podział cukrów

     Z punktu widzenia budowy chemicznej cukry proste są wielowodorotlenowymi aldehydami ⁴ lub ketonami ⁵, zatem w ich cząsteczkach znajduje się więcej niż jedna grupa hydroksylowa oraz (odpowiednio) grupa aldehydowa lub ketonowa. Cukry proste z grupą aldehydową są nazywane aldozami, z grupą ketonową - ketozami. Cukry złożone składają się z dwóch (disacharydy), kilku (oligosacharydy) lub wielu (polisacharydy) cząsteczek cukrów prostych. W zależności od liczny atomów węgla w cząsteczce cukry proste dzielimy na triozy (3 atomy), tetrozy (4 atomy), pentozy (5 atomów), heksozy (6 atomów) i heptozy ( 7 atomów). Cukrami prostymi o największym znaczeniu są heksozy (a wśród nich glukoza).

     Wśród wielocukrów (polisacharydów) warto wyróżnić celulozę, skrobię i glikogen. Wymienione wielocukry składaja się wyłącznie z wielu cząsteczek glukozy. Jednak różny sposób połączenia jednostek glukozowych powoduje, że celuloza, skrobia i glikogen mają różną budowę cząsteczki, a co za tym idzie - inne właściwości. W organizmach żywych pełnią także różne funkcje.

Monosacharydy cukry proste,
jednocukry Glukoza- występowanie: owoce, winogrona, miód. Fruktoza,- czyli cukier owocowy Ryboza- Występuje głównie w kwasach nukleinowych Galaktoza- występuje w postaci składnika cukru mlekowego oraz składnika substancji mózgowej.

Disacharydy, dwucukry ----fruktozaSacharoza- ----glukoza Występowanie w cukru trzcinowym i cukru buraczanym. ----galaktoza Laktoza- ----glukoza Występuje w mleku ssaków. ----glukozaMaltoza ----glukoza Występuje w skrobii.

Polisacharydy wielocukry chityna- substancja podporowa budująca pancerze skorupiaków i oskórek owadów skrobia- materiał zapasowy w nasionach i bulwach glikogen- materiał zapasowy u zwierząt, występuje głównie w mięśniach szkieletowych i wątrobie.celuloza- powszechna substancja podporowa w świecie roślin, główny składnik papieru insulina- w metabolizmie

Podział cukrów i ich charakterystyka

węglowodanów, lecz także białek i tłuszczów.

Funkcje cukrów:Są materiałem energetycznym- w wyniku spalania.Są materiałem odżywczym dla człowieka zwierząt sacharoza, laktoza, skrobia itd.Są materiałem budulcowym np. celuloza wchodzi w skład ściany komórkowej.

Cukry budują:Szkielet zewnętrzny owadów, skorupiaków, pajęczaków oraz wchodzą w skład ściany komórkowej grzybów.Są materiałem zapasowym roślin, np.. skrobia, insulina oraz materialne zapasy zwierząt np. glikogen.

Cukry stanowią ogromną grupę związów chemicznych. Popularna nazwa „węglowodany” wywodzi się ze wzoru sumarycznego, gdzie liczba atomów wodoru dwukrotnie przekracza liczbę atomów tlenu, tak jak ma to miejsce w cząsteczce wody. Wzór ogólny większości cukrów można zapisać w postaci CmH2nOn lub inaczej Cm(H2O)n. Obecnie znane są już cukry, których wzory sumaryczne nie odpowiadają temu wzorowi ogólnemu, ale tradycyjna nazwa pozostała.
Niektóre węglowodany dobrze znane są z życia codziennego: cukier buraczany (sacharoza) zwany po prostu cukrem, czy też cukier gronowy - glukoza. Węglowodanami są także substancje takie jak skrobia - główny składnik ziarna zbóż i bulw ziemniaczanych

Podobna praca 70^%

Wykorzystanie i znaczenie cukrów

oraz celuloza - materiał budulcowy tkanek roślinnych.

