24.03.2010
Finanse - wykład 3
System kategorii finansowych - wykres 1 (ten z ubiegłego wykładu)
Przychód:
Wpływ, dochód, zysk pojęcia uzależnione od siebie
Przychód - wartość wycenionych towarów i usług, wynika z efektów (skutków) działalności gospodarczej.
Koszt (pozyskania tego przychodu)
Zysk - nadwyżka przychodu nad poniesionymi kosztami, zysk to nie zawsze to samo, co dochód (Np. nie mówimy o zysku w przypadku wpływów do budżetu państwa, tylko mówimy o dochodzie). Zysk to pojęcie szersze niż dochód.
Wpływ - dokonuje się w wyniku wpływów z przychodu, ale nie zawsze wpływy te równają się przychodom. Jeśli część przychodów przyjmuje formę sprzedaży kredytowej, to przychód jest większy od wpływów.
Różnica między wpływem a przychodem w wyjątkowych przypadkach przychód równa się wpływowi (Np. sprzedaż z odroczoną płatnością). Przychód mniejszy od wpływu (Np. w przypadku udzielenia kredytu), większy (Np. w przypadku pobrania kredytu)
Przychód pieniężny może być równy wpływowi
Wydatek - każdy odpływ środków pieniężnych, bez względu na cel poniesienia, koszt - pieniężny wyraz zużytych czynników produkcji. Aby wydatek stał się kosztem musi nastąpić zużycie czynników produkcji (Np. wielokrotne zużywanie środków trwałych przez przedsiębiorstwo amortyzacja).
Wydatek - koszt, który nie pociąga za sobą zużycia środków produkcji.
Amortyzacja pojęcie specyficzne jest zawsze kosztem a nie wydatkiem, bo wydatkowano już wcześniej.
Dochód - przyjmuje postać pieniężną, może być dwojakiego rodzaju (dochód z pracy i dochód z kapitału). Dochód - nadwyżka przychodów nad kosztami, ale ma charakter dochodu o charakterze pieniężnym. Zysk - niekoniecznie odpowiada dochodowi pieniężnego (wlicza się do niego pewne rzeczy, które nie mają kategorii pieniężnej).
Renta - dochód postrzegany jako regularnie otrzymywany w równych odstępach czasu w różnym okresie, z różnego tytułu.
Renta z kapitału, nieruchomości, gruntu - dochód o specjalnym charakterze
Renta inwalidzka - płatna przez długi okres
Pożyczka, kredyt, deficyt finansowy, dług finansowy:
Pożyczka a kredyt - pojęcia związane z odstąpieniem pewnego określonego zasobu pieniądza albo innej wartości, jednej ze stron przez wierzyciela, dłużnikowi przy warunku zwrotu tego zasobu z ustalonym terminie i z określona nadwyżką.
Kredyt - forma pożyczki przypisana terminologicznie do banku.
Bank musi określić stopy procentowe, natomiast nie ma tego obowiązku w przypadku pożyczki.
Forma: kredyt niekoniecznie zasób pieniężny (Np. bezgotówkowy), pożyczka forma pieniężna.
W przypadku kredytu bank oczekuje deklaracji, na jaki cel jest kredyt. W przypadku pożyczki nie trzeba określać celu.
Kredyt gotówkowy - bank udziela kredytu w postaci zasobu pieniądza.
Kredyt jako produkt bankowy poddany regulacjom prawnym, musi być zabezpieczony, natomiast w przypadku pożyczki zazwyczaj nie ma zabezpieczenia. (Umowa jest newralgiczna).
Deficyt finansowy:
Budżetowy - ujemne saldo pieniężne, budżetu, albo bilansu, stan, w którym wydatki przekraczają dochody
bilansu płatniczego - ujemne saldo z tytułu rozliczeń z zagranicą w walucie obcej:
handlu zagranicznego - nadwyżka importu nad eksportem
z tytułu obrotów kapitałowych - nadwyżka wydatków w walucie obcej
dług - skumulowane deficyty, z poprzednich okresów
deficyt budżetowy - musi mieć źródła finansowania, ma charakter świadomy i planowy, rząd musi wskazać źródła finansowania.
dziura budżetowa - przekroczony deficyt budżetowy na które państwo nie dało źródeł finansowania.
Dług publiczny - zobowiązanie władz publicznych, państwowych i samorządowych z tytułu zaciągniętych pożyczek.
Rządowy - z tytułu skumulowanych deficytów budżetu finansowego
Samorządowy - z tytułu skumulowanych deficytów budżetów samorządowych
Krajowy - wierzyciele podmioty krajowe
Zagraniczny - wierzyciele nie są podmiotami krajowymi
Komiks będący efektem konkursu Forum Rozwoju. Najważniejsze problemy gospodarcze Polski w formie komiksu „Przychodzi baba do lekarza” ALE SIĘ DZIAŁO Mamy dziurę i tyle
Podatek - jako kategoria podatkowa, jest to złożona kategoria, bo wielopłaszczyznowa (dla państwa - dochód, dla podatnika - wydatek)
Podatek, który jest kosztem - podatek od nieruchomości
Podatek dochodowy - jest wydatkiem
Podatek - ma wymiar pieniężny, jest daniną pieniężną. Podatek to pieniężne świadczenie, kiedyś rzeczowe, przymusowe, powszechne (każdy płaci), nieodpłatne (nic z tego nie mamy), bezzwrotne.
