Anoreksja: przyczyny i konsekwencje

Anoreksja to choroba, która dotyka obecnie coraz większą liczbę dzieci i młodzieży. Jest ona zwykle jednym z przejawów somatyzacji. Somatyzacja to sytuacja, w której dany człowiek za pomocą ciała i funkcji fizjologicznych sygnalizuje i wyraża te problemy, które mają podłoże pozacielesne. Tendencja do somatyzacji pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy ktoś nie jest świadomy swoich problemów psychicznych, moralnych, duchowych, religijnych czy społecznych i gdy nie chce lub nie potrafi ich przezwyciężyć. Sygnalizowanie i odreagowanie problemów pozacielesnych za pomocą języka ciała dokonuje się najczęściej poprzez zaburzenia snu, układu oddychania (do astmy włącznie), funkcji krążenia (nadciśnienie, zakłócenia pracy mięśnia sercowego), a także funkcji odżywania. Gdy chodzi o te ostatnie zaburzenia, to przejawiają się one kompulsywnym, odruchowym sięganiem po pokarm, albo przeciwnie — odrzucaniem pokarmu, a nawet zmianami chorobowymi w układzie pokarmowym (np. owrzodzenie żołądka).

U podstaw anoreksji leżą zwykle poważne problemy psychospołeczne. Z tego właśnie względu trudności w przyjmowaniu pokarmów, aż do jadłowstrętu włącznie, nie mają podłoża fizjologicznego i leczenie farmakologiczne z reguły nie przynosi żadnej poprawy. Trzeba pamiętać, że odżywianie jest funkcją, poprzez którą człowiek zaspakaja wiele różnych potrzeb. Dziecko karmione przez matkę otrzymuje od niej nie tylko pokarm fizyczny, ale miłość, czułość, bliskość, poczucie bezpieczeństwa, kontakt osobisty. Odżywianie jest zatem rodzajem ważnego rytu w danej rodzinie i w każdej wspólnocie osób. Nic więc dziwnego, że zaburzone kontakty i toksyczne więzi prowadzą również do poważnych zaburzeń w odżywianiu.

Anoreksja jest zjawiskiem bardzo rzadkim wśród niemowląt w pierwszych czterech miesiącach życia. Częściej pojawia się między piątym a ósmym miesiącem po narodzeniu dziecka. Wiąże się to zwykle z zakończeniem karmienia piersią i ze zmianą sposobu odżywania. Anoreksja u niemowląt może przejawiać się w formie zupełnej pasywności wobec pokarmu, albo w formie aktywnego odrzucenia pokarmu, aż do agresji i wymiotów włącznie. Dochodzi wtedy do walki między rodzicami a dzieckiem. Efektem jest tyranizowanie dziecka ze strony rodziców lub poddanie się dorosłych naciskom i szantażom ze strony dziecka. W obu przypadkach zostaje poważnie zaburzona więź dziecka z rodzicami. Trzeba jednak pamiętać, że więź ta musiała być już wcześniej w jakimś aspekcie problematyczna i dlatego spowodowała zaburzenia w przyjmowaniu pokarmu.

Najczęstszą i najpoważniejszą formą anoreksji jest anoreksja mentalna (a zatem nie zdeterminowana organicznie) w wieku dorastania. Po raz pierwszy opisał ją w połowie XIX wieku E. Lasčgue i W. Gull. Anoreksja tego typu ma przejawy podobne do histerii i dotyka zwykle dziewcząt, które podporządkowują sobie najbliższe otoczenie, bywają rozpieszczane i stawiane w centrum uwagi, pochodzą ze sfer o wyższym statusie społecznym i materialnym. Rzadziej anoreksja pojawia się na skutek jakiegoś szoku emocjonalnego lub łatwo zauważalnych konfliktów i napięć psychicznych. Zwykle przyczyny anoreksji są niedostrzegalne dla samych zainteresowanych i ich bliskich. W 45% przypadków anoreksja jest poprzedzana przejściem na dietę odchudzającą. W 40% przypadków pojawia się w kontekście silnej rywalizacji w ramach więzi rodzinnych lub w odniesieniu do innych osób, mających ważne znaczenie emocjonalne.

Osoba dotknięta anoreksją nie martwi się tym zaburzeniem. Twierdzi, że czuje się dobrze i że nie ma potrzeby jeść więcej, niż to czyni. Nie jest to jednak prawdą, gdyż w rzeczywistości osoba ta przeżywa niepokój, zamyka się w sobie, uruchamia mechanizmy obronne, a jej relacje z innymi ludźmi stają się coraz bardziej powierzchowne i niespokojne. Gdy problem zaczyna przybierać dramatyczne rozmiary, wtedy osoba dotknięta anoreksją zaczyna negować podstawowe fakty. A gdy najbliżsi przymuszają ją do jedzenia, wtedy broni się poprzez wymioty, zażywa środki przeczyszczające, podaje błędne informacje o aktualnej wadze ciała, albo przeciwnie: odżywia się po kryjomu i popada w czasową bulimię.