Monosacharydy
Występuje bardzo dużo nazw tej grupy związków, takie jak: monocukry, cukry proste, monozy, polihydroksylowe aldehydy (aldozy) i ketony (ketozy). Podczas hydrolizy nie tworzą prostszych cząsteczek sacharydowych. Cząsteczka monosacharydu zawiera od 3 do 8 atomów węgla połączonych łańcuchowo. Zależnie od ich liczby w cząsteczce rozróżnia
się :triozy, tetrozy, pentozy (np. arabinoza, ksyloza, ryboza), heksozy (np. glukoza, fruktoza, galaktoza, mannoza), heptozy, oktozy.Monosacharydy charakteryzują się obecnością
w cząsteczce asymetrycznych atomów węgla (połączonych z 4 różnymi grupami chemicznymi). U trioz występuje 1 atom asymetryczny, u tetroz - 2, u pentoz - 3, u heksoz - 4 itd. Obecność asymetrycznych atomów węgla powoduje występowanie stereoizomerii, której objawem jest czynność optyczna monosacharydow (izomery, w których cząsteczki tworzą odbicie lustrzane).Zależnie od konfiguracji przedostatniego (ostatniego asymetrycznego) atomu węgla monosacharydu dzieli się na 2 szeregi: D i L. D (dexter) oznaczaprawoskrętność i zapis grupy -OH po stronie prawej na przedostatnim węglu
w łańcuchu węglowym. Natomiast L (loevus) oznacza lewoskrętność i zapis grupy -OH po stronie lewej na przedostatnim węglu w łańcuchu węglowym.
Monosacharydy są substancjami krystalicznymi, bezwonnymi, o słodkim smaku, rozpuszczalne w wodzie, słabo rozpuszcalne w alkoholu etylowym. Z wodorotlenkiem miedzi(II) dają rozpuszczalne związki o silnie niebieskim zabarwieniu, podobnie jak to czynią alkohole wielowodorotlenowe (glikol, gliceryna). Potierdza to obecność w cząsteczkach grup wodorotlenowych (co najmniej dwóch leżących obok siebie w łańcuchu węglowym). Z roztworów tych po ogrzaniu wydziela się pomarańczowy wodorotlenek miedzi(I) Cu2O. Reakcja ta przebiega łatwiej z grupami aldehydowymi , znacznie oporniej z ketonami. W tym drugim przypadku utlenianiu ulega - grupa hydroksyketonowa -CO-CH(OH). Monosacharydy mają także właściwość redukcji amoniakalnego roztworu tlenku srebra(I) Ag2O, a objawem tej reakcji jest wytworzenie lustra srebrnego.

Najważniejsze monosacharydy
Glukoza, zwana także cukrem gronowym o wzorze sumarycznym C6H12O6. Jest cukrem prostym, występującym we wszystkich organizmach żywych zarówno w postaci wolnej, jak i jako skladnik wielu bardziej złożonych środków. W roślinach glukoza powstaje w procesach fotosyntezy. Zwierzęta i człowiek zaspokajają swoje zapotrzebowanie na glukozę, pobierając ją w postaci wolnej, a także jako składnik cukrów złożonych, wraz z pokarmem. Glukoza dostarcza głównej części energii do procesów życiowych. Jest także substratem w wielu reakcjach przemiany materii. Glukoza w organizmie człowieka to jedyny cukier występujący w większej ilości, ponieważ wszystkie inne cukry, które zjadamy, są przekształcone w glukozę przez wątrobę. Stężenie glukozy we krwi musi być utrzymywane na stałym poziomie (około 0,1 w stosunku do masy ciała). Spadek stężenia tego cukru powoduje zwiększenie pobudliwości pewnych komórek mózgu, mogące objawiać się skurczami, drgawkami, utratą świadomości a nawet śmiercią. Z kolei w pewnych zaburzeniach przemiany cukrowej w organizmie, nazywanych cukrzycą, glukoza we krwi utrzymuje się na podwyższonym poziomie. Stałe stężenie glukozy we krwi jest zachowane dzięki wielce skomplikowanemu mechanizmowi biochemicznemu. Glukoza jest białą krystaliczną i słodką substancją, która dobrze się rozpuszcza w wodzie, ale w etanolu nie. Temperatura topnienia wynosi 140C.

