Kryteria rozpoznania RZS

• sztywność poranna trwająca min 1h > 6 tygodni

• obrzęk >= 3 stawów > 6 tygodni

• obrzęk stawów nadgarstkowych, śródręcznopaliczkowych i międzypaliczkowych bliższych

• symetryczny obrzęk stawów, utrzymujący się minimum 6 tygodni

• zmiany w RTG

• guzki reumatoidalne

• RF

Zespół Churga Straussa

• Astma

• Eozynofilia >10%

• Mono lub polineuropatia

• Zagęszczenia miąższowe w płucach

• Nieprwidłowości w zatokach przynosowych

• Eozynofile obecne pozanaczyniowo

• Typ świecenia obwodowy: charakterystyczny dla przeciwciał p. dsDNA- SLE

• potwierdzenia -IF na Crithidium lucillae lub ELISA

• Bardzo rzadko u osób zdrowych

• Czasem w niskich mianach u osób z twardziną i RZS

• Korelują z aktywnością choroby i odpowiedzią na leczenie

• Dobry marker aktywności choroby

• Wysokie miana- wzrost ryzyka nefropatii toczniowej

Typ plamisty- przeciwciała przeciw rozpuszczalnym antygenom jądrowym

Dalsze wykrywanie poszczególnych typów antygenów
- metoda ELISA
- immundyfuzji
- Western blott

O czym mówią typy świecenia

• Typ plamisty- rozpuszczalne antygeny jądrowe-ENA

Przeciwciała Sm (kompleks rybonukleoproteiny)

• Swoiste dla SLE

• Korelują z występowaniem zmian nerkowych i zmiany w OUN

Przeciwciała przeciw Ro

• 40% pacjentów z SLE

• Podostra skórna postać tocznia

• Korelują z nadwrażliwością na światło i włóknieniem płuc, zmianami hematologicznymi

• Nieswoiste również w zespole Sjogrena, RZS i twardzinie

Przeciwciała przeciw histonom

• Nieswoiste

• 50% pacjentów z SLE

• 90% pacjentów z toczniem polekowym (Izoniazyd, Hydralazyna, Prokainamid, Fenytoina)

Przeciwciała antyfosfolipidowe

• Przeciwciała anty beta2-GPI, przeciw ptrombinie, przeciwciała antykardiolipinowe, antykoagulant toczniowy (LA)

• Zespół antyfosfolipidowy (małopłytkowość + zakrzepica +poronienia)- przeciwciała LA i przeciwciała antykardiolipidowe

• Małopłytkowość samoistna

• SLE

RF - p/ciało klasy IgM, rzadziej klasy IgG, IgA lub IgE skierowane przeciwko fragmentowi Fc własnego IgG

• Odczyn Waalera-Rosego- hemaglutynacja

• Odczyn lateksowy- aglutynacja

• Nefelometria

• ELISA

RF w niskich mianach może być wykrywany w zdrowej populacji, zwłaszcza u osób starszych

RF w pierwszych okresach choroby może być ujemny

RF najwcześniej pojawia się w płynie stawowym, potem w surowicy

• Choroby reumatyczne

• Przewlekłe choroby zapalne wątroby i płuc

• Choroby nowotworowe

• Zakażenia: AIDS, mononukleoza, gruźlica, trąd

• Stan po szczepieniu

Przyczyny wyników fałszywie ujemne

• Blokowanie reakcji przez endogenne IgG

• Bardzo duże stężenie RF

• Pacjent leczony sterydami

Przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowemu peptydowi (anty CCP)

• W zapaleniu dochodzi do cytrulinizacji białek wimentyny ( w makrofagach) i fibryny

• Zmodyfikowane białka tworzą antygeny przeciw którym produkowane są przeciwciała

• ELISA

• Serologiczny marker wczesnego RZS

• Też u pacjentów z seronegatywnym RZS

• Mogą poprzedzać wystąpienie pierwszych objawów wiele lat

• Ich obecność- skłonność do powstawania nadżerek i aktywniejszej postaci choroby

Choroby narządowo swoiste

Przeciwciała przeciwtarczycowe

• Przeciw TSH receptorowi

• Przeciw tyreoperoksydazie

• Przeciw tyreoglobulinie

Przeciw receptorowi dla TSH

• Testy II generacji z rekombinowanym ludzkim rec dla TSH

• Metoda ELISA, RIA

• Rozpoznanie choroby Gravesa- Basedowa - U pacjentów nie leczonych lekami przeciwtarczycowymi !!