Wraz z rozwojem choroby widać coraz wyraźniej, że to, co wydawało się problemem wewnątrzpsychicznym osoby odmawiającej przyjmowania pokarmów, okazuje się problemem interpersonalnym. Zaczyna się etap otwartej walki w postaci coraz silniejszych nacisków, by osoba dotknięta anoreksją zaczęła wreszcie jeść. W odpowiedzi przychodzi zwykle jeszcze bardziej radykalne odrzucenie wszelkich pokarmów. Wtedy staje się jasne, że dotychczasowe kompromisy z chorym były błędem i rodzina zwraca się do lekarzy o pomoc medyczną. U osoby chorej agresywna obrona przemienia się stopniowo w kruchość emocjonalną, apatię i smutek, a jej ciało traci czasem nawet połowę swojej normalnej wagi. Następuje spowolnienie metabolizmu, pojawia się anemia i zaburzenia hormonalne.

Podstawowym problemem w przypadku anoreksji nie są zjawiska fizjologiczne czy jakieś predyspozycje anatomiczne, lecz postawa buntu danej osoby wobec życia i własnego środowiska. Z tego właśnie względu anoreksja bardzo rzadko występuje jednocześnie u innych członków rodziny, a pomoc o charakterze medycznym jest nieskuteczna. Szansę na zmianę sytuacji stwarza natomiast psychoterapia i/lub zmiana środowiska. Psychospołeczne podłoże anoreksji potwierdza fakt, że w 50% przypadków anoreksja dotyczy jedynaczek, w 20% córek pierworodnych, a u dziewcząt występuje wielokrotnie częściej niż u chłopców. Osoby dotknięte anoreksją mają często problemy z realistyczną percepcją siebie i w własnego ciała oraz z zachowaniem rozsądnych granic w kontakcie ze światem zewnętrznym.

Gdy chodzi o szczegółowe uwarunkowania anoreksji, to mogą one wynikać z dążenia do osiągnięcia wyidealizowanego modelu kobiecości albo przeciwnie — z odrzucenia własnej płci. W tym drugim przypadku osoba dotknięta anoreksją może uważać się za „feministkę”. Tymczasem w rzeczywistości — jak większość „feministek” — okazuje się wirilistką, czyli kimś, kto usiłuje upodobnić się w wyglądzie i stylu życia do mężczyzn i kto w naśladowaniu mężczyzn upatruje drogę do realizacji własnej osobowości oraz do zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa. Anoreksja może być ponadto przejawem zachowań autodestrukcyjnych lub wynikać z chęci uwolnienia się od poczucia winy. Ponadto może wiązać się z lękiem wobec własnej seksualności, płodności albo dorosłości. W innych przypadkach może to być drastyczna próba udowodnienia sobie zdolności do panowania nad własnym ciałem i własnym życiem.

Podsumowując powyższe analizy można stwierdzić, że u podstaw anoreksji leży zwykle bunt przeciw życiu w określony sposób i w określonym środowisku. Matki córek dotkniętych anoreksją są zwykle kobietami, które odnoszą sukcesy w pracy zawodowej i środowisku społecznym, a jednocześnie mają tendencję do perfekcjonizmu. Często okazują się jednak wewnętrznie sfrustrowane i dążą do doskonałego wypełniania również roli matki. Z kolei ojcowie — nawet, jeśli osiągają sukcesy zawodowe i finansowe — czują się odsunięci na drugi plan i bywają pasywni w środowisku rodzinnym. Są zbytnio przejęci tym, co zewnętrzne i powierzchowne. Oczekują od dzieci wielkich sukcesów i dużej pewności siebie. Obydwoje rodzice troszczą się bardziej o prawidłowe wypełnienie swych zewnętrznych funkcji i obowiązków, niż o wewnętrzną, pogłębioną więź z dzieckiem. Ponadto nie są zwykle świadomi konfliktów, jakie przeżywają w relacji mąż - żona. W tej sytuacji matka dąży do podporządkowania córki własnym potrzebom i do izolowania jej od ojca. Ta sytuacja prowokuje córkę do nieświadomego buntu psychicznego.

Według różnych badań wśród nastolatków dotkniętych anoreksją tylko 3% do 20% to chłopcy. Ci ostatni są zwykle znacznie bardziej pasywni i apatyczni niż dziewczęta. Ich matki mają tendencję do wyraźnej agresji wobec swoich synów lub do zachowania nadmiernej bliskości. Chłopcy dotknięci anoreksją przeżywają zwykle trudności w relacji z innymi ludźmi, mają wyraźnie zawężone zainteresowania, skupiają się przesadnie na swojej cielesności. Odmowa jedzenia jest symbolem ucieczki od dorosłości i sposobem na przedłużenie relacji typu dziecko — matka.