Fruktoza, zwana także cukrem owocowym, to inny bardzo rozpowszechniony cukier prosty. Fruktoza jest ketozą, ale ma taki sam wzór sumaryczny jak glukoza, C6H12O6. Różni je inne wzajemne ułożenie atomów w cząsteczce, czyli fruktoza jest izomerem glukozy. W stanie wolnym występuje w wielu owocach i miodzie. Fruktoza stanowi łatwo przyswajalny składnik pożywienia. Stosuje się je jako środek słodzący w cukrzycy oraz w leczeniu niedomogi mięśnia sercowego. Fruktoza jest najsłodsza z cukrów. W temperaturze pokojowej jest białą substancją krystaliczną. Temperatura topnienia to około 100C, dobrze rozpuszcza się w wodzie.

Zarówno glukoza jak i fruktoza ulegają fermentacji alkoholowej:
zymaza
C6H12O6 2C2H5OH+2CO2

Glukozę od fruktozy natomiast można odróżnić w reakcji utleniania wodą bromową
w obecności wodorowęglanu sodu, ponieważ tylko grupa aldehydowa glukozy ulega utlenieniu. W efekcie reakcji powstaje kwas glukonowy.
CH2OH-(CHOH)4-CH2OH + Br2 + 2NaHCO3 → CH2OH-(CHOH)4-COOH + 2NaBr + H2O + 2CO2↑
Disacharydy
Cukry utworzone w wyniku kondensacji dwóch cząsteczek monosacharydów noszą nazwę disacharydów, czyli dwucukrów. Podstawowymi elementami budowy cząsteczkowej disacharydów są dwie reszty monosacharydów, jednego lub różnych rodzajów, które można otrzymać w wyniku hydrolizy. Dwucukry mają słodki smak.

Najważniejszy disacharyd
Największe zastosowanie praktyczne ma sacharoza, znana z życia codziennego jako cukier konsumpcyjny.Duże jej ilości zużywa przemysł cukierniczy i inne gałęzie przemysłu spożywczego do słodzenia potraw i napojów, także do konserwowania dźemów i marmolad. W technice farmaceutycznej sacharoza służy głównie do produkcji syropów leczniczych, zwłaszcza przeciwkaszlowym, do poprawienia smaku wielu leków, a w przemyśle farmaceutycznym zwłaszcza do pokrywania drażetek polewą dla zwiększenia ich trwałości. Cząsteczka sacharozy składa się z dwóch cząsteczek cukrów prostych: cząsteczki glukozy
i fruktozy. Jednak wzór nie jest prostym podwojeniem wzoru glukozy i fruktozy. Przy łączeniu się dwóch cząsteczek cukrów w dwucukier wydziela się cząsteczka wody. Zatem wzór sumaryczny sacharozy przyjmuje postać C12H22O11. Nie ma właściwości redukujących, podczas gdy oba powstałe monosacharydy łatwo redukują zarówno wodorotlenek miedzi(II), jak i amoniakalny roztwór tlenku srebra(I). Sacharoza jest białą, krystaliczną substancją, doskonale rozpuszczającą się w wodzie.