Funkcje podatków:
Funkcja fiskalna - przysporzenie państwu dochodu, funkcja pierwotna, wywodząca się z samej istoty podatku.
Funkcja pozafiskalna (ekonomiczna) - w ogólności wpływające na bieg spraw w gospodarce.
Funkcja alokacyjna - nakładając podatki wpływa z dwóch stron na alokację czynników produkcji: Podatki tworzą dochód państwa, ale też wpływają na decyzje alokacyjne uczestników obciążonych podatkami.
Funkcja stabilizacyjna - odnosi się do gospodarki - podatek może stabilizować sytuację w gospodarce. Podejście klasyczne do tej funkcji: podatek wpływa na to, co dzieje się w gospodarcze poprzez funkcje redystrybycyjną i alokacyjną. Gospodarka nie rozwija się w sposób jednostajny wzrostowy, ale rozwija się cyklicznie (okresy rozwoju, ekspansji i okresy kryzysowe). Każdy cykliczny rozwój jest niszczący dla gospodarki, (gdy gospodarka szybko rośnie i nagle przyjdzie osłabienie, to spadek gospodarki będzie bolesny). Podatki mogą nie dopuszczać do gwałtownego wzrostu, aby gospodarka nie musiała się gwałtownie kurczyć. Podatek stopuje zachłanność, której konsekwencją są dziury budżetowe.
Funkcja redystrybucyjna - podatek służy do wykonywania świadczeń na rzecz członków społeczeństwa (w postaci rent, zasiłków). Osoby, które nie umieją wypracować sobie dochodu otrzymują zasiłki. Obciążanie członków społeczeństwa obowiązkowym świadczeniem.
System podatkowy jest właściwie skonstruowany, jeśli następują pewne zasady system podatkowy jest uporządkowany i spójny. Zasady podatkowe (II połowa XVIII wieku):
Równość - powszechność podatków bez żadnych przywilejów dla konkretnych osób lub grup społecznych. Równość bywa łamana, jeśli system podatkowy i prawny umożliwia oszustwa podatkowe. Podmioty, które oszukują mają konkretne korzyści, jeżeli system prawa nie jest w stanie wykrywać i neutralizować oszustw (Szara strefa). Restrykcyjność prawa z tytułu działań określanych jako oszustwa w USA przejdzie do historii: Al. Capone - popełniał straszliwe zbrodnie i nie można go było oskarżyć, bo on był tylko zleceniodawcą poszedł siedzieć za oszustwa podatkowe
Pewność - oparcie podatków na pewnych przepisach, wynika z prawa podatkowego. Prawo powinno być sformułowane jasno.
Taniość:
w poborze
wnoszenia podatków - najtańszy sposób poboru podatków
Dogodność - dogodna forma poboru podatku dla podatnika.
Zasada równości wnosi najwięcej kontrowersji. Podatnik powinien być obciążony płatnościami na rzecz państwa w sposób sprawiedliwy. Kierunki uzasadnienia równości:
Jednakowa kwota - wychodzi się z funkcji fiskalnej podatku, że każdy obywatel powinien być obciążony daniną przymusową i korzystać w takim samym zakresie z funkcji publicznych państwa. (Obalenie tej zasady ten, co jest bogatszy oczekuje więcej; ochrony majątku, wyjazdów na wakacje za granicę itp.)
Kwota proporcjonalna do dochodu - taka sama stopa procentowa (Obalenie - ten, co zarabia 100 tys. i 1tys., dla tego, co zarabia 100 000, 10 000 jest mniej warte niż 100 zł dla tego, co zarabia 1000 użyteczność krańcowa)
Podatek progresywny
Stopa procentowa - cena, za czasowe przekazanie w użytkowanie zasobu pieniądza lub innej wartości majątkowej użytkowanej w określonym zakresie.
Wynagrodzenie - (cena za pracę) za różnicę między dobrem teraźniejszym, które człowiek może natychmiast nabyć za posiadane pieniądze a dobrem przyszłym, które może nabyć w przyszłości, na koniec okresu, kiedy pieniądze spłyną.
Opłata, jaką musi ponieść właściciel za użyczenie i oczekiwanie na zwrot pieniędzy
Jest wiele teorii na ten temat:
Jedna teoria się nie sprawdziła teoria ekonomii socjalizmu
Jest ceną, jaką trzeba zapłacić za płynność (natychmiast dostarczoną) w formie określonej liczby jednostek pieniężnych.
Jeśli płynność to dobro dzisiejsze, to stopa procentowa jest ceną rynkową dobra dzisiejszego w stosunku do dobra przyszłego.
Jeżeli stopa procentowa wynosi 9% to oznacza, że natychmiastową płynność równą 100 jednostek pieniężnych (dobro dzisiejsze) można otrzymać w zamian za obietnicę zwrotu 109 jednostek pieniężnych (dobra przyszłego) po upływie roku.
Stopa procentowa jest ceną ustalaną na rynku.,