Obecnie dzięki coraz lepszemu rozumieniu przyczyn anoreksji i coraz większej ofercie terapeutycznej, ilość przypadków śmiertelnych zmniejszyła się do około 10%. Można wyodrębnić trzy typy interwencji stosowane w odniesieniu do tej choroby: izolacja od środowiska rodzinnego, pomoc medyczna oraz psychoterapia. Większość specjalistów uważa, że nie można leczyć skutecznie anoreksji wtedy, gdy chory pozostaje wśród swoich bliskich. Izolacja jest zwykle konieczna aż do osiągnięcia rzeczywistej poprawy. Czasami trzeba karmić osobę chorą w sposób wymuszony i stopniowo uczyć ją zmiany w dotychczasowym sposobie odżywiania. Niektórzy lekarze stosują elektrowstrząsy. Ogromna większość specjalistów uważa jednak, że podstawą zdrowienia jest psychoterapia połączona z terapią rodziny. Mimo wszystko tylko około 35% osób dotkniętych anoreksją wraca do w pełni normalnego funkcjonowania. W tej sytuacji niezwykle ważne jest zapobieganie anoreksji poprzez eliminowanie jej podstawowych przyczyn. Staje się to możliwe wtedy, gdy rodzice uczą swoje dzieci realistycznego myślenia i gdy wprowadzają je w świat dojrzalej miłości, tworząc w ten sposób klimat bezpieczeństwa i stymulując optymalny rozwój. To wszystko może dokonać się jedynie w tych rodzinach, w których dany rodzic potrafi przyjąć siebie samego i swego współmałżonka z dojrzałą miłością i gdy obydwoje rodzice okazują się zdolni do konsekwentnego i cierpliwego podjęcia trudu odpowiedzialnego wychowania.

ANOREKSJA I BULIMIA   

Dwudziesty wiek przyniósł nam niesamowite zmiany we wszystkich dziedzinach. Nie ominęły one także dziedzin dotyczących estetyki i ogólnie pojętego poczucia piękna. Zmieniło się spojrzenie na świat, na człowieka. To co kiedyś było oznaką piękna i dostatku, czyli obfite kształty, przestały zachwycać. Obowiązujące kanony bezlitosnej mody zaczęły natomiast lansować smukłą sylwetkę. Zgrabna sylwetka, smukłe ciało stało się jakby przepustką do lepszego życia, stało się szansą dla tysięcy młodych ludzi na zdobycie sławy i pieniędzy. Nic więc dziwnego, że cały świat zwariował na punkcie odchudzania. Zarówno medycyna jak i środki masowego przekazu twierdzą z pełnym przekonaniem, że tłuszcz jest zbędny i szkodliwy. Już małe dzieci przesiąknięte są tą propagandą chudości. Idea, że szczupłe jest lepsze, zyskała w dzisiejszej kulturze taką moc, że wywiera już ogromny wpływ na najmłodszych.

Podczas tego powszechnego zwrotu ku chudości obserwuje się niepokojący wzrost ilości otyłych dzieci, a rozmiary bulimii i anoreksji wśród nastolatków przybierają rozmiary epidemii. Dziewczęta i młode kobiety za wszelką cenę chcą stracić na wadze, nie stroniąc od metod szkodliwych dla zdrowia. Często młodzi ludzie, u których rozwijają się zaburzenia w jedzeniu, wcale nie są otyli. Jednak strach przed otyłością może popchnąć do początku złej drogi: głodzenia się, pierwszych wymuszonych wymiotów, przeczyszczania się różnymi środkami.

Zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów są nierozerwalnie związane z konfliktami wewnętrznymi. Znacznie częściej pojawiają się u kobiet niż u mężczyzn. Zaburzenia w łaknieniu rozwijają się wtedy, gdy jedzenie i waga ciała stają się obsesyjnym centrum niezaspokojonych potrzeb psychicznych. Termin medyczny ANOREXIA NERVOSA pojawił się w literaturze medycznej jakieś sto lat temu, ale niektóre z symptomów tej choroby opisywano już od wieków. Pierwsze doniesienia mówią o pewnej pannie z 895 roku, która nabrała takiej niechęci do jedzenia, że narzuciła sobie bardzo surowy post. Wraz z rozwojem druku w Europie rozpowszechniło się wiele legend o cudownych pannach, które żyły bez jedzenia. W wieku XIX termin poszczące dziewczęta zadomowił się na dobre, oznaczając dziewczęta, które z niejasnych powodów odmawiały przyjmowania pokarmów. Na początku XX wieku pojawił się pogląd, że anoreksja jest poważnym schorzeniem o podłożu psychologicznym, nierzadko bardzo trudnym do leczenia. W latach czterdziestych naszego stulecia psychoanalitycy tłumaczyli ją podświadomymi fantazjami i wstrętem do życia seksualnego. Od lat siedemdziesiątych coraz większy nacisk kładzie się na środowisko rodzinne jako podstawowe źródło schorzenia.

Anoreksja obfituje w swoim obrazie w zagadki i sprzeczności. Podstawą do jej rozpoznania są kryteria diagnostyczne zawarte w publikacjach amerykańskich z 1987 roku. Lekarz, który bada młodego pacjenta pod kątem anoreksji, a właściwie najczęściej młodą pacjentkę, opiera się na czterech wskazówkach diagnostycznych:

1. utracie lub braku przybierania na wadze w okresie wzrostu,

2. silnym lęku przed przybraniem na wadze,

3. zakłóceniu wizerunku własnego ciała,

4. braku trzech kolejnych miesiączek.

Nieprzyznawanie się do choroby jest istotną cechą anoreksji. Prowadzi to do odrzucenia wszelkiej pomocy lekarskiej i może stać się przyczyną tragicznego przebiegu choroby. Powikłania towarzyszące anoreksji wynikają z niedożywienia organizmu, jak przy każdej wyniszczającej głodówce. Wraz ze znaczną utratą wagi pojawia się cały szereg zaburzeń natury fizycznej.