Polisacharydy
Polisacharydy, inaczej wielocukry, cukry złożone, polimery liniowe lub rozgałęzione, zbudowane są z reszt monosacharydów i ich pochodnych, połączonych wiązaniem glikozydowym. Rozróżnia się homopolisacharydy, które zbudowane są z cząsteczek jednego rodzaju monosacharydu, np. skrobia, glikogen, celuloza, i heteropolisacharydy, które
są zbudowane z cząsteczek różnych monosacharydów, np. heparyna. Polisacharydy tworzą
z wodą układy koloidalne lub są w niej rozpuszczalne, nie mają słodkiego smaku, nie wykazują właściwości aldehydów. Są szeroko rozpowszechnione w organizmach żywych, pełnią w nich różne funkcje, m.in. substancji zapasowych (np. u roślin skrobia, inulina,
u zierząt glikogen, galaktan), elementów strukturalnych ścian komórkowych roślin wyższych (celuloza, pektyny), glonów (kwasy alginowe) i grzybów oraz powłok ciała zwierząt (chityna). Wiele polisacharydów ma znaczenie przemysłowe.

Najważniejsze polisacharydy
Celuloza jest roślinnym polisacharydem zbudowanym z kilkutysięcy cząsteczek glukozy połączonych w nierozgałęziony łańcuch. Stanowi podstawowy element roślinnej ściany komórkowej, nadaje tkankom wytrzymałość mechaniczną i elastyczność. Niektóre włókna roślinne (len, bawełna) są prawie czystą celulozą. W drewnie zawartość celulozy sięga 50%. Ma to zastosowanie w przemyśle papierniczym, gdyż najlepszy gatunek otrzymuje się z masy celulozowej uzyskanej z przerobu używanych szmat bawełnianych i lnianych. Natomiast papier gorszego gatunku wyrabia się z celulozy zawartej w drewnie i słomie. Czysta celuloza jest białą, nierozpuszczalną w wodzie substancją, odporną chemicznie. Trudniej niż skrobia ulega hydrolizie kwasowej. Wymaga przy tym środowiska silnie kwasowego (HCl, H2SO4) lub enzymów.

Skrobia jest polisachrydem roślinnym. Podobnie do celulozy jest złożona wyłącznie
z cząsteczek glukozy, jednak łączą się one w inny sposób. Poza tym skrobia stanowi mieszaninę dwóch polisacharydów: nierozgałęzionej amylozy i rozgałęzionej amylopektyny. Skrobia jest najważniejszym polisacharydem zapasowym u roślin, które magazynują go w owocach, nasionach, korzeniach i kłączach. Szczególnie bogate w skrobie są ziarna zbóż i bulwy ziemniaka. Skrobia występuje w postaci ziaren o charakterystycznym wyglądzie, różnym dla poszczególnych gatunków roślin. Jest białą substancją stałą, pozbawioną smaku i zapachu. Nierozpuszczalna w zimnej wodzie, w gorącej tworzy roztwór koloidalny zwany kleikiem skrobiowym, który po ochłodzeniu ulega zgęstnieniu. Zjawisko to wykorzysuje się w przygotowywaniu kisieki i budyniów. Cechą charakterystyczną dla skrobi jest jej zdolność do tworzenia fioletowo granatowego zabarwienia z jodem. Pod wpływem ogrzewania jej zabarwienie znika, by po oziębieniu kleiku ponownie się pojawić. Nie wykazuje właściwości redukujących, ale ulega fermentacji: alkoholowej (produkcja alkoholu etylowego), octowej (prokcja kwasu octowego), mlekowej (produkcja kwasu mlekowego).

Cukry wchodzą w skład każdej komórki, płynów ustrojowych i są materiałem zapasowym. Stanowią one najpoważniejszą pozycję w żywieniu ludzi, są niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Ich przemiany w ustroju jest głównym źródłem energii potrzebnej do przebiegu wszystkich procesów życiowych. Dlatego też tak bardzo jes zalecane przez lekarzy spożywanie owoców i innych produktów natury. Pod względem chemicznym są one bardzo ciekawymi związkami, gdyż pomimo przynależności do jednej grupy, różnią się właściwościami a także składem cząsteczkowym.