• Rozpoznanie orbitopatii bez nadczynności tarczycy

• W ciąży ocena ryzyka przejściowej nadczynności tarczycy u dziecka

Przeciw tyreoperoksydazie

• Odpowiadają kiedyś oznaczanym antymikrosmalnym

• Rozpoznanie autoimmunologicznego podłoża niedoczynności tarczycy

• Zapalenie autoimmunologiczne tarczycy przebiegające z eutyreozą

• Uwaga: też dodatnie w ch. Gravesa- Basedowa i podostrym zapaleniu tarczycy

• Czasem obecne u osób zdrowych (zwłaszcza starszych)

Przeciwciała przeciw tyreoglobulinie

• Pomocnicza rola w diagnostyce autoimmunologicznego zapalenia tarczycy z niedoczynnością (gdy anty TPO ujemne)

• Weryfikacja oznaczeń tyreoglobuliny u pacjentów monitorowanych po leczeniu raka tarczycy

Przeciwciała przeciwwyspowe

• ICA- przeciw różnym antygenom

• Anty GAD65- przeciw dehydrogenazie kwasu glutaminowego

• IA-2, IA-2 beta- przeciw fosfatazom tyrozyny

• IAA Przeciw insulinie endogennej

• Potwierdzenie rozpoznania tła autoimmunologicznego cukrzycy typu I

• Odróżnienie LADA od cukrzycy II

• Poszukiwanie osób o zwiększonym ryzyku rozwoju cukrzycy (badania naukowe)

Przeciwciała przecinadnerczowe

• Choroba Addisona- przeciwciała przeciw 21 hydroksylazie- nie mają dużego znaczenia klinicznego;

• Podłoże autoimmunologiczne w 70-90% przewlekłej niewydolności kory nadnerczy

Przeciwciała przeciw receptorowi dla acetylocholiny

• Miastenia-u 75% chorych, zwłaszcza w przypadku uogólnionych objawów

• Wynik fałszywie dodatni

• Zespół miasteniczny Lambert-Eatona

• Grasiczak bez miastenii

• Leczeni penicylaminą

• Rak drobnokomórkowy płuca

Choroby wątroby

• Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

• Typ I przeciwciała ANA i przeciw mięsniom gładkim SMA- lepsze rokowanie, lepsza odp na GKS

• Typ II przeciwciała przeciw LKM1 (ant. Mikrosomalny wątroby i nerek)- bardziej agresywne, gorsza odpowiedź na GKS, często z innymi ch. autoimmunologicznymi

• Przewlekłe stawrdniające zapalenie dróg żółciowych p-ANA, ANA i SMA

• Przewlekła marskość żółciowa- przeciwciała przeciw mitochondrialne - AMA, ANA i SMA

Celiakia

• Przeciwciała przeciendomysialne (immunofluorescencja)

• Przeciwciała przeciw translutaminazie tkankowej (ELISA) w klasie IgA (wyklucz niedobór IgA- wynik fałszywie ujemny)

• Kiedyś badano przeciwciała przeciw gliadynie - obecnie się nie wykonuje

Nieswoiste zapalenia jelit

• Choroba Leśniowskiego- Crohna- przeciwciała ASCA p. Saccharomyces cerevisae

• Wrzodziejące zapalenie jelita grubego- pANCA

Autoimmunologiczne zapalenie żołądka i choroba Addisona Biermera

• Ig przeciw czynnikowi wewnętrznemu

• Ig przeciw komórkom okładzinowym- mniej swoiste niż anty IF

WIEK PODESZŁY
wzrost zapadalności na choroby zakaźne: układu oddechowego, gruźlicę, salmonellozę, wzw, bakteryjne zapalenie wsierdzia oraz zomr, wzrost ryzyka nowotworu, wzrost częstości chorób autoimmunologicznych, nie wytwarzają protekcyjnego stężenia przeciwciał po szczepieniu na grypę;