Pojawiają się bardzo niebezpieczne zaburzenia ze strony układu krążenia pod postacią nieregularnego tętna i niskiego ciśnienia wynikającego ze zmniejszenia komór serca i zwiotczenia przegrody międzykomorowej. Obniża się poniżej prawidłowego poziom glukozy we krwi, a wygłodzony organizm nie jest w stanie utrzymać odpowiedniej temperatury, doprowadzając do wychłodzenia i pojawienia się dreszczy. Częstym objawem jest zanik miesiączkowania, a towarzyszący temu spadek poziomu estrogenów powoduje osteoporozę kości. Jest to zjawisko szczególnie szkodliwe w młodym wieku, ponieważ w drugiej i trzeciej dekadzie życia układ kostny jeszcze się rozwija.

Najniekorzystniejszy wpływ na rozwój fizyczny ma anoreksja pojawiająca się przed wystąpieniem pierwszej miesiączki. Ma to decydujące znaczenia na zastopowanie wzrostu. Wyniszczająca głodówka ma poważny wpływ na psychikę młodego pacjenta. We wczesnym stadium często pacjentki określają swój stan jako euforyczny. Porównuje się go do uczucia, jakie towarzyszy szybkiej jeździe kolejką w wesołym miasteczku, kiedy to po okresie przerażenia i strachu pojawia się odprężenie. Razem z euforią przychodzi poczucie władzy, gdy anorektyczka doznaje poczucia dumy, panując nad procesami biologicznymi i powodując swoim wygłodzeniem zatrzymanie miesiączki.

Poczucie wyższości moralnej daje pokonanie apetytu na jedzenie. Jednak pod tą powłoką pozornych zwycięstw czai się coraz bardziej narastający strach. Raz rozpoczęta walka z samym sobą pogrąża coraz bardziej chorą w nieustającym zakazie jedzenia. Sporadyczne incydenty objadania się jeszcze bardziej nasilają jakby na zapas kolejne głodówki i taka osoba nigdy nie stanie się bulimiczką. Obsesja na punkcie porządku jest następną cechą anoreksji i rozciąga się na wiele obszarów. Osoby takie często skrupulatnie zapisują ilość przyswojonych kalorii, ale także często wymagają od siebie bardzo dobrych wyników w nauce. Innym ważnym efektem niedożywienia może być pojawiająca się depresja. Zastępuje ona wtedy miejsce wcześniejszej euforii i jest znacznie trudniejsza do przełamania.

Jak często pojawia się anoreksja? Różne badania podają różne dane i wahają się one nawet od jednej na sto dziewcząt między dwunastym a osiemnastym rokiem życia, a jedną na osiemset. Rodzice często zadają rozpaczliwe pytanie: jakie są szanse na wyleczenie? Niestety, trudno to ocenić. Prawdopodobnie u około 15% do 20% przypadków anoreksja powoduje trwałe uszkodzenia. Stopień śmiertelności - na skutek wyniszczenia lub samobójstw - wynosi nawet do 10%. Mimo tych ponurych statystyk musimy wiedzieć, że wcześnie rozpoczęte intensywne leczenie, połączone z psychoterapią, może przynieść dobre efekty. W amerykańskich statystykach wykazuje się, że jeżeli leczenie rozpocznie się po roku trwania choroby, to średnio jedna osoba na dwie wyzdrowieje, a jeżeli wcześniej, to w czterech przypadkach na pięć można liczyć na sukces.

Nadopiekuńczość w rodzinie jest jednym z ważniejszych powodów mogących sprzyjać rozwojowi anoreksji. Dziecko w takiej rodzinie ma niewiele możliwości bezpośredniego stawienia czoła życiowym problemom, a rozwój jego osobowości i samodzielności zostaje zahamowany. W rodzinach tego typu wszelka zmiana jest niebezpieczna i niepożądana, a tragedie są niemożliwe do pokonania. Wobec większych kłopotów rodzina taka jest zupełnie bezbronna i bezradna. Czasem powodem pojawiającej się anoreksji jest przeżywanie przez dziecko konfliktu małżeńskiego jego rodziców. Zawsze musimy pamiętać, że najważniejsze jest szybkie rozpoznanie zagrożenia i otwarte stawianie czoła przeciwnościom. Czasem występująca we wczesnym wieku anoreksja może po okresie względnej poprawy przejść w inne zaburzenie - bulimię. Czasem te postacie pojawiają się naprzemiennie.

Choć BULIMIA nie doczekała się tak szczegółowego opisu historycznego jak anoreksja, to pierwsze ślady jej pojawienia napotykamy w II wieku naszej ery. Słowo bulimia oznacza po grecku wilczy apetyt, co nie jest adekwatne do obrazu choroby, bo pomija ogromnie istotną drugą stronę objadania, a mianowicie wymuszane przeczyszczanie i wymioty. Badacze oceniają, że aż 90% pacjentów cierpiących na zaburzenia w przyjmowaniu pokarmów to kobiety. Dlaczego tak się dzieje? Tłumaczenie fizjologiczne odnosi się do faktu, że u chłopców przybranie na wadze wiąże się głównie z rozwojem mięśni, a u dziewcząt pojawia się nie akceptowana tkanka tłuszczowa. Tłumaczenie seksualne podnosi głównie problem lęku dziewcząt przed perspektywą stania się dojrzałą kobietą. Poprzez niejedzenie odsuwa się jakby widmo przerażającej dorosłości.