Cukry to przede wszystkim materiał energetyczny i strukturalny. Ze względu na budowę wyróżniamy cukry proste - glukoza, dwucukry - laktoza, sacharoza i wielocukry - skrobia, celuloza, czyli błonnik, chityna.
G L U K O Z A - inaczej cukier gronowy, podstawowy węglowodan krwi, jeden z najważniejszych związków w przemianie węglowodanów. Jest cukrem prostym, dobrze rozpuszczalnym w wodzie, o słodkim smaku, występuje m.in. w owocach i miodzie. Ma właściwości redukujące wykorzystywane przy oznaczaniu glukozy dla potrzeb klinicznych. W organizmach zwierzęcych powstaje w wyniku rozkładu cukrów pokarmowych ( głównie sacharozy i skrobi) i glikogenu wątrobowego. Glukoza może również

Podobna praca 100^%

Cukry.

powstawać w procesie glikoneogenezy z niektórych aminokwasów. Stężenie glukozy we krwi waha się w granicach 80-120 mg/100 ml. Stałość tego stężenia zapewniają następujące hormony: adrenalina, glukagon, kortyzol , somatotropina i insulina. Glukoza ulega w komórce spaleniu w procesie glikolizy (beztlenowej i tlenowej), co dostarcza organizmowi dużej ilości energii magazynowanej w kwasie adenozynotrójfosforowym.
L A K T O Z A - inaczej cukier mleczny jest to dwucukier zbudowany z: glukozy i galaktozy, występujący w mleku. Podstawowy węglowodan przyjmowany przez niemowlęta i całkowicie pokrywający ich zapotrzebowanie na węglowodany. W przewodzie pokarmowym pod wpływem enzymu laktozy ulega rozpadowi do glukozy i galaktozy, które zostają wchłonięte do krwi.
S A C H A R O Z A - (cukier trzcinowy, cukier buraczany) jest to dwucukier, w skład którego wchodzi glukoza i fruktoza. Na skalę przemysłową jest otrzymywany z trzciny cukrowej i buraków cukrowych. Sacharoza jest głównym oligosacharydem pożywienia ludzi. W przewodzie pokarmowym pod wpływem enzymu sacharazy ulega rozkładowi do glukozy i fruktozy, które zostają wchłonięte do krwi.
S K R O B I A - jeden z głównych węglowodanów zapasowych roślin, znajdujący się w ziarnach zbóż i w bulwach ziemniaków. Jest podstawowym polisacharydem w pożywieniu człowieka (mąka, chleb, ziemniaki, kasza). W przewodzie pokarmowym pod wpływem enzymu amylazy ulega rozkładowi do maltozy, ta z kolei pod wpływem maltazy ulega rozkładowi do glukozy, która zostaje wchłonięta do krwi.
C E L U L O Z A - główny składnik tkanek roślinnych, polisacharyd składający się z liniowo połączonych cząsteczek glukozy, znajduje się w drewnie. Nie przyswajana przez organizm człowieka, ponieważ nie ulega hydrolizie w przewodzie pokarmowym. Jest natomiast rozkładana do glukozy przy udziale flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym zwierząt trawożernych, u których pokrywa zapotrzebowanie na węglowodany.
F R U K T O Z A - cukier prosty zwany cukrem owocowym wraz z glukozą tworzy sacharozę. Jest dobrze i szybko przyswajana przez tkanki. Stosowana u chorych na cukrzycę oraz w niedomodze mięśnia sercowego.
Jak już wiemy cukier we krwi utrzymywany jest na stałym poziomie wynoszącym 80-120 mg/100 ml krwi. Głównym czynnikiem jest ośrodek przemiany węglowodanowej znajdujący się na dnie III komory mózgu. Ośrodek ten jest wrażliwy na poziom cukru we krwi. W wypadku obniżenia poziomu cukru we krwi ośrodek ten za pośrednictwem autonomicznego układu nerwowego i hormonów tropowych przysadki uruchamia hormony hiperglikemizujące (podwyższające poziom cukru we krwi) adrenalinę, glukagon, glikosterydy i tyroksynę. Przy podwyższeniu poziomu cukru we krwi zostaje wzmożone wydzielanie jednego hormonu hipoglikemizującego,insuliny. Ośrodek przemiany węglowodanowej znajduje się poza tym pod wpływem impulsów płynących z kory mózgowej. Różne stany emocjonalne powodują zahamowanie lubb pobudzenie tego ośrodka, a w następstwie podwyższenie lub obniżenie poziomu cukru we krwi
