacje, a na ich tle występujące

bodźce oddziaływujące na niego. Te bodźce

środowiskowe dzieci i młodzież przyjmują za

pośrednictwem zmysłów i kumulują w swej

świadomości. Stanowią one potencjalne siły

do reagowania i zachowania się dziecka w

środowisku rodzinnym, szkolnym i szerszym

- społecznym.

Środowisko wychowawcze wg.
R. Wroczyńskiego



NATURALNE ŚRODOWISKO WYCHOWAWCZE
- rodzina
- grupa rówieśnicza
- społeczność lokalna



INTENCJONALNE ŚRODOWISKO
WYCHOWAWCZE
- szkoła
- różne organizacje dziecięce i młodzieżowe

Środowisko wychowawcze-
RODZINA



Pierwsze i najważniejsze środowisko
dziecka



Pełni funkcje:
- materialno- ekonomiczną
- kontrolną
- socjalizacyjno- wychowawczą
- emocjonalno- ekspresyjną

RODZINA



Środowisko rodzinne jest pierwszym i
podstawowym środowiskiem społecznym oraz
podstawową komórką całego życia
społecznego. „Obejmuje ono złożony układ
bodźców i sytuacji oddziałujących na dziecko,
wynikających ze struktury i funkcjonowania
jego rodziny.”



Rodzina jest grupą małą pod względem
liczebności, co daje szansę na bezpośredni
kontakt wszystkich członków rodziny „twarzą w
twarz”. To z kolei sprzyja wytworzeniu się
trwałych, osobistych i silnych więzi
emocjonalnych pomiędzy nimi.

RODZINA



„Rodzina uważana jest za niezastępowalną w
wychowaniu, stanowi podstawę działań
wychowawczych w innych instytucjach. Owa
niezastępowalność rodziny oznacza, że
prawidłowy rozwój i wychowanie dziecka może
przebiegać tylko w rodzinie, nawet takiej, która
nie w pełni właściwie rozumie swoje zadania,
ale kocha dziecko.”

RODZINA



Rodzice mogą dysponować każdą kategorią wpływów
wychowawczych. Mogą stanowić dla swoich dzieci wzory
osobowe lub prezentować zachowania służące jako przykłady
zachowań właściwych. Mogą świadomie i celowo stwarzać
sytuacje problemowe, prowokujące pożądane i samodzielnie
odkrywane przez dzieci sposoby ich rozwiązywania. Mogą
także stosować przeróżne systemy kar i nagród. Mają wreszcie
do dyspozycji niewyobrażalnie wielką liczbę okazji do
nadawania określonym zasadom, faktom, osobom itp.
znaczenia emocjonalnego i poznawczego.
Wiele sposobów oddziaływań rodziców na dzieci ma charakter
świadomy, intencjonalny, planowany i prowadzi do wywołania
zamierzonych przez rodziców zmian osobowości. Rodzina
jednak, w większym stopniu niż inne środowiska
wychowawcze, aplikuje dziecku cały szereg oddziaływań, które
są nieświadome, nieplanowane, a jednak wywołujące trwałe
zmiany (czasem pożądane, a czasem nie) w jego osobowości.

Środowisko wychowawcze-
GRUPA RÓWIEŚNICZA



"Grupy rówieśnicze stanowią naturalną formę życia dzieci i
młodzieży, wyrażają ich dążenia do działania i
samodzielności. Są to grupy samorzutne; powstają w
rezultacie spontanicznej aktywności zabawowej oraz
samodzielnego rozwijania dążeń i celów."



Równie ważne środowisko socjalizacyjne co rodzina



Nieustannie zachodzi w niej konflikt między wzorcami
wyniesionymi z domu rodzinnego a potrzebą uczestnictwa w
zabawie. Dzieci w wieku przedszkolnym często zapominają
się w zabawie i dlatego trzeba ciągle je obserwować i
przypominać o obowiązujących zasadach.



Dzieci uczą się współistnienia, współdziałania,
współzawodnictwa

GRUPA RÓWIEŚNICZA



Wychowawcze oddziaływanie grup rówieśniczych może być
różne, pozytywne lub negatywne. Wśród niepożądanych zjawisk
towarzyszących ich funkcjonowaniu można wymienić:
przeklinanie, wagarowanie, skłonność do naruszania więzi
rodzinnej, skłonność do wynoszenia się ponad innych i
odrzucanie wzorów ustalonych w rodzinie. W miarę rozwoju
dziecka wpływ tych ujemnych cech staje się słabszy, dominują
natomiast dodatnie czynniki oddziaływania grup rówieśniczych.
Uczestnicy tych grup uczą się przystosowywać własne
pragnienia i czyny do dążeń i działalności grupy i współdziałać z
nią.
Grupa rówieśnicza rozwija takie sprawności, które pozwalają
dziecku robić to, co robią rówieśnicy, uczy opanować
indywidualizm i egoizm.



Grupy rówieśnicze stanowią naturalna drogę procesu
uspołeczniania dzieci i młodzieży, wchodzenia w skomplikowany
świat współżycia i współdziałania społecznego.

Środowisko wychowawcze-
SZKOŁA



"Szkoła dla dzieci jest pomostem
wprowadzającym w życie społeczne i
przygotowującym do życia w
społeczeństwie przez przygotowanie do
pracy w określonej grupie społecznej."



To tu, za raz po rodzinie, dziecko spędza
najwięcej czasu



Tu powstają pierwsze trwałe grupy
rówieśnicze i przyjaźnie

Środowisko lokalne

To obok rodziny najważniejszy czynnik socjalizacji,
nieodłączny i nieuchronny element otoczenia życia
jednostki, cały system instytucji służących
organizacji życia zbiorowego. Ma sens terytorialny,
demograficzny, instytucjonalny, kulturowy i
regulacyjny. To gromada ludzi zamieszkujących
ograniczone i względnie izolowane terytorium,
posiadających i ceniących wspólną tradycje
wartości i symbole, instytucje usługowe i kulturowe,
świadomych jedności, odrębności i gotowości do
wspólnego działania, żyjących w poczuciu
przynależności i wewnętrznego bezpieczeństwa.

Środowisko lokalne

Z pedagogicznego punktu widzenia stanowi ono "określony
zespół obiektywnych współwyznaczników rozwojowych i
wychowawczych. W szczególności należy wyróżnić względnie
stałe elementy jego struktury, które są źródłem określonych
bodźców rozwojowych. Wśród nich na pierwszym miejscu
należy wymienić układ geofizyczny, który pobudza do
określonych form aktywności, wyzwala określone przeżycia.
Nie mniej ważne źródło bodźców stanowią tradycje regionalne,
dokumenty i pamiętniki przeszłości. Kontakty społeczne
młodej generacji kształtują się na podłożu stosunków
demograficznych środowiska lokalnego, rozmieszczenia
ludności, jej zróżnicowania zawodowego, aktywności
społecznej. Źródłem silnych bodźców rozwojowych są wreszcie
struktura gospodarcza środowiska lokalnego, stan i rodzaj
uprzemysłowienia, wprowadzające młodzież w problematykę
stosunków ekonomicznych, pracy ludzkiej, kultury
materialnej."

Bibliografia



Dobosz „Promocja przedszkola w
środowisku Wychowanie w przedszkolu”
2001/8



http://

profesor.pl/publikacja,17876,Artykuly,
Czym-jest-dla-pedagoga-srodowisko-zyci
a-jego-wychowankow

[10.11.2014]



I. Lepalczyk, T. Pilch, „Pedagogika
społeczna”, Wyd. Żak, Warszawa 1998