Jako kryteria diagnostyczne pomocne przy rozpoznawaniu bulimii wymienia się:

1. powtarzające się przypadki objadania się, zjadanie wielkiej ilości pożywienia w krótkim czasie,

2. poczucie braku kontroli podczas objadania się,

3. używanie środków przeczyszczających,

4. występowanie co najmniej dwa razy w tygodniu przez trzy miesiące sesji objadania się z następującym po nich przeczyszczaniem,

5. trwała, przesadna troska o wagę i wymiary ciała.

Bulimik potrafi w krótkim czasie przyjąć nawet do sześciu tysięcy kalorii. Potem następuje faza przeczyszczania, która może się objawiać regularnym wywoływaniem wymiotów, stosowaniem środków przeczyszczających, moczopędnych, pigułek dietetycznych, trzymaniu określonej diety albo uprawianiu intensywnych ćwiczeń fizycznych. Wszystkie te czynności wynikają z obsesyjnego strachu przed utyciem.

Osoba chora na bulimię może doprowadzić się do stanu takiego wyniszczenia jak przy anoreksji. Charakterystyczne są zaburzenia wodno-elektrolitowe spowodowane ciągłymi wymiotami i przeczyszczaniem. Bulimia atakuje ludzi o różnych charakterach, ale główną ich wspólną cechą jest niska samoocena i niestabilność emocjonalna. Chorych na anoreksję i bulimię łączy fakt, że zwracają wielką uwagę na to, co inni o nich myślą. Oba zaburzenia wymagają od pacjentów i ich najbliższych systematycznej, prawidłowej terapii.