Proces trawienia węglowodanów zaczyna się już w ustach. Ślina zawiera amylazę, zwaną także ptialiną, enzym trawienny, który zaczyna rozkładać skrobię na cząsteczki maltozy. Proces ten jest kontynuowany w jelicie, w którym znajdują się soki trawienne wyprodukowane przez trzustkę, zwierające jeszcze więcej amylazy. Soki trawienne, wytwarzane przez gruczoły w ściance jelita, zawierają enzymy, których zadaniem jest ukończenie trawienia. Enzym maltaza rozkłada maltozę na cząsteczki glukozy, a sukraza rozkłada sacharozę (sukrozę) na glukozę i fruktozę. Ludzki układ trawienny nie posiada enzymu celulozy, co oznacza, że nie potrafimy trawić znajdującej się w roślinach celulozy, chociaż jest ona węglowodanem.
Monosacharydy powstałe podczas trawienia przenikają przez ścianę jelita do krwi i zostają przetransportowane bezpośrednio do tkanek, gdzie są rozkładane w celu uzyskania energii. Część tej energii zostaje wyeliminowana w postaci ciepła, które pozwoli utrzymać stałą temperaturę ciała. Pozostała część służy do zasilania procesów zachodzących w organizmie. Jeśli energia zawarta w glukozie nie jest w danej chwili potrzebna, można ją magazynować.
Węglowodany są wykorzystywane także w inny sposób. Są ważnym składnikiem chrząstki, kości i tkanki łącznej, przydają się także do „smarowania” stawów. Glikoproteiny, będące kombinacją węglowodanów i białek, tworzą w jelicie ochronną powłokę śluzową i nie dopuszczają do tego, by enzymy trawienne zniszczyły jelito.
Zespół zaburzeń przemiany węglowodanowej, spowodowany względnym lub bezwzględnym niedoborem insuliny nazywamy cukrzycą. Cechuje się podwyższeniem poziomu cukru we krwi i towarzyszącymi zaburzeniami przemiany tłuszczowo-białkowej. Cukrzyca jest chorobą społeczną, gdyż występuje u około 0,9 % ludności wiejskiej i 1,6 % ludności z miast, w wieku powyżej 14 lat. Przyczyną cukrzycy jest zupełny lub względny niedobór czynnej insuliny, spowodowany niewydolnością komórek wysp Langerhansa trzustki albo obecnością antyinsulinowych przeciwciał czy substancji antagonistycznych względem insuliny. Insulina jest hormonem regulującym przemianę węglowodanową. Zwiększa transport glukozy przez błony komórkowe do wnętrza komórek oraz nasila wewnątrzkomórkowe zużytkowanie glukozy. Wpływa także bezpośrednio na metabolizm tłuszczów i aminokwasów. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń przemiany węglowodanowej cechujących się hiperglikemią i cukromoczem, zaburzeń przemiany tłuszczowej (we krwi i moczu zwiększa się zawartość ciał ketonowych) i białkowej (zahamowanie biosyntezy białka i zwiększony rozpad białka prowadzi do ujemnego bilansu azotowego).
Do prawidłowego funkcjonowania organizm człowieka potrzebuje różnorodnych składników, które nazywamy składnikami odżywczymi. Niektóre z nich może sam wytwarzać z innych związków zawartych w pożywieniu, jednak możliwości te są ograniczone. Dlatego większość składników musi być dostarczana z pożywieniem. W nauce o żywieniu składniki odżywcze dzieli się na grupy w zależności od roli, jaką pełnią w organizmie człowieka. Jednymi z nich są węglowodany i tłuszcze, które nazywamy składnikami energetycznymi, ponieważ stanowią główne zródło energii.