ODPORNOŚĆ KOMÓRKOWA

• stopniowy liczby T

• CD4, CD8

• szczątkowa funkcja grasicy

• IL-2, IL-4 i IFN-g

• osłabienie odpowiedzi proliferacyjnej limf.
  ODPORNOŚĆ HUMORALNA

• IgM, IgE i IgD IgG

• miana naturalnych przeciwciał

• miana autoprzeciwciał i przeciwciał antyidiotypowych

• stopniowy liczby limfocytów B

Zaburzenia immunologiczne w PRZEWLEKŁEJ NIEWYDOLNOŚCI NEREK

• przedłużona tolerancja na przeszczep allogeniczny, wzrost podatności na infekcje, zwiększona liczba przypadków neoplazji, nieprawidłowa odpowiedź na szczepionki wirusowe

ZABURZENIA FUNKCJI KOMÓREK UKŁADU IMMUNOLOGICZNEGO W MOCZNICY

• przewlekły niedobór białka i kalorii, niedobory Zn, witamin, przeładowanie Fe, nisko- i wielkocząsteczkowe toksyny mocznicowe, przewlekła dializoterapia

Zaburzenia odporności u CHORYCH PO ZABIEGU OPERACYJNYM

Immunologiczne wskaźniki zagrożenia ciężkimi zakażeniami w okresie pooperacyjnym:

• anergia skórna

• IgG, IgM (przed operacją) przeciwko endotoksynom bakteryjnym

• w 1. dobie po zabiegu o ponad 50% liczba limfocytów T

• zwiększona w 1-2. dobie po operacji aktywność neutrofilów

• o 20-30% liczba aktywowanych monocytów

• podwyższone stężenie IL-6 w surowicy

POLEKOWE zaburzenia odporności

NEUTROPENIA PÓŹNA (30-45 dni ), immunoablacja przed przeszczepem szpiku, nieodwracalne uszkodzenie komórki macierzystej pnia

NEUTROPENIA WCZESNA (7-14 dni), odwracalne (po kilku do kilkunastu dniach) uszkodzenie komórki macierzystej linii mieloidalnej

EFEKTY DZIAŁANIA GLIKOKORTYKOSTEROIDÓW

• limfocyty aktywowane allo- i autoantygenami pod wpływem GS ulegają apoptozie

• zmniejszenie ekspresji na powierzchni komórek antygenów MHC i cząsteczek adhezyjnych

• hamowanie indukcji syntazy NO w makrofagach

• upośledzenie funkcji CTL i NK

• zahamowanie funkcji monocytów i makrofagów

Immunosupresja wywołana PROMIENIOWANIEM JONIZUJĄCYM

• napromieniowanie całego ciała biorcy oraz

napromieniowanie całej tkanki limfatycznej

(TLI - total lymphoid irridiation)

• największą wrażliwość wykazują komórki dzielące się (np. limfocyty pobudzone alloantygenem)

• limfocyty Th bardziej wrażliwe niż limfocyty Ts

• makrofagi i komórki NK cechuje względna radiooporność

Zaburzenia odporności komórkowej w NOWOTWORACH
nadzór immunologiczny = zapobieganie nowotworzeniu poprzez wczesną destrukcję atypowych komórek

• cytokiny ( gł. TGF-b) wydzielane przez komórki nowotworowe (rak drobnokomórkowy płuc, międzybłoniak, ziarnica)

• prostaglandyny (gł. PGE₂) wytwarzane przez makrofagi (nowotwory głowy i szyi)

• gangliozydy produkowane przez m.in. makrofagi, erytrocyty, komórki wątroby

WYKŁADNIKI OGÓLNOUSTROJOWE

• zmniejszenie bezwzględnej liczby limfocytów

• zmniejszenie populacji limfocytów CD4

• spadek lub odwrócenie wskaźnika CD4/CD8

• osłabienie aktywności NK

WYKŁADNIKI MIEJSCOWE (GUZ, REGIONALNE WĘZŁY CHŁONNE)

• zaburzenie ilości i funkcji komórek jednojądrzastych

Zaburzenia odporności w przebiegu CHOROBY GŁODOWEJ

• upośledzenie odpowiedzi komórkowej, fagocytozy, produkcji cytokin i wydzielniczych IgA, syntezy białek dopełniacza

• zanik grasicy i grasiczozależnych stref węzłów chłonnych

• gruźlica, odra, zapalenie płuc i biegunki o ciężkim przebiegu

---