  Anoreksja jako problem społeczny

Wiele istniejących na świecie problemów społecznych dotyczy głównie nastolatków. Dużo zależy od ich psychiki i dokonywanych wyborów. Obok narkotyków, AIDS, sekt czy samobójstw istnieje także problem anoreksji. Dotyka ona głównie dziewczęta jednak coraz więcej chłopców także zaczyna mieć problemy o podłożu psychicznym związane z odżywianiem. W jakiekolwiek kobiecej gazecie możemy znaleźć ciała szczupłych modelek, które przecież są najpiękniejsze. W sklepach rozmiary L to tak naprawdę ciuchy na wymiary dla normalnej nastolatki. W telewizji, radiu, prasie, na ulicy - wszędzie spotykamy się ze wzorem kobiet chudych - wydawałoby się - bez grama tłuszczu. Pod wpływem mediów młodzież jest pod presją, że jeśli nie będzie chuda - nie będzie mieć przyjaciół, będzie wyśmiewana, i co dla nich najważniejsze - nie spodobają się płci przeciwnej. To powoduje, że jak podają statystyki: • 63% dziewcząt nie akceptuje własnego wyglądu • 76% nastolatek wierzy, że chłopcy wolą szczupłe dziewczęta • 62% z nas chętnie schudłoby parę kilo • 71% dziewczyn marzy o figurze modelki Anorexia nervosa została opisana jako psychosomatyczne i psychosocjologiczne zaburzenie, w którym irracjonalny strach przed nadwagą prowadzi do drastycznego odchudzania. Może ona dotknąć każdego, ale od dziewięćdziesięciu do dziewięćdziesięciu pięciu procent chorujących to kobiety, a zwłaszcza młode Amerykanki i Europejki. Anoreksja jest ściśle związana z wzorcami kulturowymi - nie dotyka ona większości kobiet i dziewcząt pochodzenia azjatyckiego, południowoamerykańskiego oraz południowoeuropejskiego. Niektóre kobiety odchudzają się z dobrym skutkiem lub tracą wagę podczas choroby, a następnie kontynuują dietę, dopóki nie utracą 25% wagi pierwotnej. Mniej więcej jedna kobieta na sto może zostac anorektyczką, a z nich jedna na dziesięć może umrzeć z zagłodzenia się na śmierć, z powodu infekcji lub zawału serca. Inne czekają zbyt długo z zasięgnięciem porady lekarskiej, i chociaż wracają do zdrowia, wyrządzają nienaprawialne szkody swym organizmom z powodu drastycznego zachwiania równowagi biochemicznej oraz niedożywienia. Nawet ich kości są bardzo osłabione. Anoreksja nie jest kaprysem, ale poważną chorobą. Jej podstawą jest brak samoakceptacji, który przejawia się niechęcią do własnego ciała. Życie osoby dotkniętej koncentruje się wokół ekstremalnego odchudzania. • Diety typu 300 kalorii dziennie i głodówki doprowadzają do całkowitego wycieńczenia organizmu, a nawet do śmierci • Dorosłe osoby osiągają wagę 30 kg • Wyleczalność anoreksji waha się od 30 do 50 procent. • Co 10 chora osoba nie dożywa 30 lat W Polsce coraz więcej osób choruje na anoreksję. • W 1997 roku szpitale zarejestrowały 300 pacjentów z zaburzeniem łaknienia, cztery lata później już ponad 1000 • Co druga nastolatka chce się odchudzać • Do szpitala trafiają nawet 12-latki • 35% spośród młodych osób odchudzających się zapada na anoreksję lub bulimię Niektóre z objawów anoreksji to: • Brak apetytu • Wypadające włosy • Psujące się zęby • Brak cyklu menstruacyjnego • Ogólne osłabienie • Zszarzała skóra, worki pod oczami • Częste omdlenia Sławne osoby, które chorowały lub chorują na anoreksję: • Calista Flockhart - serialowa Ally McBeal • Kate Moss - modelka • Victoria Beckham • Geri Haliwell • Karl Lagerfeld - projektant mody • Whitney Houston • Szwedzka królowa - Victoria • Christina Rici - aktorka - RODZINA ADAMSÓW • Mary-Kate Olsen Podobno pierwszą anorektyczką, która opisywała swoją przypadłość w Internecie była dziewczyna z USA. Na swojej stronie WWW przekonywała, że anoreksja jest najcudowniejszą rzeczą, jaka spotkała ją w życiu. Dziś na całym świecie istnieją tysiące stron WWW propagujących anoreksję jako drogę do szczęścia. W Internecie odnalazły swój azyl. Na wielu z ogólnie dostępnych stron przekonują:, „Jeśli nie jesteś chuda, nie jesteś atrakcyjna. Bycie chudą jest ważniejsze od bycia zdrową. Anoreksja nie jest chorobą - to świadomy wybór, droga do szczęścia i doskonałości. Jesteśmy z tobą. Jesteśmy takie jak ty”. To nic, że wiele anorektyczek nie dożywa 30 lat… To internetowy krąg PRO-ANA. Niedawno podobne strony pojawiły się także w Polsce. Anorektyczki piszą na nich o swojej chorobie jak o kimś bliskim „przyjaciółka, siostra, ana” „ana to nie choroba, ana to styl życia”. Na stronach PRO-ANA można spotkać mnóstwo podobnie myślących dziewczyn. Podpisują się STARVING FOR PERFECTION co znaczy głodująca w dążeniu do ideału. Są informacje o liczbie kalorii, zapisy upadków, linki do zdjęć chudych modelek - inspiracji. Symbolika cierpienia, grafiki okaleczonych, wychudzonych ciał. Przekaz wszystkich stron PRO-ANA jest czytelny: „Jesteśmy z Tobą, jesteśmy takie jak ty. Razem damy radę pokonać wszystkie przeciwności. Będziemy idealne, będziemy chude. Anoreksja jest darem.” Na jednej ze stron PRO-ANA jest monstrualny spis wartości kalorycznych niemalże wszystkiego, co człowiek może zjeść, kilkaset pozycji. Można tu także skorzystać z wielu „przydatnych” rad: „Na lodówce przyklej sobie zdjęcie chudej modelki, niech będzie dla ciebie inspiracją” Takich zdjęć wszędzie jest pełno: modelki, aktorki, piosenkarki. Komuś się podobają, ktoś wierzy, że taki jest ideał piękna. Ten ktoś jest współodpowiedzialny za to, że anoreksja ma grono przyjaciółek. Kto? Na ekranie telewizora modelka zachwala niskokaloryczny jogurt. Pręży się, eksponując płaski brzuch i szczupłe uda: „Jedz to, a będziesz taka jak ja!” Na proanorektycznym blogu jedna z sióstr pisze, że od jutra przechodzi na dietę z tego właśnie jogurtu. Dorota opisuje, że zemdlała w szkole. Jeśli to się powtórzy, znowu skłamie, że to przez ciśnienie. Szarą cerę wytłumaczy przemęczeniem. I uwierzą jej. Tak jak wtedy, gdy połknęła kilka opakowań tabletek, a psycholog nie zauważył jej problemów z jedzeniem. To ona, Dorota, założyła forum PRO-ANA. Nadała mu tytuł „ Popatrz na to, jak umieramy”. Dorota ma 14 lat. Patrzysz?

Przyczyn zachorowań na anoreksję i bulimię jest wiele. Najczęściej mówi się o presji otocznia, które lansuje ideał szczupłej, wręcz chudej kobiety. Mogą to być także własne głęboko ukryte problemy, z którymi nie potrafimy sobie poradzić, np. kłopoty w rodzinie, szkole, brak kontroli nad własnym życiem , a także autodestrukcyjne przekonanie, że niewiele zależy od nas samych. Przyczyn trzeba dopatrywać się również we wczesnym dzieciństwie i wzorcach myślowych pielęgnowanych często. nieświadomie przez całe życie.

Niewinne początki anoreksji.

Nikogo nie dziwi, że młoda dziewczyna się odchudza. Jeżeli jednak chęć schudnięcia zaczyna dominować w codziennym życiu i wyznacza wszelkie nasze działania, to jest to niepokojący sygnał.