Węglowodany wytwarzane są przez zielone części roślin w procesie fotosyntezy. Produktami wyjściowymi są dwutlenek węgla znajdujący się w atmosferze i woda pobierana przez rośliny z gleby. Synteza zachodzi pod wpływem energii słonecznej.
Węglowodany są szeroko rozpowszechnione w przyrodzie i łatwo dostępne. Praktycznie występują w każdym spożywanym posiłku. Głównym zródłem tego składnika są produkty zbożowe (mąka, kasze, makarony, pieczywo) oraz cukier i ziemniaki, a także suche nasiona roślin strączkowych.
Węglowodany pokrywają w około 50 zapotrzebowanie energetyczne człowieka. Są one łatwo przyswajalne, gdyż spalają się całkowicie na dwutlenek węgla i wodę, nie dając na ogół żadnych produktów ubocznych, trudnych do usunięcia z organizmu.
Węglowodany są konieczne do prawidłowego spalania tłuszczów; w razie ich braku spalanie tłuszczów nie jest całkowite i wtedy mogą powstać związki szkodliwe dla zdrowia. Niedobory węglowodanów u człowieka występują na ogół bardzo rzadko, gdyż są one łatwo dostępne. Częściej natomiast występuje nadmierne ich spożywanie, które może prowadzić do nadwagi, a następnie do otyłości.
Obok węglowodanów łatwo przyswajalnych przez organizm człowieka - jak cukry proste (glukoza, fruktoza), dwucukry (sacharoza) oraz złożone, do których należy skrobia - istnieje węglowodan złożony, zwany błonnikiem. Błonnik przez organizm człowieka jest nie przyswajalny, ponieważ w przewodzie pokarmowym nie ma odpowiednich enzymów, niezbędnych do jego trawienia. Błonnik występuje w zróżnicowanych ilościach w naturalnych, mniej oczyszczonych produktach roślinnych, a głównie w pieczywie razowym, warzywach i owocach. Mimo, że organizm nie czerpie z tego węglowodanu energii, to jednak jest on niezbędny w żywieniu.
Błonnik wypełniając przewód pokarmowy, pobudza ruch robaczkowy jelit, powodując właściwą ich perystaltykę, a to z kolei wpływa na stałe przesuwanie się treści w przewodzie pokarmowym oraz na właściwe wydalanie resztek. Zapobiega tym samym zaparciu stolca. Obecnie przywiązuje się szczególną wagę do diety wysokoresztkowej bogatej w błonnik. Jest to istotne i z tego względu, że w naszych posiłkach występuje coraz więcej produktów wysoko oczyszczonych. Prowadzimy mniej ruchliwy tryb życia z powodu powszechnie stosowanej mechanizacji pracy. Coraz częściej występują zaparcia, będące z kolei jedną z przyczyn zwiększonego występowania chorób dolnego odcinka jelit, wśród nich nowotworów jelita grubego.
Celuloza (cukier złożony) występuje powszechnie w roślinach tworząc podstawowy zrąb ściany komórkowej, nadaje tkankom roślinnym wytrzymałość mechaniczną i elastyczność. W komórce występuje z innymi substancjami podporowymi, np. ligniną, pektyną, hemicelulozą. Najwięcej celulozy zawierają włókna bawełny (ok.92-95%). Na skalę przemysłową otrzymuje się ją z drewna. Ma duże znaczenie jako surowiec w przemysłach: włókienniczym (włókna bawełniane, lniane, konopne), papierniczym oraz w produkcji lakierów, materiałów wybuchowych, nitrocelulozy, jedwabiu sztucznego, tworzyw sztucznych (celuloidu).

---