Anoreksja czyli jadłowstręt psychiczny charakteryzuje się fałszywą oceną własnego ciała, prowadzącą do głodzenia się. Chorują na nią osoby w różnym wieku i z różnych środowisk, ale najczęściej dotyka ona dziewczęta między 12 a 21 rokiem życia. Chłopcy zapadają na tę chorobę 10 razy rzadziej. Zwykle zaczyna się niewinnie. Młode dziewczęta w okresie dojrzewania nie zawsze akceptują swoje nowe kobiece kształty i próbują się odchudzać, najpierw ograniczają kalorie, później eliminują kolejne potrawy. Wreszcie do życia wystarcza im 300 kcal. Jedzenie pozostaje wciąż w centrum ich zainteresowania. Uprawiają sporty w celu spalenia nawet tej minimalnej ilości kalorii Dziewczęta dotknięte tą chorobą zazwyczaj są ambitne, posłuszne uważane za wzorowe córki. Niektórzy psychiatrzy uważają, że jedzenie staje się dla nich jedyną sferą życia, którą mogą same kontrolować. Chore cierpiące na anoreksje nieustannie się głodzą, co powoduje spadek masy ich ciała. Mimo znacznego wyniszczenie niektóre nadal są przekonane o własnej nadwadze. Niekiedy chore z pedanterią przygotowuję własne jedzenie. Na przykład kroją je na małe kawałki, a następnie bardzo precyzyjnie układają na talerzu.

Chorzy na anoreksję nie muszą być bardzo chudzi, zaburzenia łaknienia zaczynają się zancznie wcześniej, gdy mimo iż osoba posiada normalną masę ciała uważa się za grubą i coraz bardziej zmniejsza przyjmowanie pokarmu.

Bulimia - ciągła walka z ciałem.

Bulimia to często manifestacja uczuć, których młode osoby często nie potrafią wyrazić lub ukierunkować w inny sposób.

Sam przebieg choroby jest dramatyczny: to ciągła walka z ciałem i jego potrzebami. Osoby chorujące na bulimię panicznie boją się przytyć. Jedzenie utożsamiają z wrogiem lub z ogromną przyjemnością, na którą nie mogą sobie pozwolić. Jednak czasami ulegają pokusie, poddają się swemu najgorszemu wrogowi i jedzą, jedzą, jedzą... Podczas ataku łaknienia osoba chorująca na bulimię może zjeść wszystko: lody przegryźć kiszonym ogórkiem, zagryźć chipsami i popić mlekiem czekoladowym, pochłania ogromne porcje jedzenia. Ataki głodu kończą się najczęściej długą wizytą w toalecie. „Na początku jest trudno wywołać wymioty, lecz po pewnym czasie już nawet nie trzeba wkładać palców. Świetne są także tabletki przeczyszczające i wszelkie inne środki, które pozwalają pozbyć się „tego brudu” z organizmu” - mówi dziewiętnastoletnia Kasia. Brzmi okropnie, wręcz obrzydliwie? Ale właśnie tak wygląda życie osoby chorej na bulimię. Bo trzeba jeszcze raz nazwać rzecz po imieniu - bulimia to choroba. Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie dotyka tylko pulchnych obżartuchów. Jest to najczęściej problem, z którym walczą młode, piękne kobiety i dziewczęta.

Anoreksja i bulimia to problem, który każdy przeżywa inaczej. Definicje, reguły, ramki nie są w stanie scharakteryzować ogromu zniszczeń fizycznych i psychicznych, jakie niesie ze sobą ta choroba. Aby dotrzeć do osoby chorującej na bulimię czy anoreksję należy podejść do niej z wrażliwością i empatią. Leczenie, to najczęściej długotrwała terapia, w którą zaangażowane są całe rodziny. Najważniejsza jest jednak świadomość zagrożenia u samej osoby chorującej. Bez chęci wyzdrowienia nie jesteśmy w stanie wiele pomóc, często jednak wystarcza czyjaś obecność, zrozumienie i wsparcie. Bulimia i anoreksja to wyniszczająca, groźna choroba, z którą trzeba walczyć.

Rodzaje zaburzeń żywienia na tle psychicznym

Anoreksja nervosa

Głodzenie się przez spożywanie minimalnej ilości pokarmów lub całkowite niejedzenie. Ludzie cierpiący na to schorzenie ujawniają nadlękliwość dotyczącą wagi ciała i sylwetki. W celu zachowania szczupłej sylwetki, człowiek może przestrzegać diety lub za dużo ćwiczyć. Branie środków farmakologicznych, aby pozbyć się jedzenia z organizmu jest także czymś powszechnym. Kobiety z anoreksją mogą mieć nieregularne cykle miesiączkowe, albo nie mieć wcale miesiączek. Ludzie z tą chorobą mogą myśleć, że mają nadwagę, nawet wtedy, kiedy są bardzo szczupli. Proces jedzenia staje się obsesją, albo czymś o czym nie można przestać myśleć. Nawyki w zakresie jedzenia przybierają postać odbiegających od normy takich jak: unikanie produktów żywnościowych i dań, wybieranie tylko kilku rodzajów pożywienia i spożywanie ich w małych ilościach lub skrupulatne odmierzanie porcji przeznaczonych do spożycia. Osoby z anoreksją mogą także mieć obsesję na punkcie ważenia się. Anoreksja może powodować takie same rodzaje problemów, jakie zdarzają się, kiedy osoba głoduje. Brak pożywienia może powodować, że jednostka staje się bardzo chuda, jej włosy i paznokcie stają się kruche, skóra staje się wysuszona, ma miejsce zatwardzenie, a czasami biegunka. Schorzenie to może także wpływać na ciśnienie krwi, powodując słabą anemię, może redukować przyrost masy mięśniowej, prowadzić do zatrzymania okresów menstruacyjnych oraz do puchnięcia stawów. Niedobór wapnia, z powodu stosowanej diety umieszcza anorektyczki w grupie większego ryzyka wystąpienia osteoporozy w późniejszym okresie życia. Wielu ludzi cierpiących na to schorzenie ujawnia depresję, niepokój oraz problem z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków. Najbardziej poważne problemy to śmierć z zagłodzenia, ustanie akcji serca lub samobójstwo.

Bulimia nervosa

Występuje wtedy, gdy jednostka spożywa skrajne ilości pokarmów a potem wymiotuje, oraz przyjmuje środki farmakologiczne, aby pozbyć się jedzenia z organizmu. Nadmierne uprawianie sportu, wykonywanie ćwiczeń mogą także mieć miejsce w celu upewnienia się, czy nie zwiększyła się waga ciała po obżarstwie. Ludzie z tym schorzeniem nie mają żadnego poczucia kontroli podczas gdy, jedzą w nadmiarze. Choroba ta rozpoczyna się często w późniejszych nastoletnich latach lub we wczesnej dorosłości. Podobnie jak osoby z anoreksją, osoby z bulimią ujawniają skrajny poziom zamartwiania się względem żywności, wagi ciała i sylwetki. Wielu ludzi z bulimią obżera się i oczyszcza organizm z pożywienia w tajemnicy oraz wciąż utrzymuje normalną wagę ciała. Przez takie działanie, jednostka może często ukrywać chorobę latami. Uczucia wstrętu i wstydu po obżeraniu się są powszechne, podobnie jak uczucia ulgi po oczyszczeniu organizmu z pożywienia. Epizody obżarstwa mogą zdarzać się raz lub dwa razy w tygodniu oraz nie rzadziej niż klika razy dziennie. Mogą być powodowane depresją, nudą, złością, gniewem. u. Obżarstwo powoduje, że w organiźmie zmniejsza się ilość potasu, co może uszkodzić mięsień sercowy oraz zwiększyć ryzyko wystąpienia zawału serca. Częste wymiotowanie może doprowadzić do zaognienia przełyku i uszkodzenia zębów. Jeszcze jednym problemem spowodowanym bulimią są blizny na opuszkach palców spowodowane ich wpychaniem do gardła, by spowodować wymioty, zmiany cykli menstruacyjnych i zanik popędu seksualnego. Ludzie cierpiący na tą chorobę mogą wykazywać kłopoty w radzeniu sobie i kontrolowaniu impulsów, stresów, niepokoju. Mogą także ujawniać depresję, zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (choroba, w której występują niepożądane myśli oraz zachowania, od których powtarzania nie można się powstrzymać) oraz inne choroby umysłowe. Problemy z alkoholem i narkotykami są także powszechne, u osób z bulimią.

"hulaszcze jedzenie" (ED- ang. eating disorder.

Zaburzenie polegające na "hulaszczym jedzeniu" (ED- ang. eating disorder) - kiedy jednostka nie potrafi kontrolować potrzeby nadmiernego jedzenia i często obżarstwo utrzymuje w tajemnicy. Ludzie z tym zaburzeniem odżywiania nie odczuwają kontroli podczas okresów, w których nadmiernie spożywają posiłki. Podczas hulaszczego jedzenia, jednostka może jeść dużo szybciej niż normalnie, może jeść do momentu aż poczuje dyskomfort, może jeść ogromne ilości potraw, kiedy nie jest głodna oraz może jeść w samotności. W przeciwieństwie do bulimii i anoreksji, jednostka nie próbuje pozbyć się z organizmu dodatkowego jedzenia przez wykonywanie czynności takich jak: wymiotowanie lub nadmierne ćwiczenia. Z tego powodu wielu ludzi, którzy cierpią na tą chorobę mają nadwagę. Jednostka może odczuwać wstręt, wstyd oraz poczucie winy podczas hulaszczego obżerania się, co w konsekwencji prowadzi do tzw. ciągów obżarstwa. Podobnie jak w przypadku anoreksji, ludzie z zaburzeniem polegającym na "hulaszczym jedzeniu" (ED) mogą bać się utycia, mogą chcieć stracić na wadze oraz nie lubią wyglądu swojego ciała. ED często rozpoczyna się w późnym okresie adolescencyjnym lub we wczesnych latach dorosłości. Niektórzy eksperci utrzymują, że ED jest najbardziej powszechnym zaburzeniem odżywiania. Choroba często rozwija się wkrótce po skrajnej utracie wagi z powodu diety. ED może być trudnym schorzeniem do zdiagnozowania i może być mylone z innymi przyczynami otyłości. Ludzie z ED często cierpią na nadwagę, ponieważ utrzymują dietę wysoko-kaloryczną bez uprawiania ćwiczeń. Problemy medyczne są zbliżone, do tych, które wynikają z otyłości: wysokie poziomy cholesterolu we krwi, wysokie ciśnienie krwi oraz cukrzyca. ED zwiększa także ryzyko zachorowania na serce lub pewne rodzaje nowotworów. Ludzie z ED często cierpią także z powodu depresji.

---